NewsEdit Εδώ και περισσότερο από έναν χρόνο, δηλαδή μετά την έκρηξη της ουκρανικής σύρραξης και της οξείας σύγκρουσης του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας, το ενδιαφέρον των κυβερνήσεων για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής διεθνώς έχει μειωθεί δραματικά, ενώ τα ενεργειακά μέτρα που λαμβάνονται, όπως αίφνης η αντικατάσταση του ρωσικού αερίου από αμερικανικό LNG, οδηγούν σε σημαντική αύξηση της εκπομπής αερίων θερμοκηπίου.
του Δ. Κωνσταντακόπουλου*
Ανεξάρτητα, όμως, από το τι κάνουμε εμείς, η κλιματική κρίση συνεχίζει τη δουλειά της, προχωρώντας ακάθεκτη προς το σημείο μη αντιστροφής, μετά το οποίο, ότι κι αν κάνουν οι άνθρωποι, πιθανώς δεν θα μπορέσουν να σώσουν το ελάχιστα «σοφό» (homo sapiens) είδος που ισχυρίζονται ότι είναι και τις άλλες ανώτερες μορφές ζωής στον πλανήτη.
Ώσπου να φτάσουμε εκεί, συσσωρεύονται όλο και περισσότερο ερείπια, ιδίως στις χώρες του Νότου της ανθρωπότητας, που αντιμετωπίζουν και σειρά άλλων προβλημάτων, δεν έχουν κατάλληλες υποδομές για την αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων και που δεν φέρουν καμία ευθύνη στη δημιουργία της κλιματικής κρίσης.
Αλλά, βεβαίως, αυτό είναι μικρή «παρηγοριά» για τον Βορρά που, ακόμα κι όταν δεν πλήττεται ο ίδιος άμεσα από την κλιματική κρίση, πλήττεται έμμεσα όταν πλήττεται ο Νότος, για παράδειγμα με την αύξηση των προσφυγικών ροών.
Το παράδειγμα της Σομαλίας
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Σομαλίας, που είναι η πιο άμεσα και έντονα απειλούμενη χώρα του κόσμου από την κλιματική αλλαγή.
Μία μελέτη που πραγματοποίησε η σομαλική κυβέρνηση, σε συνεργασία με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και τη UNICEF, με τη βοήθεια επιστημόνων από το London School of Hygiene and Tropical Medicine και το Imperial College, και με χρηματοδότηση της βρετανικής κυβέρνησης, εκτίμησε ότι στη Σομαλία πέθαναν πέρυσι 43.000 περισσότεροι άνθρωποι. Αιτία, η αφύσικη ένταση και διάρκεια της ξηρασίας που προκάλεσε η κλιματική αλλαγή (https://www.unicef.org/esa/documents/insight-action-examining-mortality-somalia). Μισοί από τους θανάτους αφορούν παιδιά κάτω των πέντε ετών. Προβλέπεται ότι το πρώτο εξάμηνο εφέτος οι νεκροί θα φτάσουν τις 34.000.
Σημειώνεται, ότι μία άλλη μελέτη της UNICEF υπολογίζει σε πέντε εκατομμύρια τα παιδιά που απειλούνται από την ξηρασία συνολικά στο Κέρας της Αφρικής. (https://www.unicef.org/esa/press-releases/more-twenty-million-children-suffering-horn-africa-drought-intensifies-unicef).
Πάντως, η Σομαλία κατάφερε μέχρι στιγμής να αποφύγει το ενδεχόμενο μίας μαζικής πείνας, για την οποία είχαν εκφρασθεί φόβοι. Αλλά δεν είναι βέβαιο ότι θα καταφέρει να μη γνωρίσει μείζονα ανθρωπιστική καταστροφή και πείνα το ερχόμενο καλοκαίρι, καθώς εκφράζεται φόβος ότι ο μισός πληθυσμός της θα αντιμετωπίσει «έντονη τροφική ανασφάλεια».
Η Αφρική, όμως, δεν απειλείται μόνο από τις ξηρασίες. Η κλιματική αλλαγή προκαλεί και εξαιρετικής βιαιότητας τυφώνες, όπως ο πρόσφατος Freddy που έπληξε το νοτιοανατολικό τμήμα της ηπείρου, προκαλώντας επανεμφάνιση της χολέρας.
Δέκα χώρες σε άμεσο κίνδυνο
Εκτός της Σομαλίας άλλα εννέα κράτη θεωρείται ότι απειλούνται τώρα πιο άμεσα από την κλιματική κρίση:
1. Η Συρία, όπου μία δεκαετία πολέμου έχει διαβρώσει την ικανότητα του κράτους να αντιμετωπίζει κρίσεις και έχει σπρώξει το 90% του πληθυσμού κάτω από το όριο της φτώχειας.
2. Η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό αντιμετωπίζει διαρκείς συγκρούσεις, οικονομικά προβλήματα και σοβαρές επιδημίες ασθενειών όπως ιλαράς, ελονοσίας και έμπολα, ενώ πάνω από 100 ένοπλες δυνάμεις αντιμάχονται για τον έλεγχο του ανατολικού Κονγκό. Κάτω από παρόμοιες συνθήκες είναι πολύ δύσκολο η χώρα να προστατευθεί από κλιματικές καταστροφές, διακοπτόμενες ροές ανθρωπιστικής βοήθειας, πλημμύρες και εντεινόμενη τροφική ανασφάλεια.
3. Το Αφγανιστάν αντιμετωπίζει μία διακοπή των ροών βοήθειας μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν και μία οικονομική κατάρρευση που αυξάνει τη φτώχεια. Το Αφγανιστάν γνωρίζει τώρα την τρίτη χρονιά ξηρασίας, ενώ οι έντονες πλημμύρες σε ορισμένες περιοχές της χώρας μείωσαν την παραγωγή τροφίμων και προκάλεσαν μετακινήσεις κατοίκων.
4. Η Υεμένη γνώρισε χρόνια άγριας εμφύλιας σύρραξης και ξένων επεμβάσεων που προκάλεσαν με τη σειρά τους οικονομική κρίση και κατέστησαν τη χώρα εξαιρετικά τρωτή. Στα τέλη της περασμένης χρονιάς υπολογιζόταν ότι 17 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν ανάγκη βοήθειας σε τρόφιμα, ενώ 1,3 εκατομμύρια έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες και 2,2 εκατομμύρια παιδιά χρειάζονταν θεραπεία για κακή διατροφή. Η κλιματική αλλαγή προκάλεσε ερημοποίηση και ξηρασία στη χώρα.
5. Το Τσαντ έχει χαρακτηρισθεί ως η πλέον τρωτή στην κλιματική αλλαγή χώρα από τον Notre Dame-Global Adaptation Initiative Index. ΟΙ πλημμύρες στα τέλη του 2022 επηρέασαν περισσότερους από ένα εκατομμύριο ανθρώπους, τη στιγμή που η οικονομική κρίση έχει προκαλέσει εκτεταμένη τροφική ανασφάλεια. Το Τσαντ, όπως και όλη η περιοχή του Σαχέλ, αντιμετωπίζει διαρκείς συγκρούσεις πάνω από μία δεκαετία, δηλαδή από τότε που ανετράπη το καθεστώς Καντάφι στη Λιβύη.
6. Το Νότιο Σουδάν, μία χώρα πολύ τρωτή και με χαμηλή ετοιμότητα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Παρ’ όλο που ο εμφύλιος έληξε επίσημα το 2018, συνεχίζονται διάφορες συγκρούσεις στην επικράτεια και απαιτείται λήψη σοβαρών μέτρων για να προστατευθούν οι πολίτες από ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι σοβαρές πλημμύρες που έπληξαν πάνω από 900.000 ανθρώπους στα τέλη του 2022.
7. Η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία έχει αποσταθεροποιηθεί από τους ανταγωνισμούς για τον έλεγχο της πολιτικής εξουσίας και των φυσικών πόρων. Έντονες πλημμύρες απειλούν την ασφάλεια και την υγεία των κατοίκων της, ιδίως όσων ζουν σε προσφυγικά στρατόπεδα και συμβάλουν στη διάδοση των ασθενειών που ευνοούνται από το υγρό περιβάλλον, όπως η χολέρα, που, μαζί με την ελονοσία, τη μηνιγγίτιδα και ευλογιά των πιθήκων (monkeypox) πιέζουν ένα ήδη υπό πίεση υγειονομικό σύστημα.
8. Οι πλημμύρες στη Νιγηρία επηρέασαν τη ζωή 2,5 εκατομμυρίων ανθρώπων και προκάλεσαν εκτεταμένες ζημιές στην αγροτική γη της χώρας. Υπολογίζεται ότι στα μέσα του 2023 περί τα 25 εκατομμύρια Νιγηριανών θα αντιμετωπίσουν υψηλά επίπεδα τροφικής ανασφάλειας. Οι πολιτικές εντάσεις και οι συγκρούσεις συμβάλλουν στο να καθιστούν τρωτή τη χώρα και δυσκολεύουν τις απαντήσεις της στις κλιματικές καταστροφές.
9. Στην Αιθιοπία, η ξηρασία απειλεί περισσότερους από 24 εκατομμύρια κατοίκους, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί καθώς η χώρα ετοιμάζεται να γνωρίσει την έκτη περίοδο βροχών… χωρίς βροχές. Όπως και στα υπόλοιπα κράτη, στις θεομηνίες προστίθενται οι συγκρούσεις και η πολιτική αστάθεια.
Αν νομίζετε ότι αυτά είναι η εξαίρεση και δεν μας αφορούν κάνετε λάθος. Πρόκεται για το μέλλον μας, αν δεν ληφθούν επειγόντως σοβαρά μέτρα.