ΧΑΡΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ Η αποκάλυψη ότι οι ερευνητές κατάφεραν να δημιουργήσουν μια αντίδραση πυρηνικής σύντηξης που παρήγαγε περισσότερη ενέργεια από αυτή που κατανάλωνε ήταν μια καθησυχαστική ανάγνωση την περασμένη εβδομάδα. Για σχεδόν μισό αιώνα, έχω αναφερθεί σε επιστημονικά ζητήματα και καμία δεκαετία δεν έχει ολοκληρωθεί χωρίς δύο ή τρεις ανακοινώσεις επιστημόνων που ισχυρίζονται ότι το έργο τους σύντομα θα επέτρεπε στην επιστήμη να αναδημιουργήσει τις διαδικασίες που αποτελούν τον ήλιο. Το τελικό αποτέλεσμα θα ήταν η παραγωγή καθαρής, φθηνής πυρηνικής σύντηξης που θα μεταμόρφωνε τη ζωή μας.
Του Robin McKie
Τέτοιες ανακοινώσεις σπάνιζαν τελευταία, οπότε μου έδωσαν μια επιφοίτηση και συνειδητοποίησα ότι τα πρότυπα μπορεί να επανέλθουν στο φυσιολογικό. Αναπτύσσοντας ένα σύνολο 192 λέιζερ για να βομβαρδίσουν σφαιρίδια των ισοτόπων υδρογόνου δευτερίου και τριτίου, οι ερευνητές στην Εθνική Εγκατάσταση Ανάφλεξης των ΗΠΑ (NIF) στο Λίβερμορ της Καλιφόρνια, κατάφεραν να δημιουργήσουν θερμοκρασίες που βρίσκονται μόνο σε αστέρια και θερμοπυρηνικές βόμβες. Τα ισότοπα στη συνέχεια συντήχθηκαν σε ήλιο, απελευθερώνοντας περίσσεια ενέργειας, όπως αναφέρουν δημοσιεύματα
Ήταν ένα γεγονός ορόσημο, αλλά όχι σημαντικό, αν και αυτό δεν εμπόδισε την κυβέρνηση των ΗΠΑ και τμήματα των παγκόσμιων μέσων ενημέρωσης να επιδοθούν σε ένα τεράστιο πάρτι για το επίτευγμα του εργαστηρίου. Οι ερευνητές είχαν «ξεπεράσει ένα σημαντικό εμπόδιο» για την επίτευξη της σύντηξης, δήλωσε το BBC, ενώ η Wall Street Journal περιέγραψε το επίτευγμα ως μια σημαντική ανακάλυψη που θα μπορούσε να προαναγγέλλει μια εποχή καθαρής, φθηνής ενέργειας.
Είναι σίγουρα αλήθεια ότι η πυρηνική σύντηξη θα είχε ευεργετικό αντίκτυπο στον πλανήτη μας απελευθερώνοντας τεράστιες ποσότητες ενέργειας χωρίς να παράγει υψηλά επίπεδα εκπομπών άνθρακα και θα αποτελούσε αναμφισβήτητη ώθηση στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής.
Το πρόβλημα είναι έχουν παρουσιαστεί τέτοια οράματα πολλές φορές στο παρελθόν. Το 1958, ο Sir John Cockcroft ισχυρίστηκε ότι το έργο του Zeta fusion θα προμήθευε τον κόσμο με «ανεξάντλητο απόθεμα καυσίμου». Δεν το έκανε. Το 1989, ο Martin Fleischmann και ο Stanley Pons ανακοίνωσαν ότι είχαν επιτύχει τη σύντηξη χρησιμοποιώντας απλό εργαστηριακό εξοπλισμό, έργο που έγινε παγκόσμιο πρωτοσέλιδο αλλά που δεν έχει αναπαραχθεί ποτέ.
Σε αυτή τη λίστα μπορείτε επίσης να προσθέσετε τον Διεθνή Θερμοπυρηνικό Πειραματικό Αντιδραστήρα (Iter), μια τεράστια εγκατάσταση που κατασκευάζεται στο Saint-Paul-lès-Durance στην Προβηγκία της Γαλλίας, που υποτίθεται ότι θα επιτύγχανε σύντηξη έως το 2023, αλλά είναι πάνω από 10 χρόνια πίσω από το χρονοδιάγραμμα και δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια πάνω από τον προϋπολογισμό.
Σε κάθε περίπτωση, προβλέφθηκε ότι η κατασκευή των πρώτων εμπορικά βιώσιμων σταθμών πυρηνικής σύντηξης απείχε μόνο μια ή δύο δεκαετίες και θα άλλαζε τις ζωές μας. Αυτές οι ελπίδες δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ και οδήγησαν σε μια κούραση και έναν κυνισμό που εξαπλώνεται μεταξύ των επιστημονικών κύκλων. Που αστειεύονται τώρα λέγοντας: «Η σύντηξη είναι 30 χρόνια μακριά – και πάντα θα είναι».
Ήταν παράξενο να βλέπεις την Τζένιφερ Γκράνχολμ, την υπουργό Ενέργειας των ΗΠΑ, να υποστηρίζει ότι το επίτευγμα της NIF ήταν «ένα από τα πιο εντυπωσιακά επιστημονικά επιτεύγματα του 21ου αιώνα». Αυτός είναι ένας δύσκολος ισχυρισμός για να δικαιολογηθεί για έναν αιώνα που έχει ήδη γίνει μάρτυρας της ανακάλυψης του μποζονίου Higgs, της δημιουργίας εμβολίων Covid-19, της εκτόξευσης του τηλεσκοπίου James Webb και της αποκάλυψης του ανθρώπινου γονιδιώματος. Συγκριτικά, το γεγονός ανάφλεξης στο NIF είναι δεύτερης κατηγορίας.
Οι περισσότεροι επιστήμονες ήταν προσεκτικοί στις απαντήσεις τους στην υπερβολική διαφήμιση της «ανακάλυψης» του NIF. Αποδέχονται ότι έχει γίνει ένα βασικό βήμα προς την εμπορική ενέργεια σύντηξης, αλλά επιμένουν ότι τέτοιες εγκαταστάσεις παραμένουν μακρινοί στόχοι. Δεν πρέπει να θεωρούνται ως πιθανοί σωτήρες που θα μας βγάλουν από την απελπιστική ενεργειακή κρίση που αντιμετωπίζουμε τώρα – παρά όλους τους ισχυρισμούς που διατυπώθηκαν την περασμένη εβδομάδα.
Η ανθρωπότητα έχει φτάσει σε ένα σημείο όπου η τρομερή της εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα απειλεί να προκαλέσει άλμα κατά 2 βαθμούς Κελσίου στις παγκόσμιες θερμοκρασίες σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Οι συνέπειες θα περιλαμβάνουν πλημμύρες, πυρκαγιές, επιδείνωση των καταιγίδων, άνοδο της στάθμης της θάλασσας, εξάπλωση ασθενειών και λιώσιμο των πάγων.
Εδώ, οι επιστήμονες είναι ξεκάθαροι. Η ενέργεια από σύντηξη δεν θα φτάσει εγκαίρως για να σώσει τον κόσμο. «Είμαστε ακόμα μακριά από την εμπορική σύντηξη και δεν μπορεί να μας βοηθήσει με την κλιματική κρίση τώρα», δήλωσε ο Aneeqa Khan, ερευνητής στην πυρηνική σύντηξη στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. Αυτή η άποψη υποστηρίχθηκε από τον Tony Roulstone, ερευνητή πυρηνικής ενέργειας στο Πανεπιστήμιο του Cambridge. «Αυτό το αποτέλεσμα από το NIF είναι μια επιτυχία για την επιστήμη, αλλά απέχει ακόμη πολύ από την παροχή χρήσιμης, άφθονης καθαρής ενέργειας».
Επί του παρόντος, υπάρχουν δύο βασικοί δρόμοι για την πυρηνική σύντηξη. Ο ένας περιλαμβάνει τον περιορισμό του καυτού πλάσματος σε ένα ισχυρό μαγνητικό πεδίο. Ο αντιδραστήρας Iter ακολουθεί μια τέτοια προσέγγιση. Ο άλλος – που υιοθετήθηκε στις εγκαταστάσεις NIF – χρησιμοποιεί λέιζερ για να εκτοξεύσει σφαιρίδια δευτερίου-τριτίου προκαλώντας την κατάρρευση και τη σύντηξή τους σε ήλιο. Και στις δύο περιπτώσεις, οι αντιδράσεις συμβαίνουν σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 100.000.000c και συνεπάγονται σημαντικές τεχνολογικές δυσκολίες για τον έλεγχό τους.
Επομένως, η σύντηξη παραμένει μια μακροπρόθεσμη τεχνολογία, αν και πολλοί νέοι επενδυτές και επιχειρηματίες – συμπεριλαμβανομένων των Bill Gates και Jeff Bezos – έστρεψαν πρόσφατα την προσοχή τους στον τομέα, δημιουργώντας ελπίδες ότι μια νέα εμπορική ώθηση θα μπορούσε να αναζωογονήσει την ανάπτυξη εμπορικών εργοστασίων.
Αυτή η συμβολή είναι ευπρόσδεκτη, αλλά πρέπει να είμαστε εμφατικοί: η σύντηξη δεν θα φτάσει εγκαίρως για να σώσει τον πλανήτη από την κλιματική αλλαγή. Οι μονάδες ηλεκτρικής ενέργειας που τροφοδοτούνται από ανανεώσιμες πηγές ή πυρηνική σχάση προσφέρουν τις μόνες βραχυπρόθεσμες εναλλακτικές λύσεις σε αυτές που καίνε ορυκτά καύσιμα. Πρέπει να εναποθέσουμε τις ελπίδες μας σε αυτές τις πηγές ενέργειας. Η σύντηξη μπορεί να κερδίσει τη θέση της αργότερα μέσα στον αιώνα, αλλά θα ήταν εξαιρετικά ανεύθυνο να βασιστούμε σε μια πηγή ενέργειας που θα χρειαστούν τουλάχιστον άλλες δύο δεκαετίες για να υλοποιηθεί – στην καλύτερη περίπτωση.
Ο Robin McKie είναι ο επιστημονικός και περιβαλλοντολογικός συντάκτης του Observer.
Πηγή: TheGuardian
Μετάφραση: Χάρης Παναγόπουλος (ikarosasteras)
.