Έλλη Πετρίδη Τα εναλλακτικά νομίσματα και τα τοπικά νομίσματα είναι νομίσματα είναι ένα ενδιαφέρον φαινόμενο της σύγχρονης οικονομίας και αντικατοπτρίζουν την ανάγκη για πιο αποκεντρωμένες και τοπικές οικονομίες καθώς χρησιμοποιούνται σε συμπληρωματική βάση σε σχέση με το εθνικό νόμισμα σε μια συγκεκριμένη περιοχή ή κοινότητα.
Συνήθως, αυτά τα νομίσματα εκδίδονται για να ενισχύσουν την οικονομία μιας περιοχής ή να προωθήσουν τοπικές επιχειρήσεις και ενέργειες.
Τα εναλλακτικά νομίσματα μπορεί να είναι εθνικά ή διεθνή, όπως τα νομίσματα που χρησιμοποιούνται σε εναλλακτικά συστήματα ανταλλαγής όπως οι τοπικές νομισματικές μονάδες (LETS) ή τα νομίσματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως το ECO, το οποίο χρησιμοποιήθηκε σε κάποιες περιοχές της Ευρώπης ως εναλλακτικό νόμισμα στη δεκαετία του 1990.
Τα τοπικά νομίσματα είναι πιο συνηθισμένα αν και χρησιμοποιούνται συνήθως σε μικρότερη κλίμακα από τα εναλλακτικά νομίσματα. Συνήθως, τα τοπικά νομίσματα εκδίδονται από τις αρχές ή τις κοινότητες μιας περιοχής και χρησιμοποιούνται για την αγορά τοπικών προϊόντων ή υπηρεσιών. Τα τοπικά νομίσματα μπορούν να ενισχύσουν την τοπική οικονομία και να βοηθήσουν στη δημιουργία τοπικών θέσεων εργασίας.
Ποιό ήταν το πρώτο τοπικό νόμισμα στην Ευρώπη;
Το πρώτο τοπικό νόμισμα στην Ευρώπη ήταν το “Hallstatt”, το οποίο χρησιμοποιήθηκε στην περιοχή του σημερινού Hallstatt της Αυστρίας κατά τη διάρκεια της εποχής του σιδήρου (800-400 π.Χ.). Το Hallstatt money ήταν μια μορφή νομίσματος ανταλλαγής, κατασκευασμένο από μακροσκελείς, λεπτές λάμες από χαλκό και χαλκονικέλωμα, τα οποία συχνά έλαμπαν και στολίζονταν με γεωμετρικά σχέδια ή απλά σύμβολα.
Το Hallstatt money χρησιμοποιήθηκε κυρίως για ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών στην περιοχή και δεν είχε επίσημη αναγνώριση από κάποιο κεντρικό κράτος ή αρχή. Ωστόσο, ήταν ένα σημαντικό βήμα στην εξέλιξη των νομισματικών συστημάτων στην Ευρώπη.
Και το πρώτο ευρωπαϊκό τοπικό νόμισμα στη σύγχρονη εποχή;
Το πρώτο τοπικό νόμισμα που ξεκίνησε να λειτουργεί στην Ευρώπη κατά τον 20ό αιώνα ήταν το “Wörgl experiment” και πάλι στην Αυστρία το 1932. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα ανεργίας που ξεκίνησε από την τοπική κυβέρνηση της πόλης Wörgl, στη δυτική Αυστρία, κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης της δεκαετίας του ’30.
Το Wörgl experiment συνίστατο στην εκδοτική πολιτική ενός τοπικού νομίσματος, το οποίο είχε ως στόχο να διευκολύνει τις ανταλλαγές μεταξύ των κατοίκων της περιοχής και να ενθαρρύνει την κατανάλωση. Το νόμισμα αυτό, που ονομαζόταν “Certified Compensation Bills” (πιστοποιημένα λογαριασμοδότημα), ήταν ένα είδος τοπικού νομίσματος που υποστήριζεται από τοπικά φόρουμ και ισχύονταν μόνο στα καταστήματα της πόλης Wörgl.
Η κυκλοφορία του νομίσματος συνοδευόταν από ένα σύστημα φόρων, στο οποίο οι κάτοικοι πλήρωναν φόρο σε βάση μηνιαίας απολαβής και ταυτόχρονα κερδίζανε έκπτωση σε αυτόν τον φόρο εάν χρησιμοποιούσαν τα Certified Compensation Bills για τις αγορές τους. Με αυτό τον τρόπο, το πρόγραμμα προσπάθησε να διευκολύνει την κατανάλωση και να δημιουργήσει θέσεις εργασίας στην περιοχή.
Το Wörgl experiment είχε επιτυχία στην αρχή, αλλά στη συνέχεια αντιμετώπισε αντίσταση και τελικά καταργήθηκε από τις κεντρικές αρχές της Αυστρίας μετά την άνοδο του χιτλερικού καθεστώτος. Παρόλα αυτά, το Wörgl experiment έχει θεωρηθεί ως ένα από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα τοπικού νομίσματος στην ιστορία.
Σήμερα, ποιό θεωρείται το πλέον επιτυχημένο παράδειγμα τοπικού νομίσματος στην Ευρώπη;
Το τοπικό νόμισμα στη χώρα των Βάσκων, το οποίο ονομάζεται “Eusko”. Το Eusko ξεκίνησε να λειτουργεί το 2013 και είναι ένα σύστημα τοπικού νομίσματος που χρησιμοποιείται σε περιοχές των Βάσκων στην Ισπανία και τη Γαλλία.
Η ιδέα πίσω από το Eusko είναι να δημιουργηθεί ένα σύστημα ανταλλαγής που θα υποστηρίζει τις τοπικές επιχειρήσεις και θα ενισχύει την τοπική οικονομία. Το νόμισμα χρησιμοποιείται για αγορές σε καταστήματα και επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο σύστημα, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί επίσης για πληρωμή των τοπικών φόρων και των δημοτικών τελών.
Το Eusko έχει γίνει δημοφιλές στις περιοχές των Βάσκων και έχει ενθαρρύνει τις τοπικές επιχειρήσεις και την τοπική κοινότητα να στηρίζουν την τοπική οικονομία. Επιπλέον, το σύστημα του Eusko προωθεί την αλληλεγγύη και την κοινωνική ευθύνη, καθώς μέρος των εσόδων από το νόμισμα πηγαίνει σε κοινωνικά προγράμματα και πρωτοβουλίες στην τοπική κοινότητα.
Υπάρχουν άλλα επιτυχημένα παραδείγματα σύγχρονων τοπικών και εναλλακτικών νομισμάτων σε χώρες της Ευρώπης;
Το “Bristol Pound” στο Ηνωμένο Βασίλειο: Το Bristol Pound λειτουργεί στην πόλη του Μπρίστολ και είναι ένα τοπικό νόμισμα που υποστηρίζει την τοπική οικονομία και επιχειρήσεις. Το νόμισμα αυτό χρησιμοποιείται για αγορές σε επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο σύστημα και μπορεί να ανταλλαχθεί με το στερλίνο.
Το “Chiemgauer” στη Γερμανία: Το Chiemgauer είναι ένα τοπικό νόμισμα που λειτουργεί στην περιοχή του Chiemgau στη Βαυαρία και υποστηρίζει την τοπική οικονομία και επιχειρήσεις. Το νόμισμα αυτό χρησιμοποιείται για αγορές σε επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο σύστημα και μπορεί να ανταλλαχθεί με το ευρώ.
Το “Sardex” στην Ιταλία: Το Sardex είναι ένα τοπικό νόμισμα που λειτουργεί στην περιοχή της Σαρδηνίας στην Ιταλία και υποστηρίζει την τοπική οικονομία και επιχειρήσεις. Το νόμισμα αυτό χρησιμοποιείται για αγορές σε επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο σύστημα και μπορεί να ανταλλαχθεί με το ευρώ.
Το “Wir” στην Ελβετία: Το Wir είναι ένα τοπικό νόμισμα που λειτουργεί στην Ελβετία από το 1934. Το νόμισμα αυτό χρησιμοποιείται από επιχειρήσεις και επαγγελματίες σε διάφορες περιοχές της Ελβετίας και μπορεί να ανταλλαχθεί με το φράγκο.
Το “Solin” στην Κροατία: Το Solin είναι ένα τοπικό νόμισμα που λειτουργεί στην πόλη του Solin στην Κροατία από το 2015. Το νόμισμα αυτό χρησιμοποιείται για αγορές σε επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο σύστημα και μπορεί να ανταλλαχθεί με την κροατική κούνα.
Αυτά είναι μερικά παραδείγματα επιτυχημένων τοπικών και εναλλακτικών νομισμάτων σε χώρες της Ευρώπης. Υπάρχουν όμως και πολλά άλλα παραδείγματα που λειτουργούν σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης και που στοχεύουν στην ενίσχυση της τοπικής οικονομίας και επιχειρήσεων.
Τα τοπικά νομίσματα είναι κρυπτονομίσματα;
Όχι, τα τοπικά νομίσματα δεν είναι απαραίτητα κρυπτονομίσματα. Τα κρυπτονομίσματα είναι ψηφιακά νομίσματα που χρησιμοποιούνται συνήθως σε διαδικτυακές συναλλαγές και βασίζονται σε μια τεχνολογία κατανεμημένου καταμερισμού, γνωστή ως blockchain.
Τα τοπικά νομίσματα, από την άλλη πλευρά, είναι φυσικά νομίσματα, συνήθως χαρτονομίσματα ή κέρματα, που εκδίδονται από τοπικούς οργανισμούς ή κοινότητες και χρησιμοποιούνται για αγορές και συναλλαγές σε καταστήματα και επιχειρήσεις στην περιοχή όπου εκδίδονται.
Αν και ορισμένα τοπικά νομίσματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε διαδικτυακές συναλλαγές, δεν είναι απαραίτητο να βασίζονται σε τεχνολογία κατανεμημένου καταμερισμού όπως τα κρυπτονομίσματα.
Μπορούν τα τοπικά νομίσματα να είναι απάντηση στην ύφεση;
Τα τοπικά νομίσματα μπορούν να αποτελέσουν μια απάντηση στην ύφεση, αλλά δεν είναι από μόνα τους μια πανάκεια για τις οικονομικές δυσκολίες μιας περιοχής. Τα τοπικά νομίσματα μπορούν να υποστηρίξουν την τοπική οικονομία και επιχειρήσεις, δημιουργώντας ένα σύστημα αλληλοβοήθειας και έναν τρόπο για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων στην κατανομή του πλούτου σε μια περιοχή.
Με τη χρήση τοπικών νομισμάτων, οι καταναλωτές μπορούν να υποστηρίξουν τις τοπικές επιχειρήσεις και να ενισχύσουν την τοπική οικονομία. Επίσης, οι επιχειρήσεις μπορούν να χρησιμοποιούν τα τοπικά νομίσματα για να διατηρήσουν τα χρήματα στην περιοχή και να δημιουργήσουν αλυσίδες αξίας μεταξύ των τοπικών επιχειρήσεων.
Ωστόσο, τα τοπικά νομίσματα δεν είναι, όπως είπαμε, την απόλυτη λύση για την ύφεση και τις οικονομικές δυσκολίες μιας περιοχής. Αντίθετα, απαιτούν ένα συνδυασμό μέτρων και πολιτικών για την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας και την αντιμετώπιση των οικονομικών προκλήσεων της περιοχής.
Πως ορίζεται η αξία και η ισοτιμία ενός τοπικού νομίσματος σε σχέση πχ με το εθνικό νόμισμα;
Η αξία και η ισοτιμία ενός τοπικού νομίσματος σε σχέση με το εθνικό νόμισμα και άλλα νομίσματα καθορίζονται συνήθως από τη ζήτηση και την προσφορά του νομίσματος στη συγκεκριμένη περιοχή.
Η τιμή ενός τοπικού νομίσματος μπορεί να καθοριστεί από διάφορους παράγοντες, όπως η διαθεσιμότητα και η ζήτηση για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που προσφέρονται στην περιοχή, η προσφορά του νομίσματος στην αγορά, και οι συναλλαγματικές ισοτιμίες μεταξύ του τοπικού νομίσματος και άλλων νομισμάτων.
Συνήθως, η ισοτιμία του τοπικού νομίσματος σε σχέση με το εθνικό νόμισμα καθορίζεται από την ανταλλαγή του σε μια σταθερή αξία, όπως μια αναλογία στοιχείων σε πραγματική αξία, όπως κιλά χρυσού ή σε σχέση με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες μεταξύ του τοπικού νομίσματος και του εθνικού νομίσματος.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η αξία ενός τοπικού νομίσματος είναι συνήθως πιο διακυμαντική από την ισοτιμία του μεταξύ διαφορετικών νομισμάτων. Αυτό σημαίνει ότι η αξία του τοπικού νομίσματος μπορεί να αλλάζει σε σχέση με το εθνικό νόμισμα ή άλλα νομίσματα, ειδικά εάν υπάρξουν αλλαγές στη ζήτηση και την προσφορά του νομίσματος στην αγορά.
Ποιος καθορίζει τη ζήτηση και την προσφορά του τοπικού νομίσματος στην αγορά;
Η ζήτηση και η προσφορά του τοπικού νομίσματος στην αγορά καθορίζονται από διάφορους παράγοντες και επηρεάζονται από τις οικονομικές συνθήκες και τις επιλογές των καταναλωτών και των επιχειρήσεων στην περιοχή.
Η ζήτηση για το τοπικό νόμισμα εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα και την επιθυμία των καταναλωτών και των επιχειρήσεων να αγοράσουν προϊόντα και υπηρεσίες στην περιοχή. Η προσφορά του τοπικού νομίσματος εξαρτάται από την ποσότητα του νομίσματος που κυκλοφορεί στην αγορά και τη διαθεσιμότητα του να αγοραστεί από τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις.
Στην περίπτωση των τοπικών νομισμάτων, η ζήτηση και η προσφορά μπορεί επίσης να επηρεαστεί από το κατά πόσο οι επιχειρήσεις στην περιοχή αποφασίζουν να δεχτούν το τοπικό νόμισμα ως μέσο πληρωμής, και αν υπάρχουν αρκετές επιχειρήσεις που το δέχονται, τότε η ζήτηση για το νόμισμα μπορεί να αυξηθεί.
Οι τιμές των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών στην περιοχή μπορεί επίσης να επηρεάσουν τη ζήτηση και την προσφορά του τοπικού νομίσματος. Εάν οι τιμές είναι υψηλές, οι καταναλωτές μπορεί να αποφασίσουν να αγοράσουν λιγότερα προϊόντα και υπηρεσίες, ενώ οι επιχειρήσεις μπορούν να αποφασίσουν να προσφέρουν λιγότερα προϊόντα και υπηρεσίες, με αποτέλεσμα η ζήτηση για το τοπικό νόμισμα να μειωθεί.
Τέλος, η πολιτική και οικονομική σταθερότητα στην περιοχή μπορεί επίσης να επηρεάσει τη ζήτηση και την προσφορά του τοπικού νομίσματος. Εάν η περιοχή είναι πολιτικά ασταθής ή οικονομικά ανασφαλής, οι επενδυτές και οι καταναλωτές μπορεί να επιλέξουν να αποφύγουν το τοπικό νόμισμα, με αποτέλεσμα η ζήτηση για το νόμισμα να μειωθεί.
Ποια είναι η διαδικασία για την έκδοση τοπικών νομισμάτων;
Η διαδικασία για την έκδοση τοπικών νομισμάτων διαφέρει ανάλογα με την κοινότητα ή την περιοχή που τα εκδίδει. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια βήματα που συνήθως ακολουθούνται κατά τη διαδικασία αυτή:
- Δημιουργία ενός σχεδίου: Η πρώτη κίνηση είναι να δημιουργηθεί ένα σχέδιο για το τοπικό νόμισμα συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού, του μεγέθους, του χρώματος και του υλικού.
- Συλλογή χρημάτων: Η κοινότητα συλλέγει χρήματα από τους κατοίκους για να χρηματοδοτήσει την έκδοση του νομίσματος. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω εκδηλώσεων όπως αγορές ή φεστιβάλ, ή μέσω δωρεών.
- Εύρεση εταίρων: Η κοινότητα αναζητά εταίρους όπως τοπικά καταστήματα και επιχειρήσεις που θα δεχτούν το νόμισμα ως μέσο πληρωμής.
- Εκτύπωση ή κατασκευή: Το τοπικό νόμισμα εκτυπώνεται ή κατασκευάζεται από μια τοπική επιχείρηση.
- Διανομή: Τα νομίσματα διανέμονται στους κατοίκους και στους εταίρους που έχουν συμφωνήσει να τα δεχτούν ως μέσο πληρωμής.
Επιπλέον, σημαντικό είναι να υπάρχει μια διαδικασία ελέγχου της ακεραιότητας του νομίσματος, για παράδειγμα, με τη χρήση ασφαλείας όπως αυθεντικά σήματα ή αντιγραφής ανθρωπίνων υπογραφών στα νομίσματα.
Η διαδικασία αυτή μπορεί να προωθήσει την τοπική οικονομία και να βοηθήσει στη δημιουργία τοπικών θέσεων εργασίας. Ωστόσο, είναι σημαντικό να υπάρχει ένα καλά σχεδιασμένο πλάνο και μια ολοκληρωμένη διαδικασία διαχείρισης για να διασφαλιστεί η επιτυχής εκτέλεσή του.