ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΣ Όταν ίδρυσε ο Γεννηματάς το ΕΣΥ δημιούργησε ένα παγκόσμια μοναδικό υβρίδιο:
Το πρωτοβάθμιο σκέλος του ακολούθησε τα συστήματα τύπου Bismarck (έλεγχος των μονάδων απο τα ασφαλιστικά ταμεία, όπως στο σύστημα της Γερμανίας). Οι δευτεροβάθμιες δομές, τα 132 σήμερα νοσοκομεία και τα λίγα, 60 κέντρα υγείας, οργανώθηκαν ακολουθώντας τα συστήματα τύπου Beveridge (όπως το Βρετανικό NHS, η τα συστήματα του Καναδά και των Σκανδιναβικών χωρών, της Κίνας κλπ).
Με ενθάρρυνση και για την ανάπτυξη παράλληλα και του τρίτου τύπου συστήματος, κυρίως για να καλυφθούν τα κενά της πρωτοβάθμιας υγείας με ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα και πολυϊατρεία. Τρίτο σύστημα, ως μια καρικατούρα του συστήματος υγείας που όλα ελέγχονται απο ιδιωτικές ασφαλιστικές η εταιρίες γιατρών στα λεγόμενα doctor’s hospitals, οπως αυτά στις ΗΠΑ και σε αλλες υγειονομικά τριτοκοσμικές χώρες της Αφρικής, όπου ισχύει το “πληρώνεις-ζεις”.
Δηλαδή είχαμε για πολλές δεκαετίες ένα πανάκριβο αχταρμά συστημάτων, που στο τέλος του οδηγεί στο 92% των νοσηλειών να είναι αδικαιολόγητες (μελετη ΠΟΥ 2007), όπως και πάνω απο τις μισές διαγνωστικές εξετάσεις, ανυπαρξία ηλεκτρονικού φακέλου υγείας κλπ. Δηλαδη σε πρόσθετες δαπάνες στα νοσοκομεία-που στα εξωτερικά τους ιατρεία λειτουργούν ως κέντρα πρωτοβάθμιας υγείας. Αποτέλεσμα του αχταρμά και οι μίζες και τα ελλείμματα στα ασφαλιστικά ταμεία, που λειτουργούν ως ο κύριος χορηγός του συστήματος. Οι δαπάνες υγείας από τα 10,5δισ το 2000 εκτινάχθηκαν στα 23δισ το 2010, έχοντας στην αναλογία τους το 1/4 του χρέους που μας οδήγησε στα μνημόνια λόγω και αυτού του μοντέλου.
Η τομή δόμησης του ΕΣΥ ως καθαρόαιμου συστήματος τύπου Beveridge, που αποτολμήθηκε από την κυβέρνηση Τσίπρα με τις δυο μεταρρυθμίσεις (πρωτοβάθμιο σύστημα με δωρεάν οικογενειακό γιατρό και κεντρικοποίηση των προμηθειών) θα οδηγούσε τους διαθέσιμους πόρους προς την αύξηση της ποιότητας των υπηρεσιών χωρίς σπατάλες.
Απόδειξη : περίπου 350εκ το πλεόνασμα των νοσοκομείων στον πρώτο χρόνο λειτουργίας του συστήματος πρωτοβάθμιας υγείας ΠΕΔΥ, χωρίς εκπτώσεις και αποκλεισμούς. Και με 1δισ πλεόνασμα στον ΕΦΚΑ, παρά τις συνεχείς επενδύσεις αναβάθμισης του εξοπλισμού των δευτεροβαθμιων μονάδων.
Μέσα στους επόμενους 40 μήνες, η νεοφιλελε λαίλαπα κατάφερε να αναστρέψει την εικόνα αυτής της οικονομικής απόδοσης για να οδηγήσει το ΕΣΥ πάλι πίσω στην προηγούμενη καρικατούρα με απαξίωση του ΕΣΥ, που δεν ενισχύθηκε καθόλου μέσα στην πανδημία. Η ιδεολογική εμμονή του να θέλουν να ιδιωτικοποιήσουν το ΕΣΥ οδήγησε στο αρνητικό ρεκόρ των 33.000 θανάτων, οι 19.000 εκτός ΜΕΘ, και με το προσωπικό του ΕΣΥ σχεδόν ολοσχερώς “καμένο” (burn out). Tώρα που έληξε και η κρίση του ιου , λέει, είναι η ώρα μεγάλες μονάδες να περάσουν στους ιδιώτες μέσω των ΣΔΙΤ και συγχωνεύσεις διοικήσεων για να επιβιώσει οικονομικά, το δε ικανότατο ιατρικό προσωπικό να ιδιωτεύει σε απογευματινά ιατρεία και χειρουργεία με αμοιβή. Μπαχαλοποίηση χειρότερη και από την προηγούμενη, αφού η υγεία θεωρείται εμπόρευμα και το ΕΣΥ περιττή πολυτέλεια!
Φυσικά και η επικοινωνία του γκουβέρνου ξεχνάει τώρα τα χειροκροτήματα στα μπαλκόνια αλλά και την ανικανότητα των ιδιωτικών μονάδων να διαχειριστούν μια σοβαρή υγειονομική κρίση, και μάλιστα με πρωτοβάθμιο σύστημα 3.000 οικογενειακών ιατρών, όταν απαιτούνται τουλάχιστον 12.000 για να λειτουργήσει αποτελεσματικά αυτή η αναγκαία μεταρρύθμιση.
Αυτά τα έμαθα διδάσκοντας την θεωρία των Συστημάτων Υγείας στην Σχολή Δημόσιας Υγείας πριν 14-15 χρόνια. Τότε που τεκμηριωθηκε και η πεποίθηση μου για τα ανώτερα πλεονεκτήματα των συστηματων τύπου Καναδά, που άντεξαν όσο κατερρεαν τα τριτοκοσμικά των ΗΠΑ, όπου κυριαρχούν τα ΣΔΙΤ και τα μοντέλα ή πληρώνεις ή πεθαίνεις.
Τότε όμως έπεσαν και στα χέρια μου πολύ σοβαρές μελέτες, κυρίως του ΠΟΥ, που πρότειναν και κάτι άλλο.
Την μετατροπή σχεδόν όλων των μη χειρουργικων κλινών των Γενικών Νοσοκομείων σε κλίνες Επειγόντων-ΜΕΘ, ΜΑΦ και βραχείας νοσηλείας.
Με παραλληλη ουσιαστική ενίσχυση του πρωτοβαθμιου τομέα του δημοσίου ΕΣΥ για την υποστήριξη και κατ οίκον νοσηλειων της συντριπτική σημερινής πλειοψηφίας περιστατικών που θέλουν νοσηλεία, με την υποστήριξη και από την τεχνολογίες της τηλεϊατρικης και με υποδομές κοινοτικής υποστήριξης του πρωτοβάθμιου συστήματος και της πρόνοιας. Προφανώς και με την ανάπτυξη μεταφερτών ηλεκτρονικών φακέλων υγείας (εκεί ενσωματώνονται αθροιστικά και οι φάκελοι νοσηλειας/διαγνωστικών εξετάσεων) κάτω από τον απόλυτο έλεγχο του πολίτη. Τεχνολογίες blockchain και, γι αυτό, υπάρχουν…
Επειδή ο κορονοϊος δεν ήταν ο τελευταίος που θα μας προκαλέσει, και επειδή ο πληθυσμός μας γερνάει, αυτή η αναγκαία ολοκλήρωση της Μεταρρύθμισης του ΕΣΥ, μαζί και με την επικουρική ανάπτυξη Επιχειρήσεων του Κοινωνικου Τομέα της Οικονομίας για την Βοήθεια και Νοσηλεία στο Σπίτι, σε αυτό το ΜΗ νοσοκοκεντρικό μοντέλο, θα πρέπει να μας απασχολήσει, νομίζω, πολύ πολύ σοβαρά στο εγγύς μέλλον.
Ελπίζω χωρίς τους μπαχαλάκηδες του και τους παρωχημένους δογματισμούς τους