NewsEdit Η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας σχεδόν μονοπωλεί τη δημόσια συζήτηση, σε ό,τι τουλάχιστον αφορά τα οικονομικά, σε όλη την προεκλογική περίοδο. Ομως τι σημαίνει για την οικονομία, τις επιχειρήσεις αλλά και τα νοικοκυριά;
Η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας θα σηματοδοτήσει συμβολικά ένα από τα τελευταία βήματα στη μακρά και δύσκολη διαδικασία της εξόδου της Ελλάδας από την περιπέτεια της κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας και την επανένταξη της στις κανονικά ανεπτυγμένες οικονομίες.
Τι είναι η επενδυτική βαθμίδα
Πρόκειται για το επίπεδο κατά το οποίο το ελληνικό χρέος θα σταματήσει να θεωρείται «σκουπίδι» (junk) και οι διεθνείς επενδυτές θα μπορούν να τοποθετήσουν «άφοβα» τα χρήματά τους σε αυτό. Όπως λέει και το όνομά της, η επενδυτική βαθμίδα σημαίνει πως τα εγχώρια χρεόγραφα είναι διεθνώς αποδεκτά και κατ’ επέκταση αναμένεται σημαντική εισροή χρημάτων σε αυτά και περαιτέρω αποκλιμάκωση του κόστους δανεισμού.
Παράλληλα, μέσω της απόκτησης της επενδυτικής βαθμίδας, η Ελλάδα αποτινάσσει μετά από πολλά χρόνια τη «ρετσινιά» που άφησε στη χώρα μας η πολυετής οικονομική κρίση. Επιστρέφει έτσι χωρίς αστερίσκους στο κλαμπ των «επενδύσιμων» χωρών και δεν αποτελεί σε αυτό το επίπεδο τον παρία της Ευρωζώνης.
Οίκοι αξιολόγησης
Οι διεθνείς εταιρείες αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας (οίκοι αξιολόγησης) είναι ιδιωτικές εταιρίες οι οποίες πραγματοποιούν οικονομικές μελέτες, τόσο για κράτη όσο και για μεγάλες επιχειρήσεις. Πρόκειται για ιδιωτικές εταιρίες, οι υπηρεσίες των οποίων είναι συμβουλευτικές και γίνονται αποδεκτές ως «ανεξάρτητες» συμφερόντων, αν και κατά καιρούς η κριτική την οποία έχουν δεχτεί είναι σφοδρή, ιδιαίτερα στην περίοδο της πρόσφατης οικονομικής κρίσης.
Στις συγκεκριμένες μελέτες, γίνεται αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας, δηλαδή της δυνατότητας κρατών να δανειστούν χρήματα εκδίδοντας ομόλογα και να εξυπηρετήσουν με ασφάλεια το χρέος τους. Για την αξιολόγηση των κρατών λαμβάνονται σοβαρά υπόψη μια σειρά από παράγοντες, όπως το δημόσιο και το ιδιωτικό χρέος, η ανάπτυξη, το μέγεθος της οικονομίας και των τραπεζών, η αποτελεσματικότητα του κρατικού μηχανισμού και της Δικαιοσύνης, η διεθνής συγκυρία κ.α.
Στις εν λόγω μελέτες, οι διεθνείς οίκοι «βαθμολογούν» την οικονομία κάθε κράτους βάσει μιας κλίμακας, η οποία αποτελεί ουσιαστικά τη σύνοψη της αξιολόγησης και στέλνει ένα βασικό μήνυμα σε όσους επιθυμούν να δανείσουν στη συγκεκριμένη οικονομία ή να επενδύσουν σε αυτή.
Οι τρεις μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης είναι (α) Moody’s Investors Service, (β) Standard & Poor’s (S&P) και (γ) Fitch Ratings.
Οι κλίμακες αξιολόγησης έχουν ως εξής:
Moody’s
| Αξιολόγηση | Ερμηνεία |
| Αaa | Άριστης ποιότητας ομόλογα με το χαμηλότερο ποσοστό επενδυτικού κινδύνου |
| Αa1 / Αa3 | Υψηλής ποιότητας ομόλογα με πολύ χαμηλό πιστωτικό κίνδυνο |
| Α1 / Α3 | Υψηλής ποιότητας ομόλογα με χαμηλό πιστωτικό κίνδυνο |
| Βaa1 / Βaa3 | Μεσαίας ποιότητας ομόλογα με πολύ σημαντικό πιστωτικό κίνδυνο |
| Βa1 / Βa3 | Ομόλογα που το μέλλον τους δεν μπορεί να προβλεφθεί και να εξασφαλιστούν οι αποδόσεις τους |
| Β1 / Β3 | Ομόλογα τα οποία απέχουν από τον επιθυμητό τύπο επένδυσης |
| Caa1 / Caa3 | Ομόλογα χαμηλής πιστοληπτικής ικανότητας με πολύ υψηλό κίνδυνο |
| Ca | Ομόλογα τα οποία θεωρούνται έντονα κερδοσκοπικά, μη μπορώντας να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους |
S&P και Fitch
| Αξιολόγηση | Ερμηνεία |
| ΑΑΑ | Ομόλογα με την υψηλότερη βαθμολογία. Ικανότητα ισχυρή στην πληρωμή των τόκων και στην καταβολή του αρχικού κεφαλαίου |
| ΑΑ+ / ΑΑ- | Ομόλογα με ισχυρή ικανότητα στην πληρωμή των τόκων και στην καταβολή του αρχικού κεφαλαίου, αλλά είναι κατά ένα μέρος πιο ευαίσθητο στις αρνητικές μεταβολές από τα ΑΑΑ |
| Α+ / Α- | Ομόλογα υψηλής ικανότητας πληρωμής τόκων και κεφαλαίου, αλλά πιο ευάλωτα στις συνέπειες από αλλαγές στις οικονομικές συνθήκες ή συγκυρίες |
| ΒΒΒ+ / ΒΒΒ- | Ομόλογα με επαρκή πιστοληπτική ικανότητα |
| ΒΒ+ / ΒΒ- | Ομόλογα αξιόπιστα, ενέχουν όμως στοιχεία κερδοσκοπίας |
| Β+ / Β- | Ομόλογα πιο κερδοσκοπικά από την κατηγορία ΒΒ |
| CCC | Ομόλογα με έντονο κερδοσκοπικό χαρακτήρα, με κίνδυνο απώλειας τόκων και αρχικού κεφαλαίου |
| CC | Τα πιο κερδοσκοπικά ομόλογα με υψηλό κίνδυνο |
| SD | Ομόλογα που αθετούν τις συμβατικές υποχρεώσεις |
| D | Ομόλογα που αθετούν οποιαδήποτε πληρωμή τόκων και αρχικού κεφαλαίου |
Στην πραγματικότητα, ο όρος «επενδυτική βαθμίδα» δεν αποτελεί τίποτε άλλο από ένα όρο αποσαφήνισης και αφορά στα ομόλογα των κρατών τα οποία έχουν αξιολογηθεί από τους διεθνείς οίκους ως ομόλογα με επαρκή πιστοληπτική ικανότητα, για τα οποία ο κίνδυνος αθέτησης δεν είναι υψηλός.
Όσο χαμηλότερα βρίσκεται ένα κράτος στις βαθμίδες αξιολόγησης, τόσο μεγαλύτερος θεωρείται ότι είναι ο κίνδυνος αθέτησης του χρέους, με αποτέλεσμα το κόστος δανεισμού να αυξάνεται, επιβαρύνοντας τον κρατικό προϋπολογισμό και «φέρνοντας πίσω» το κράτος όσον αφορά στις δυνατότητες και την ευελιξία του.
Σημειώνεται ότι η χαμηλότερη βαθμίδα της επενδυτικής κατηγορίας για τον S&P θεωρείται η αξιολόγηση με ΒΒΒ, για τον Moody’s η αξιολόγηση με Baa και για τον Fitch με BBB.
Τι σημαίνει για το κράτος η επενδυτική βαθμίδα
Σε περίπτωση που η Ελλάδα αποκτήσει ξανά την επενδυτική βαθμίδα, το χρέος της επιστρέφει στο «ραντάρ» άλλου τύπου επενδυτών, οι οποίοι και τοποθετούνται αποκλειστικά σε χώρες που πληρούν το συγκεκριμένο κριτήριο. Αυτό άμεσα δεν θα έχει κάποια ιδιαίτερα σημαντική επίπτωση, καθώς ήδη η χώρα μας δανείζεται με ανταγωνιστικά επιτόκια και το spread παραμένει σε λογικά επίπεδα.
Μεσο-μακροπρόθεσμα όμως, και καθώς η Ελλάδα θα χρειαστεί να ξαναβγεί στις αγορές, η επενδυτική βαθμίδα θα είναι πλεονέκτημα, αν όχι προϋπόθεση για να εξασφαλίσει την εμπιστοσύνη των αγορών και αντίστοιχα τα χρήματα των επενδυτών με λογικό κόστος.
Και ταυτόχρονα, η Ελλάδα θα μπορεί να συμμετάσχει «με το σπαθί της» σε όποια προγράμματα υιοθετήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, καθώς μέχρι πρότινος έπρεπε να επαφίεται στο περίφημο “waiver”, που επέτρεπε στη χώρα μας να εντάσσεται σε αυτά, χωρίς να πληροί τις τυπικές προϋποθέσεις.
Τι σημαίνει η επενδυτική βαθμίδα για επιχειρήσεις και νοικοκυριά
Πιο μεγάλος αναμένεται να είναι ο αντίκτυπος, τουλάχιστον σε πρώτο χρόνο, στις επιχειρήσεις αλλά και τα νοικοκυριά. Γιατί, η αναβάθμιση της Ελλάδος στην επενδυτική βαθμίδα αποτελεί προϋπόθεση ώστε να επανέλθουν σε αυτή οι ελληνικές επιχειρήσεις αλλά και η τράπεζες. Ήδη, μετά και την πρόσφατη αναβάθμιση, η Mytilineos είναι «ένα σκαλί» πριν την επενδυτική βαθμίδα, όμως δεν υπάρχει περίπτωση να φτάσει σε αυτή αν δεν προηγηθεί η αναβάθμιση της χώρας. Ακριβώς το ίδιο ισχύει και για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Αν όμως τα καταφέρουν, αμέσως το κόστος δανεισμού στις διεθνείς αγορές θα μειωθεί σημαντικά, ενώ ταυτόχρονα θα μπορούν με τη σειρά τους να προσελκύσουν και άλλου τύπου επενδυτές, τόσο για τις μετοχές όσο και για τα ομόλογά τους. Γεγονός που αντίστοιχα αναμένεται να μετακυληθεί στο κόστος δανεισμού των επιχειρήσεων αλλά και των νοικοκυριών, προκαλώντας σημαντική οικονομική ανακούφιση.
Παράλληλα, η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας αποτελεί προϋπόθεση για την αναβάθμιση και του Ελληνικού Χρηματιστηρίου και την επαναφορά του στις ανεπτυγμένες αγορές.
Πότε μπορούμε να πάρουμε την επενδυτική βαθμίδα
Η επανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων. Έχει να κάνει με την πορεία της οικονομίας, το χρέος, το πλεόνασμα ή έλλειμμα του προϋπολογισμού, την πορεία των μεταρρυθμίσεων αλλά την πολιτική κατάσταση. Με βάση τα όσα έχουν αναφέρει οι επενδυτικοί οίκοι, ως προς το αμιγώς οικονομικό κομμάτι η χώρα μας φαίνεται να έχει επανέλθει στα προ κρίσης επίπεδα. Άρα, σε αυτό το μέτωπο θα μπορούσε να είχε ήδη επανακτήσει την επενδυτική βαθμίδα. Εντούτοις, είναι εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι απίθανο, ένας επενδυτικός οίκος να αναβαθμίσει την Ελλάδα εν μέσω προεκλογικής περιόδου. Συνεπώς, το πιο πιθανό σενάριο –εφόσον προκύψει σταθερή κυβέρνηση και δεν υπάρχουν πολιτικές «περιπέτειες» η αναβάθμιση να έρθει περί τα τέλη του 2023 ή στις αρχές του 2024.
Πάντως, οι κρίσιμες ημερομηνίες, κατά τις οποίες οι επενδυτικοί οίκοι προγραμματίζουν να ανακοινώσουν τις αποφάσεις τους για την πορεία της οικονομίας και την πιθανή αναβάθμισή της είναι οι ακόλουθες:
- 9 Ιουνίου: Fitch Ratings
- 4 Αυγούστου: Scope Ratings
- 15 Σεπτεμβρίου: Moody’s Ratings
- 20 Οκτωβρίου: S&P Ratings
- 2 Δεκεμβρίου: Fitch Ratings
Μετά την επενδυτική βαθμίδα τι;
Ενώ η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας είναι σημαντική για τους λόγους που εξηγήθηκαν παραπάνω, αυτή η θετική εξέλιξη δεν αποτελεί παρά μόνο ένα κεφαλόσκαλο σε μια σκάλα που έχει πολλά σκαλοπάτια ακόμη για να φτάσουμε στα προ κρίσης επίπεδα και ακόμη παραπάνω. Έτσι, ενώ η αναβάθμιση στην επενδυτική βαθμίδα είναι θέμα χρόνου, μηνών παρά ετών, η διατήρηση αυτής της κατάστασης και η περαιτέρω αναβαθμίσεις σίγουρα αποτελούν μια πρόκληση.
Στα θετικά είναι πως η χώρα διανύει μια περίοδο ανάπτυξης γρηγορότερης από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, το οποίο αναμένεται να συνεχιστεί για τα επόμενα λίγα χρόνια λόγω του αναπτυξιακού αποθέματος που μας κληροδότησαν τα μνημόνια, τα πολύ σημαντικά ευρωπαϊκά κονδύλια και την βελτίωση της αξιοπιστίας της χώρας.
Υπάρχουν όμως και σημαντικές προκλήσεις, οι οποίες έχουν κύρια να κάνουν με την εξέλιξη του δημόσιου χρέους και των χαρακτηριστικών του:
- Το δημόσιο χρέος έχει ήδη φτάσει τα 400 δισ. (λίγο μικρότερο σε όρους καθαρού χρέους), όταν στο τέλος του 2009 και πριν το PSI ήταν 300 δισ..
- Τα εξαιρετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά του χρέους θα φθίνουν στο μέλλον καθώς η σταδιακή αναχρηματοδότηση θα αυξάνει το μέσο επιτόκιο και θα μειώνει τη μέση χρονική διάρκεια του χρέους.
- Το 2032 ξεκινάει η αποπληρωμή του κεφαλαίου των δανεικών από EFSF/ESM, το οποίο θα αυξήσει σημαντικά το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους.
Πηγές: OT.gr, Euro2day, CNN.gr