Χρόνης Διαμαντόπουλος Ο 16μηνος πόλεμος στην Ανατολική Ουκρανία είναι το τελευταίο επεισόδιο ενός πολέμου φθοράς μεταξύ Δύσης (ΗΠΑ) και Ρωσίας. Το γεγονός αποδεικνύεται όλο και περισσότερο με την πάροδο του χρόνου και αναλύοντας την συγκεκριμένη σύγκρουση σε βάθος χρόνου και μέσα στο γενικότερο γεωπολιτικό πλαίσιο.
Του Πέτρου Βαμβακά*
Η ανακοίνωση της πιο πρόσφατης και αναμενόμενης, τώρα μάλλον εν εξέλιξη Ουκρανικής επίθεσης, είναι μέρος ενός πολέμου ο οποίος διεξάγεται σε επίπεδο επικοινωνίας όσο και στο πεδίο της μάχης. Ανάλογα με την οπτική γωνία και τα χρονικά πλαίσια η Ουκρανία, όπως και νότια Σινική Θάλασσα είναι περιοχές συγκρούσεων σε μια πολιτική περιορισμού ανάλογη με εκείνη του ψυχρού πολέμου, η ενός ψυχρού πολέμου ο οποίος δεν τελείωσε το 1991 αλλά γίνεται όλο και πιο θερμός τα τελευταία χρόνια. Είναι αξιόλογο ότι τα τελευταία 25 χρόνια οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ανάπτυξη μια πολιτική περιορισμού, παρόμοια με εκείνη της μετά-Γιάλτας εποχής και μέσα στα πλαίσια του επιθετικού ρεαλισμού του John Mearsheimer.
Η εαρινή, τώρα θερινή Ουκρανική επίθεση του 2023 είναι άλλο ένα κεφάλαιο στην διελκυστίνδα που έχει διαμορφωθεί από τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Από την δεύτερη τετραετία της κυβέρνησης Κλίντον και την εφαρμογή της πολιτική του επιθετικού ρεαλισμού στα πλαίσια της «μεταφοράς της δημοκρατίας» εμπράκτως παρακολουθήσαμε την μεγαλύτερη αλλαγή σφαιρών επιρροής μετά από το τέλος του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου στην Ευρώπη, ενώ στην Ασία η παρουσία των ΗΠΑ μετά το 2001 έγινε πιο αισθητή ιδιαίτερα μέχρι το 2021 και την αποχώρηση από το Αφγανιστάν. Σήμερα το δόγμα Πριμακόφ και η δημιουργία ενός πολυπολικού κόσμου είναι πραγματικότητα.
Οι εστίες σύγκρουσης επεκτείνονται και οι φιλόδοξοι παίκτες αυξάνονται. Από τον Περσικό μέχρι το Κέρας της Αφρικής και την Ανατολική Μεσόγειο και από τον Ινδικό μέχρι τον Ειρηνικό η ανερχόμενη Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι πλέον σε μια σύγκρουση συμφερόντων με πολλές παραλλαγές και εντυπωσιακές εξελίξεις, όπως η πρόσφατη προσέγγιση Ιράν και Σαουδικής Αραβίας με την βοήθεια της Κινεζικής διπλωματίας η ακόμα και την παρουσία και της Κίνας και των ΗΠΑ στην περιοχή από την Σομαλία μέχρι την Αίγυπτο, μετά το μπρά ντε φέρ των δυο στο Νότιο Ειρηνικό με την ενισχυμένη παρουσία τους στους Νήσους Σολομώντα και Αυστραλία.
Αυτά είναι μόνον ενδεικτικά παραδείγματα ενός γεωπολιτικού χάρτη που αλλάζει ραγδαία τα τελευταία χρόνια σε ένα μεταβατικό και αναθεωρητικό πολυπολικό πλαίσιο. Μέσα από αυτό το πρίσμα πρέπει να αναλύσουμε και να αναλύουμε πλέον την κατάσταση στην Ουκρανία και την εν εξέλιξη θερινή επιχείρηση του 2023.
Δυστυχώς, μέσα σε αυτά τα πλαίσια η Ουκρανία είναι μόνο το πεδίο της συγκρούσεως σε μια επιχείρηση ενός πολέμου φθοράς που άρχισε εμπράκτως μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και την ταχέα αλλαγή των συνόρων επιρροής στην Ανατολική Ευρώπη και το τέλος της Γιάλτας.
Είναι φυσιολογικό το τέλος της Γιάλτας να φέρει μια αναταραχή στην περιοχή η οποία έχει πάρει τα χαρακτηριστικά ενός πολέμου χαμηλής έντασης μέχρι το Φεβρουάριο του 2022 και ο οποίος γίνεται όλο και πιο στάσιμος μοιάζοντας όλο και περισσότερο σαν μια μάχη του Πρώτου Παγκόσμιου πολέμου ή έναν πόλεμο που περιγράφει ο Όργουελ στην Ευρασία.
*Ο Πέτρος Βαμβακάς, είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Διεθνών Σπουδών του Emmanuel College της Βοστώνης