NewsEdit Η «γεωπολιτική Ευρώπη» απεδείχθη συλλογικά χαοτικά επικίνδυνη και αναποτελεσματική στη σύγκρουση Ισραήλ – Χαμάς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) όχι μόνο απέτυχε να αντιδράσει άμεσα με μια ενιαία φωνή αλλά ακριβώς το αντίθετο: εμφάνισε την εικόνα όπου ο καθένας είτε στους θεσμούς/όργανα είτε στα κράτη μέλη είχε από μια ξεχωριστή άποψη, μια κακοφωνία δηλαδή με αλληλοσυγκρουόμενες θέσεις και απόψεις που κάθε άλλο παρά έδειχναν ικανότητα να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στην περιοχή για τη διαχείριση της κρίσης.
Ο Επίτροπος (προερχόμενος από την Ουγγαρία) για την «πολιτική γειτονίας» Ο. Βερχάζι έσπευσε δύο ημέρες (9/10) μετά τη σφαγή να αναγγείλει την πλήρη διακοπή κάθε βοήθειας στους Παλαιστίνιους είτε της Λωρίδας της Γάζας είτε της Δυτικής Όχθης χωρίς να έχει καμιά αρμοδιότητα για κάτι τέτοιο αλλά και χωρίς να δικαιολογείται ηθικά η διακοπή της καθώς η χορήγηση της αποτελεί προϋπόθεση για την επιβίωση των Παλαιστινίων. Στην αυθαίρετη αυτή απόφαση του (ακροδεξιών απόψεων) Επιτρόπου αντέδρασαν έντονα κράτη μέλη όπως Ιρλανδία, Ισπανία, Γαλλία, κ.α. με αποτέλεσμα να ακυρωθεί η επικίνδυνη αυτή απόφαση που απειλούσε να απομονώσει πλήρως την ΕΕ από την περιοχή.
Αλλά δεν ήταν η μόνη παραφωνία. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έσπευσε να επισκεφθεί το Ισραήλ για εκδήλωση αλληλεγγύης (ορθόν) αλλά χωρίς να συνεννοηθεί προηγουμένως με κανένα και, το χειρότερο, στις δηλώσεις της να αποφύγει εμφατικά να αναφέρει τη θέση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ σύμφωνα με την οποία «η οποιαδήποτε ενέργεια του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας θα πρέπει να συνάδει με το διεθνές δίκαιο και να σέβεται τις ανθρωπιστικές αρχές και κανόνες». Η κα. Φον ντερ Λάιεν έκανε δηλαδή δική της, προσωπική πολιτική αγνοώντας την πολιτική της Ένωσης για το Μεσανατολικό που πηγαίνει δεκαετίες πίσω (Δήλωση Βενετίας 1980).
Η Ένωση μπόρεσε τελικά με ένα άτυπο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να υιοθετήσει κοινή προσέγγιση για τη σύγκρουση Ισραήλ – Χαμάς αλλά με μεγάλη καθυστέρηση με κεντρικά στοιχεία της πολιτικής της: καταδίκη των τρομοκρατικών αγριοτήτων, σεβασμός απ’ όλους του διεθνούς δικαίου, προώθηση της ειρηνευτικής διαδικασίας για λύση δύο κρατών, παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας. Αλλά ποιος μπορεί να την πάρει στα σοβαρά με τέτοιες καθυστερήσεις. Πολύ περισσότερο όταν κατηγορείται ότι υιοθετεί πολιτική «διπλών στάνταρντς»: σκληρή απέναντι στη Ρωσία για παραβίαση του διεθνούς δικαίου και ανεκτική απέναντι στο Ισραήλ.
Όλα τα παραπάνω πιστοποιούν ότι η πολυπόθητη ενηλικίωση της Ευρώπης ως γεωπολιτικού παράγοντα, έστω περιφερειακής εμβέλειας, βρίσκεται ακόμη πολύ μακριά (παρά την αρχική ενότητα που επέδειξε στο χειρισμό του πολέμου στην Ουκρανία και την επιθετικότητα της Ρωσίας). Μπορεί ωστόσο να λειτουργήσει ως συντελεστής ανθρωπιστικών παρεμβάσεων αλλά και πάλι με την προϋπόθεση ότι υπάρχει ένας καλύτερος εσωτερικός συντονισμός θέσεων . Ο συντονισμός αυτός μπορεί να διευκολυνθεί από ορισμένες θεσμικές μεταρρυθμίσεις αλλά η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται στην κουλτούρα, αντιλήψεις για την ασφάλεια και απειλές της Ευρώπης. Και αυτό δεν αλλάζει εύκολα.
Πάντως καθώς η ΕΕ εμφανίζεται ανήμπορη να δράσει, η πρωτοβουλία έχει περάσει στις κυβερνήσεις περιλαμβανομένης και της Ελληνικής. Και της Τουρκίας βεβαίως.
(Ο καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος ΥΠΕΞ, μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ και Research Associate LSE- Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Τα Νέα”)