Έλλη Πετρίδη Μεγάλες είναι οι ανατιμήσεις σε είδη διατροφής, με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπο το μέσο ελληνικό νοικοκυριό, όχι μόνο στα ράφια των σούπερ μάρκετ όσον αφορά στα τυποποιημένα τρόφιμα, αλλά και στο μέτωπο των φρέσκων οπωρολαχανικών. Την τελευταία φορά που ο πληθωρισμός τροφίμων ήταν σε μονοψήφια επίπεδα ήταν τον Μάρτιο του 2022, και έκτοτε τρέχει με σπασμένα φρένα, με το δείκτη να διαμορφώνεται στο 12,3% τον Ιούλιο.
Το ράλι των ανατιμήσεων έτρεξαν τον προηγούμενο μήνα τα φρούτα και τα λαχανανικά, ενώ μεγάλες ανατιμήσεις είδαν επίσης το λάδι και το ψωμί, με τις συγκρούσεις στη Μαύρη θάλασσα να εντείνουν τις ανησυχίες για τις τιμές των σιτηρών.
Μεσούντος του θέρους ο «βασιλιάς» των καλοκαιρινών φρούτων, το καρπούζι, σύμφωνα με τα δελτία τιμών της Κεντρικής Λαχαναγοράς της Θεσσαλονίκης (ΚΑΘ Α.Ε.) πωλείται (σ.σ. στη χονδρική) προς 0,50 ευρώ το κιλό έναντι 0,25 πέρυσι την ίδια εποχή, ενώ επίσης στο 100%, δηλαδή διπλάσια είναι η φετινή τιμή για ένα ζεύγος αγγουριών που τιμώνται στα 0,90 ευρώ έναντι 0,45 ευρώ πέρυσι την ίδια εποχή και έναντι 0,60 ευρώ προ περίπου δεκαημέρου.
Ακόμη ακριβότερα σε σύγκριση με πέρυσι πωλούνται τα επίσης δημοφιλή το καλοκαίρι κολοκυθάκια με 1,20 ευρώ (χθεσινή τιμή) έναντι 0,70 την προηγούμενη εβδομάδα, 0,55 λίγες ημέρες πιο πριν και 0,45 ευρώ στην αντίστοιχη περσινή περίοδο, ήτοι μέσα σε περίπου δύο εβδομάδες αυξήθηκαν κατά 118% και σε σύγκριση με πέρυσι κατά 167%. Αντίστοιχα, στο 89% ανέρχεται η αύξηση της τιμής της μακρύκαρπης πιπεριάς σε σύγκριση με πέρυσι, στο 67% της μακρύκαρπης μελιτζάνας, στο 54% των μαρουλιών.
Δύο είναι σύμφωνα με τους εμπόρους της λαχαναγοράς της Θεσσαλονίκης οι κύριες αιτίες των αυξήσεων: η μείωση της παραγωγής φρέσκων οπωρολαχανικών στη χώρα μας εξαιτίας της μεγάλης αύξησης του κόστους της ενέργειας, των πρώτων υλών και των αγροτο-εφοδίων μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία και φυσικά η κλιματική αλλαγή που επιφέρει καταστροφές σε μεγάλο μέρος των καλλιεργειών. Όπως επισημαίνει μάλιστα ο πρόεδρος του Συλλόγου των Εμπόρων της ΚΑΘ (ΣΕΚΑΘ), Γιάννης Χαραλαμπίδης, οι έντονες βροχοπτώσεις της περιόδου Μαΐου-Ιουνίου κατέστρεψαν λ.χ. πολλές καλλιέργειες κρεμμυδιών και όχι μόνο.
Το κύμα της ακρίβειας, στο μεταξύ, που πλήττει από πέρυσι εισοδήματα και νοικοκυριά έχει επιφέρει μειώσεις στις αγορές νωπών προϊόντων από τους καταναλωτές, οι οποίες φυσικά επιφέρουν μεγάλες μειώσεις πωλήσεων και στη χονδρική, όπως στην ΚΑΘ. Φέτος από την αρχή της χρονιάς μέχρι σήμερα τα καταστήματα της λαχαναγοράς στη Θεσσαλονίκη καταγράφουν – σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΕΚΑΘ – μεγάλες μειώσεις πωλήσεων. Ο ίδιος επισημαίνει ότι σημασία έχουν οι διακινούμενες ποσότητες και όχι ο τζίρος, ο οποίος λόγω του πληθωρισμού μπορεί κατά περίπτωση να αυξάνεται αλλά οι ποσότητες αυτές είναι σημαντικά μικρότερες, όπως επίσης και ότι δυστυχώς έχει μειωθεί πολύ η ελληνική παραγωγή.
Στο περιβάλλον αυτό ο ΣΕΚΑΘ τονίζει ότι κάθε κρίκος της αλυσίδας από το χωράφι μέχρι το ράφι πρέπει να εξηγεί τα αυξημένα κόστη που αντιμετωπίζει και όχι ο ένας «κρίκος» να επιρρίπτει ευθύνες στον άλλον, ενώ παράλληλα επικρίνει την πολιτεία ότι όχι μόνο δεν στηρίζει τις χονδρικές επιχειρήσεις του κλάδου με την ζητούμενη κατάργηση των τελών εισόδου στην ΚΑΘ (25 ευρώ) αλλά προ μερικών ημερών ήρθε εκ νέου στο προσκήνιο αίτημα από το Υπερταμείο (σ.σ. μέτοχος της ΚΑΘ Α.Ε.) για αύξηση των ενοικίων.
Την ίδια στιγμή οι αρτοποιοί καταγγέλλουν ότι είτε πέφτουν είτε ανεβαίνουν οι τιμές των σιτηρών, οι ίδιοι αγοράζουν ακριβά το αλεύρι.
«Δεν γίνεται κάθε φορά που ακούγονται αυξήσεις να ανεβαίνουν οι τιμές μέσα σε ελάχιστα 24ωρα να ανεβαίνουν οι τιμές και στην αντίθετη περίπτωση που εδώ και 10 μήνες που μειώνονταν οι τιμές των σιτηρών να μην υπάρχουν μειώσεις στα άλευρα» ανέφερε στο OPEN η Πρόεδρος Αρτοποιών Θεσσαλονίκης, Έλσα Κουκουμέρια.
Η κερδοσκοπία έχει μπει στο μικροσκόπιο της κυβέρνησης, με σαρωτικούς ελέγχους και πρόστιμα σε όλα τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας. Οι καμπάνες μέχρι στιγμής έχουν ξεπεράσει το 1 εκατ. ευρώ.
«Έχουμε ξεκαθαρίσει πως θα είμαστε αμείλικτοι και απόλυτα αυστηροί σε όσους προσπαθήσουν να κερδοσκοπήσουν εκμεταλλευόμενοι μια πολύ δύσκολη κατάσταση για την ελληνική κοινωνία» τόνισε ο υπουργός Ανάπτυξης, Κώστας Σκρέκας.
Νέος γύρος ακρίβειας
Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι έρχεται και νέος γύρος ακρίβειας λόγω αύξησης του μεταφορικού κόστους.
«Η εκτίμησή μου είναι ότι τις επόμενες ημέρες οι τιμές θα είναι ακριβότερες. Ο λόγος είναι η αύξηση στις τιμές των καυσίμων. Δεν βρίσκω άλλο τρόπο συγκράτησης των τιμών πέρα από τη μείωση του ΦΠΑ», τόνισε ο Πρόεδρος Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών, Γιάννης Χατζηθεοδοσίου.
Η εντεινόμενη ακρίβεια στα τρόφιμα έβαλε ξανά σε ανοδική τροχιά τον πληθωρισμό τον Ιούλιο μετά από 6 μήνες αποκλιμάκωσης.
Οι αλλαγές στο καλάθι του νοικοκυριού
Στο περιβάλλον αυτό, ο υπουργός Ανάπτυξης, Κώστας Σκρέκας, συναντήθηκε, παρουσία του Γενικού Γραμματέα Εμπορίου & Προστασίας του Καταναλωτή, Σωτήρη Αναγνωστόπουλου, με το ΔΣ της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας υπό τον Πρόεδρό της, Αριστοτέλη Παντελιάδη (ΜΕΤΡΟ ΑΕΒΕ) και με τη συμμετοχή του Γενικού Γραμματέα, Κώστα Μαυροειδή (Γαλαξίας), του μέλους του ΔΣ, Λάμπρου Παπακοσμά (Σκλαβενίτης) και του Γενικού Διευθυντή, Απόστολου Πεταλά και σε σχετικές δηλώσεις του τόνισε: «Το μήνυμά μου προς την Ένωση των Σούπερ Μάρκετ όσο και γενικότερα προς όλους τους παράγοντες στην αγορά (βιομηχανία, χονδρικό και λιανικό εμπόριο) είναι ξεκάθαρο: πρέπει να βάλουμε όλοι πλάτη για να στηρίξουμε την ελληνική οικογένεια ορθώνοντας δίχτυ προστασίας απέναντι στις διεθνείς πληθωριστικές πιέσεις».
Σε απόρροια της εν λόγω συνάντησης, σύμφωνα με πληροφορίες, την τελευταία εβδομάδα του Αυγούστου με υπουργική απόφαση θα οριστεί:
- Να περιληφθεί στο «Καλάθι του Νοικοκυριού» τουλάχιστον ένα επώνυμο προϊόν ανά κατηγορία, εφ’ όσον διαθέτει προϊόν στην εν λόγω κατηγορία. Συγκεκριμένα θα προβλεφθεί να ενταχθούν μεταξύ άλλων επώνυμα ζυμαρικά, καφέδες, ρύζι όσπρια, γάλατα και γιαούρτια.
- Επίσης, στο καλάθι θα ενταχθούν σχολικά είδη και θα αφαιρεθούν το κακάο σε σκόνη και τα αντισηπτικά.
- Να καθιερωθεί δεύτερο σημείο πώλησης ιδιαίτερης προβολής για τα προϊόντα του «Καλαθιού του Νοικοκυριού» σε καταστήματα σούπερ μάρκετ όπου είναι χωροταξικά εφικτό. Με βάση τα τετραγωνικά θα αποφασισθεί ποια καταστήματα θα υποχρεούνται να έχουν ομαδοποιημένο σημείο πώλησης, που για παράδειγμα θα περιλαμβάνει ζυμαρικά, καφέ, ζάχαρη, όσπρια, κ.ο.κ.
- Να διασφαλιστούν προσιτές τιμές σχολικών ειδών εν όψει της έναρξης της νέας σχολικής περιόδου (υπενθυμίζεται ότι τα σχολικά είδη έχουν ενταχθεί στην περίμετρο εφαρμογής του Νόμου 4818/2021 με την επιβολή πλαφόν στο μεικτό περιθώριο κέρδους ώστε να μην είναι μεγαλύτερο ανά μονάδα από εκείνο προ της 31ης Δεκεμβρίου 2021).
Στη συνάντηση εκφράστηκε, επίσης, η πρόθεση της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Ανάπτυξης να επικοινωνεί τόσο μέσω τόσο της ψηφιακής πλατφόρμας e-katanalotis, όσο και με άλλους τρόπους τα προϊόντα για τα οποία οι προμηθευτές θα ανακοινώσουν μόνιμη μείωση, μεγαλύτερη από 5% στους επίσημους τιμοκαταλόγους τους, μέχρι τέλος του 2023.
Οι συνεχείς ανατιμήσεις στο μέτωπο των τροφίμων και η αναστροφή από το φθινόπωρο της πτωτικής πορείας του πληθωρισμού, η άνοδος στις τιμές του πετρελαίου, που ήδη έχει οδηγήσει τις τελευταίες ημέρες τις τιμές των καυσίμων κοντά στα 2 ευρώ, αλλά και ο γρίφος των τιμών του φυσικού αερίου τον χειμώνα και το ενδεχόμενο νέας εκτίναξης των τιμών που θα ενισχύσει την ανάγκη για επιδοτήσεις, δημιουργούν έντονο προβληματισμό στην οδό Νίκης. Αφενός, είναι αδήριτη ανάγκη να στηριχθούν τα νοικοκυριά που εξακολουθούν να πλήττονται από την ακρίβεια, αφετέρου οι παρεμβάσεις πρέπει να είναι απολύτως μετρημένες και να πραγματοποιηθούν χωρίς να επηρεαστούν οι δημοσιονομικοί στόχοι.
Πέρα από τη δημοσιονομική στενότητα ένας πρόσθετος σημαντικός λόγος που δεν επιτρέπει στην κυβέρνηση να προχωρήσει σε μπαράζ παροχών ενόψει ΔΕΘ είναι και η εκπλήρωση του εθνικού στόχου, ήτοι της ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας το επόμενο διάστημα. Από τις 8 Σεπτεμβρίου έως και την 1η Δεκεμβρίου είναι προγραμματισμένες τρεις εκθέσεις από τους οίκους αξιολόγησης που αφορούν το ελληνικό αξιόχρεο, οπότε απαιτείται προσοχή προκειμένου να επιτευχθεί η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας για την Ελλάδα, εξέλιξη που θα βάλει και πάλι τη χώρα μας στη λίστα των προτιμητέων επενδυτικών προορισμών και τα ομόλογά μας σε ασφαλή θέση για ευνοϊκότερο δανεισμό.
Τα μέτρα
Τα μέτρα που κοστολογούν στο οικονομικό επιτελείο είναι τα ακόλουθα:
1. Mε το τσουνάμι των ανατιμήσεων στα τρόφιμα να μην κοπάζει και να ανοίγει «τρύπες» στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς, η κυβέρνηση σχεδιάζει να παρατείνει για ακόμα δύο μήνες την καταβολή του market pass, με στόχο τον περιορισμό των απωλειών στα εισοδήματα. Mε βάση τον υφιστάμενο σχεδιασμό, τον προσεχή Οκτώβριο θα δοθεί μία δόση που θα αντιστοιχεί στους μήνες Αύγουστο, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο. Στη συνέχεια, αναμένεται το επίδομα να καταβάλλεται μία φορά τον μήνα έως και το τέλος του έτους. Εάν ο δικαιούχος επιλέξει την πληρωμή του market pass μέσω χρεωστικής κάρτας, τα ποσά κυμαίνονται από 22 έως 100 ευρώ τον μήνα, δηλαδή από 66 έως 300 ευρώ για τους τρεις μήνες της παράτασης. Η ψηφιακή κάρτα χρησιμοποιείται αποκλειστικά για αγορές αγαθών κάθε είδους σε καταστήματα (super market, κρεοπωλεία, αρτοποιεία, μίνι μάρκετ, λαϊκές αγορές). Αν ο δικαιούχος επιλέξει την πίστωση του επιδόματος σε τραπεζικό λογαριασμό, τότε θα λάβει το 80% της ενίσχυσης, η οποία θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς περιορισμούς. Δηλαδή, η ενίσχυση ανέρχεται 17,60-80 ευρώ τον μήνα ή 52,80-240 ευρώ για το τρίμηνο Αυγούστου-Οκτωβρίου.
2. Το επίδομα θέρμανσης. Πέρυσι το επίδομα χορηγήθηκε σε 1,3 εκατομμύριο νοικοκυριά, με το συνολικό ύψος του να φτάνει τα 300 εκατ. ευρώ, έναντι 174 εκατ. ευρώ το 2021. Το οικονομικό επιτελείο εξετάζει τα εισοδηματικά κριτήρια, αλλά και το ύψος του επιδόματος θέρμανσης, ώστε να καλυφθούν περισσότερο τα ευάλωτα νοικοκυριά στην περίπτωση που δεν υποχωρήσουν οι τιμές του πετρελαίου.
3. Σε περίπτωση που το πετρέλαιο εξακολουθήσει το ράλι ανόδου και οι τιμές στα καύσιμα διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα, στο τραπέζι θα τεθεί το ενδεχόμενο ενός νέου fuel pass.
4. Νέο πλαίσιο ενισχύσεων για τους λογαριασμούς ρεύματος των ευάλωτων νοικοκυριών. Τα υπουργεία Οικονομικών και Ενέργειας βρίσκονται σε ανοιχτή γραμμή και ανταλλάσσουν στοιχεία. Οι σημερινές τιμές ρεύματος παραμένουν σε υψηλότερα επίπεδα συγκριτικά με την προ ενεργειακής κρίσης περίοδο, γεγονός που προβληματίζει καθώς μπορεί να υπάρξουν επιβαρύνσεις στο σύνολο των καταναλωτών. Η παράταση του μηχανισμού μέχρι το τέλος του χρόνου προσφέρει κάποια σταθερότητα σε ενδεχόμενη περαιτέρω αύξηση της χρηματιστηριακής τιμής. «Το σύστημα των επιδοτήσεων είναι επαρκές όσο η τιμή του φυσικού αερίου παραμείνει κοντά στα επίπεδα των 30 ευρώ ανά μεγαβατώρα», ανέφερε ο υπουργός Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης, τονίζοντας ότι «δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για τον επόμενο χειμώνα». Οπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, όλα θα εξαρτηθούν από τις καιρικές συνθήκες, χωρίς να αποκλείεται ένα νέο ράλι τιμών στο φυσικό αέριο.
5. Το επίδομα προσωπικής διαφοράς. Ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε πως θα δοθεί επίδομα σε όσους εξαιτίας της προσωπικής διαφοράς δεν θα λάβουν αύξηση στη σύνταξή τους. Το μέτρο αναμένεται να αποκτήσει μονιμότερο χαρακτήρα με την επανάληψη της καταβολής του επιδόματος προσωπικής διαφοράς (200-300 ευρώ) σε όσους χάσουν την αύξηση του 2024.