NewsEdit Η εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου έχει ιδιαίτερη θέση στο εορτολόγιο της Εκκλησίας. Συνδέεται άμεσα με τη μοναδικότητα του προσώπου της Παναγίας, αποτελώντας τη μεγαλύτερη από τις γιορτές που καθιερώθηκαν προς τιμή της.
Ιστορικά έχουμε τις πρώτες μαρτυρίες για τον εορτασμό αυτής της εορτής από τον 5ο αιώνα και μετά. Η Γ Οικουμενική Συνόδος στην Έφεσο το 451 μ.Χ καθόρισε το Θεομητορικό δόγμα. Μετά την Γ Οικουμενική Σύνοδο δόθηκε η δυνατότητα στην Εκκλησία να δεχθεί μαζί με την τιμή προς το πρόσωπο της Παναγίας και την παραδοχή του ονόματος Θεοτόκος, την ανάπτυξη λατρείας στο πρόσωπό της και τον καθορισμό εορταστικών λειτουργικών συνάξεων που αναφέρονται σε γεγονότα της ζωής της. Ανιχνεύουμε τον εορτασμό αυτής της εορτής στα Ιεροσόλυμα τον 5ον αιώνα και πριν το έτος 460 μ.Χ.
Ο εορτασμός αρχικά γίνεται το διήμερο 13 μέχρι 15 Αυγούστου και δεν αναφέρεται στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Έχει γενικό χαρακτήρα τιμής προς το πρόσωπο της Παναγίας και ονομάζεται «Ημέρα της Θεοτόκου Μαρίας». Από το 460μ.Χ και μετά η εορτή μεταφέρεται στις 15 Αυγούστου. Αρχικά η εορτή γινόταν σε «κάθισμα» δηλαδή Ναό που βρισκόταν στον δρόμο για την Βηθλεέμ έξω από την Ιερουσαλήμ. Αργότερα ο εορτασμός θα μεταφερθεί στον «ευκτήριο του Μαυρικίου» που ήταν Ναός της Παναγίας στην Γεθσημανή και εντός αυτού υπήρχε και ο τάφος της. Από τότε η εορτή θα ταυτιστεί με την Κοίμηση της Θεοτόκου και θα πάρει το χαρακτήρα που έχει ως και σήμερα. Πάνω στον τάφο της χτίστηκε μεγαλοπρεπής ναός, που αποδίδεται στην Αγία Ελένη. Αυτός ο Ναός όμως καταστράφηκε. Μετά την καταστροφή του, ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μαρκιανός (450-457) με τη σύζυγό του Πουλχερία έχτισαν νέο ναό, αυτόν που υπάρχει μέχρι σήμερα. Δογματικές διαφορές που αφορούν το γεγονός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου υφίστανται και σήμερα μεταξύ των Χριστιανικών ομολογιών και δογμάτων. Η Καθολική Εκκλησία πχ πιστεύει στο δόγμα της ενσώματης ανάληψης της Θεοτόκου (Assumptio Beatae Mariae Virginis), που οριστικοποιήθηκε με την αποστολική εγκύκλιο του Πάπα Πίου IB’ «Munificentissimus Deus» (1 Νοεμβρίου 1950).
Αντίθετα, η Ορθόδοξη Εκκλησία κάνει λόγο πρώτα για Κοίμηση της Θεοτόκου, δηλαδή πραγματικό θάνατο (χωρισμό ψυχής και σώματος) και στη συνέχεια για μετάσταση της Θεοτόκου, δηλαδή ανάσταση (ένωση ψυχής και σώματος) και ανάληψή της κοντά στον Υιόν της.
Για την Κοίμηση της Θεοτόκου δεν υπάρχουν πληροφορίες από την Καινή Διαθήκη. Γι αυτήν μαθαίνουμε από τα έργα των εκκλησιαστικών ανδρών, όπως των Διονυσίου του Αρεοπαγίτη, Μόδεστου Ιεροσολύμων, Ανδρέα Κρήτης, Γερμανού Κωνσταντινουπόλεως, Ιωάννη Δαμασκηνού κ.ά., καθώς και από τα τροπάρια της υμνολογίας. Στα κείμενα αυτά διασώζεται η αρχαία παράδοση της Εκκλησίας γι’ αυτό το Θεομητορικό γεγονός. Κατά την εκκλησιαστική παράδοση, της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου προηγείται νηστεία, η οποία καθιερώθηκε τον 7ο αιώνα. Η εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου έχει ιδιαίτερη θέση στη ζωή των Ελλήνων. Ο Ελληνικός λαός πάντοτε αισθάνθηκε την Παναγία σαν μητέρα του και γι αυτό οι γιορτές της αποτελούν ευκαιρία απόδοσης εξαιρετικών τιμών και λόγο εορτής και πανηγύρεων κάθε φορά που το ημερολόγιο παραπέμπει σε γεγονός που την αφορά. Τέτοια αφορμή δόθηκε στον Ελληνικό λαό με την γιορτή της Κοιμήσεως που συμπίπτει με το ελληνικό καλοκαίρι
Ως «Πάσχα του καλοκαιριού» περιγράφει, άλλωστε, τη γιορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου, ο λογοτέχνης και ζωγράφος και αγιογράφος Φώτης Κόντογλου. Και μαζί με αυτόν και ο λαός θεωρώντας την εορτή Πάσχα την εορτάζει με την ίδια λαμπρότητα που εορτάζει το Πάσχα. Δίπλα στην ορθόδοξη υμνολογία και αγιογραφία αναπτύσσεται μια συναρπαστική ποίηση, μια γοητευτική πεζογραφία και μια μεγαλειώδη ζωγραφική που υμνολογεί και δοξάζει την Παναγία» λέει ο καθηγητής του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Μιχαήλ Τρίτος. Ο ίδιος τονίζει ότι «στη συνείδηση του ελληνισμού η Παναγία είναι η μάνα της ρωμιοσύνης, η κυρά των αγγέλων, η Παναγία του έθνους και προσθέτει ότι η πιο τρανή απόδειξη του γεγονότος αυτού είναι η αυθόρμητη επίκλησή της στην ώρα του κινδύνου.
Στα προσωνύμια που της αποδίδονται συμπεριλαμβάνει τη Μεγαλόχαρη, την Παντάνασσα, την Παρηγορήτρια, τη Λαοδηγήτρια, την Σώτειρα, την Θεία Σκέπη, το Αμάραντο Άνθος, την Γλυκοφιλούσα, την Ελεούσα, την Παντοχαρά, την Φιδούσα, την Γοργοεπήκοο, την Δακρυροούσα, την Ζωοδότρα, την Κοσμοσώτειρα, τη Χρυσοπηγή, την Γιάτρισσα, την Ψυχοσώτρα, την Κεχαριτωμένη. Τονίζει, τέλος, με νόημα ότι η λίστα αυτή δεν τελειώνει ποτέ». Με μεγαλοπρέπεια και κατάνυξη θα εορταστεί λοιπόν σε όλη την Ελλάδα η Κοίμηση της Θεοτόκου, η μεγαλύτερη θρησκευτική γιορτή του καλοκαιριού στην Ελλάδα, μιας και κάθε νομός, κάθε νησί, κάθε χωριό έχει τη δική της θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Σε ορισμένα μέρη της Ελλάδας, όπως για παράδειγμα στην Πάτμο, Τήνο κλπ, στολίζεται επιτάφιος και γίνεται περιφορά του μετ’ εγκωμίων και οι πιστοί ακολουθούν όπως τη Μεγάλη Παρασκευή. Αυτή η πράξη προέρχεται από την εκκλησία των Ιεροσολύμων και παρά την υφιστάμενη Συνοδική απαγόρευση τέλεσής της δε σταμάτησε να τελείται.
Δεν είναι μόνο η Παναγία της Τήνου, η Εκατονταπυλιανή της Πάρου και η Παναγία Σουμελά στην Τραπεζούντα και στο Βέρμιο, η Παναγία των Κρίνων και η Παναγία με τα φιδάκια στην Κεφαλονιά που συγκεντρώνουν κάθε χρόνο χιλιάδες προσκυνητές. Κάθε ναός και κάθε ξωκλήσι αφιερωμένο στη Μητέρα του Θεού θα «φορέσει» τα γιορτινά του, ενώ ιδιαίτερο χρώμα στις εκδηλώσεις θα δώσουν τα έθιμα του κάθε τόπου. Ανάλογα με τα τοπικά έθιμα και τα παραδοσιακά προϊόντα της κάθε περιοχής, τα πανηγύρια ποικίλουν ως προς τον πλούτο και το είδος των εκδηλώσεων. Τα «φιδάκια της Παναγίας» γίνονται το επίκεντρο των εορτασμών στον Ναό της Παναγιάς στην Κεφαλονιά. Σύμφωνα με την παράδοση, άκακα φίδια με ένα σταυρό στο κεφάλι εμφανίζονται κάθε Δεκαπενταύγουστο. Ένα ακόμη μοναδικό φαινόμενο σημειώνεται την ημέρα αυτή στο νησί της Κεφαλονιάς Συγκεκριμένα, στην Παναγιά την Γραβαλιώτισσα, οι κρίνοι που τοποθετούνται στην εικόνα της Παναγίας τον χειμώνα ενώ είναι ξεροί ανθίζουν για δεύτερη φορά μέσα στον χρόνο τον δεκαπενταύγουστο. Εορταστικές εκδηλώσεις, πανηγύρια και γλέντια θρησκευτικά και λαϊκά θα γίνουν σε Ναούς, μοναστήρια και πλατείες θα δώσουν χαρά ακόμη και στο μικρότερο χωριό της χώρας.
Η Κοίμηση της Θεοτόκου δεν είναι ένα πένθιμο γεγονός για την Εκκλησία μας και για τον ελληνικό λαό, επειδή η Παναγία δεν πέθανε αλλά «μετέστη προς την ζωήν μήτηρ υπάρχουσα της ζωής».
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΑΖΑΡΑΚΗΣ
Θεολόγος -Πολιτισμολόγος