NewsEdit Τόσο τα ΜΜΕ όσο και οι πολιτικοί της (φιλο)νατοϊκής Δύσης δεν είναι με το διεθνές δίκαιο και τα οικουμενικά ιδανικά της ισότητας δικαιωμάτων αλλά με ότι συμφέρει τις ελίτ της Δύσης.
Η σύγκρουση στη Μ. Ανατολή είναι ένα θέμα που κατείχε πάντα σημαντική θέση στη θεματολογία των διεθνών αλλά και των ΜΜΕ της Ανατολικής Μεσογείου, ειδικά αν εμπλέκεται το Ισραήλ ή και οι ΗΠΑ με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Βέβαια από την εποχή του πολέμου των έξι ημερών (ο οποίος σημειωτέον ήταν ένας προληπτικός πόλεμος όπως αυτόν που διεξάγει σήμερα η Ρωσία εναντίον της Ουκρανίας) μέχρι σήμερα πολλά έχουν αλλάξει και την πολιτική διάσταση του ζητήματος και στην επικοινωνιακή του κάλυψη. Τα ΜΜΕ ειδικά στην Ευρώπη έγιναν πιο «ελαφριά», πιο ψυχαγωγικά και φυσικά πιο εμπορικά. Η περισσότερο πολιτιστική και λιγότερο πολιτική λογική δεν επικράτησε μόνο μεταξύ των λαών της Μ. Ανατολής που παίρνουν μέρος στις πολεμικές και άλλες συγκρούσεις, αλλά και στη Δύση, όπως και βεβαίως και στην ΕΕ και μεταξύ των φαν της. Μια από τις επιπτώσεις αυτής της λογικής στα ΜΜΕ, απότοκο μεταξύ άλλων της κρίσης των ιδεολογιών και της εμπορευματοποίησης (δυο όψεις του ίδιου νομίσματος) είναι η εστίαση στα επιμέρους γεγονότα και όχι στη μεγάλη εικόνα, ή η περιπτωσιολογική πλαισίωση όπως έχουμε συνηθίσει να την αποκαλούμε οι ερευνητές της μαζικής επικοινωνίας.
Ο πόλεμος στη Γάζα, η προπαγάνδα και τα ΜΜΕ
Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας στη Δύση, συνηθισμένα εδώ και χρόνια στην εμπορική ενημερωδιασκεδαστική τους λογική απομόνωσαν το εναρκτήριο γεγονός του νέου γύρου της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης, ήτοι μεταξύ άλλων στην δολοφονική επίθεση της Χαμάς εναντίον των νέων που διασκέδαζαν δίπλα στα όριο του αποκλεισμού των παλαιστινίων στη λωρίδα της Γάζας, από ότι έχει συμβεί εδώ και δεκαετίες. Το έκαναν τασσόμενοι υπέρ του Ισραήλ και ό,τι αυτό πράττει από εκείνη την ημέρα. Το ίδιο έκαναν και κάνουν όλοι σχεδόν οι πολιτικοί που υιοθετούν την οπτική του ΝΑΤΟ, την οπτική δηλαδή των ΗΠΑ και περαιτέρω της ΕΕ δια της (μη εξουσιοδοτημένης γι’ αυτό) προέδρου της von der Leyen. Παρόμοιο σενάριο και παρόμοια εστίαση της (φιλο)νατοϊκής Δύσης στο μεμονωμένο γεγονός επαναλήφθηκε λίγο πιο μετά όταν μεταδόθηκε η είδηση για τη σφαγή από τη Χαμάς βρεφών των παλαιστινίων, η οποία ακολούθως διαψεύσθηκε. Η εμμονή σ΄ αυτή τη δεύτερη είδηση ή «είδηση» έχει μια εξήγηση. Οι ιστορίες ακροτήτων (atrocity stories) είναι μια από τις συνήθεις τεχνικές προπαγάνδας στους πολέμους, ιδιαίτερα όταν δεν μετέχει σε αυτούς μεγάλο μέρος του πληθυσμού, παρά ένας μικρός αριθμός καλά εκπαιδευμένων στρατιωτών. Ωστόσο φαίνεται ότι όπως οι ισραηλινοί πιάστηκαν στον ύπνο στρατιωτικά έτσι πιάστηκαν στον ύπνο και επικοινωνιακά, δηλαδή στον τομέα της προπαγάνδας. Για το λόγο αυτό φαίνεται πως ανέσυραν βιαστικά όποιο σενάριο διέθεταν και μάλιστα με ιστορίες ακροτήτων στο επίκεντρο. Κατέληξαν όπως φαίνεται να χρησιμοποιήσουν βιαστικά στην προπαγάνδα του το «μοντέλο Μπούτσα» ή το «μοντέλο μαιευτηρίου της Μαριούπολης», το οποίο στην πραγματικότητα διατρέχεται και από μια άλλη εξ ίσου ισχυρή τεχνική προπαγάνδας την «κατασκευή αποδείξεων», η οποία επιχειρήθηκε να χρησιμοποιηθεί πριν την ειςβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003, είχε όμως χρησιμοποιηθεί από τον Χίτλερ στην πυρπόληση του Ράϊχσταγκ. Ακριβώς αυτή η βιασύνη φαίνεται να άφησε πολλά κενά, κάτι που οδήγησε και στη γρήγορη διάψευσή του.
Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι παρόμοια ευαισθησία και εστίαση δεν έδειξε η πολιτική και μηντιακή (φιλο)νατοϊκή Δύση σε προηγούμενες βάρβαρες ενέργειες του Ισραήλ όπως την αρπαγή των οικιών των παλαιστινίων και την εκδίωξη τους (με αποτέλεσμα να γεμίζουν οι προσφυγικές δομές στην Ευρώπη), στη σύλληψη και κακοποίηση ανήλικων παιδιών της Παλαιστίνης, στην δολοφονία δημοσιογράφων από στρατιωτικές δυνάμεις του Ισραήλ την ώρα που αυτοί έκαναν το καθήκον τους κοκ. Η μονομέρεια και η υποκρισία της νατοϊκής Δύσης είναι εμφανέστερη από την ανατολή του ηλίου ακόμα και στον πιο αδαή ή καλοπροαίρετο κάτοικο των ΗΠΑ ή της Ευρώπης ασχέτως αν του αρέσει να μιλά γι’ αυτή ή την δικαιολογεί.
Η στάση της (φιλο)νατοϊκής Δύσης συνοψίζεται στην εστίαση της επίθεσης της Χαμάς και τα θύματα μεταξύ των αμάχων. Μετά τον βομβαρδισμό του νοσοκομείου και του σχολείου του ΟΗΕ αλλά και του ναού του Αγίου Πορφυρίου, στην καλλίτερη εκδοχή της επιχειρεί τη εξίσωση των πολεμικών ενεργειών της Χαμάς και του Ισραήλ περίπου στο σχήμα «εγκλήματα πολέμου της Χαμάς, εγκλήματα πολέμου και του Ισραήλ, όμως τα δεύτερα είναι το αποτέλεσμα της αυτοάμυνας του Ισραήλ απέναντι στις ενέργειες της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς».
Εκείνο που δεν αλλάζει είναι η εστίαση στα μεμονωμένα γεγονότα. Πότε στην επίθεση της Χαμάς κατά την έναρξη αυτού του πολέμου, πότε στον βομβαρδισμό από το στρατό του Ισραήλ του νοσοκομείου ή του σχολείου του ΟΗΕ ή της ελληνορθόδοξης εκκλησίας στη Γάζα. Αυτή είναι η λογική της κάλυψης από το εμπορικά και μονομερή ΜΜΕ της (φιλο)νατοϊκής Δύσης, αυτή είναι και η λογική της προσέγγισης των πολιτικών της.
Εκείνο που ποτέ ή σπάνια δεν αναφέρουν ούτε τα πρώτα ούτε οι δεύτεροι είναι το ευρύτερο γεγονός εντός του οποίου τα επιμέρους γεγονότα της παρούσας φάσης της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης είναι μερικές μόνο στιγμές, κρίκοι μια μεγάλης αλυσίδας. Αυτή την προσέγγιση θα τη δούμε μόνο στις πραγματικά εναλλακτικές φωνές και όχι στις αυτοπροβαλλόμενες πασιφιστικές φωνές που τελικά το μόνο που κάνουν είναι να επικεντρώνονται στα θύματα και όχι στις αιτίες που τα προκαλούν και εν τέλει ευνοούν την πλευρά του ισχυρού, δηλαδή του Ισραήλ και της (φιλο)νατοϊκής Δύσης, αφού τελικά αυτή η πλευρά διαμορφώνει τα πραγματικά γεγονότα που θα παραμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, συνεπώς και για νέες συγκρούσεις και νέα θύματα.
Το ευρύτερο πλαίσιο, η μακρά αλυσίδα γεγονότων δεν είναι άλλο παρά αυτή η ίδια η ισραηλινό-παλαιστινιακή σύγκρουση. Για παράδειγμα, σχεδόν κανένα κυρίαρχο μέσο δεν θέτει το ερώτημα, πώς βρέθηκαν να διασκεδάζουν οι νεαροί Ισραηλινοί σε παλαιστινιακά εδάφη δίπλα στο φράκτη της ανοικτής φυλακής στη Γάζα; Πως βρέθηκαν να κατέχουν το μεγαλύτερο τμήμα μιας χώρας που κάποτε ήταν η Παλαιστίνη; Πώς βρέθηκαν να κατοικούν στα σπίτια που τα έχτισαν με αίμα οι Παλαιστίνιοι ιδιοκτήτες τους; Γιατί οι Παλαιστίνιοι εγκαταλείπουν τη χώρα τους ή καταφεύγουν στον ένοπλο αγώνα για να διώξουν τους Ισραηλινούς; Και εδώ είναι η στιγμή να πούμε ότι ο χαρακτήρας ενός πολέμου δεν κρίνεται από τα μεμονωμένα γεγονότα στα οποία ενδεχομένως διαπράττει εγκλήματα πολέμου η μια ή η άλλη πλευρά. Άλλωστε το μεγάλο έγκλημα είναι ο ίδιος ο πόλεμος στον οποίο κάθε πλευρά χρησιμοποιεί όλα τα μέσα που διαθέτει για να επικρατήσει. Τα επιμέρους εγκλήματα πολέμου είναι μερικές πτυχές αυτού του μεγάλου εγκλήματος. Σε ποιόν πόλεμο ποια πλευρά δεν διέπραξε εγκλήματα πολέμου. Δεν διέπραξε στην ελληνική επανάσταση εγκλήματα πολέμου η πλευρά που ξεκίνησε την επανάσταση εναντίον της οθωμανικής κυριαρχίας; Δεν διέπραξε εγκλήματα πολέμου η βρετανική αεροπορία στη Δρέσδη κατά τη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου; Δεν διέπραξε ο σοβιετικός στρατός εγκλήματα πολέμου όταν μπήκε στις εχθρικές χώρες και ιδιαίτερα στη Γερμανία; Δεν διέπραξαν επανειλημμένα οι ΗΠΑ (Βιετνάμ, Ιράκ, Υεμένη, Λατινική Αμερική κ.ά.) που τώρα εμφανίζονται ως το υπέρτατο οικουμενικό δικαστήριο του ανθρωπισμού; Δεν διαπομπεύθηκαν γυναίκες με την κατηγορία της συνεύρεσης με τον εχθρό κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής; Δεν εκτελέστηκαν άνθρωποι χωρίς δικαστική απόφαση για συνεργασία με τον εχθρό;
Τα εγκλήματα πολέμου, η μεγάλη εικόνα και ποιος τελικά έχει δίκιο;
Όμως δυστυχώς (ή ευτυχώς) ο χαρακτήρας ενός πολέμου δεν κρίνεται από τα εγκλήματα πολέμου που διαπράττουν οι εμπόλεμοι ακόμα και αν θύματα είναι οι άμαχοι, όπως ο άμαχος πληθυσμός της Τρίπολης ή ευρύτερα της Πελοποννήσου το 1821 ή οι άμαχοι στην Παλαιστίνη και στο Ισραήλ σήμερα. Αυτό ισχύει ακόμα και στην εποχή μας όπου τα περισσότερα θύματα στους πολέμους είναι άμαχοι, σε βαθμό που συνηθίζεται να λένε μισοσοβαρά – μισοαστεία πως αν ξεσπάσει πόλεμος είναι πιο ασφαλής κάποιος αν καταταχθεί στο στρατό παρά αν παραμείνει σπίτι του Κι αυτό διότι η πρόκληση θυμάτων μεταξύ των αμάχων δυστυχώς εξυπηρετεί στρατιωτικούς καθόσον αποτελεί εργαλείο πίεσης της κοινής γνώμης του αντιπάλου και μέσω αυτής της ηγεσίας του αντιπάλου προκειμένου να τερματίσει τον πόλεμο και συμβιβαστεί. Με άλλα λόγια ο σκοπούμενος θάνατος αμάχων έχει καταστεί εργαλείο δημόσιας διπλωματίας όχι των λόγων αλλά των έργων (public diplomacy of the deed).
Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και στην τελευταία, ο χαρακτήρας ενός πολέμου κρίνεται από το πολιτικό πρόβλημα που καλείται να επιλύσει. Και το πολιτικό πρόβλημα που βρίσκεται στο επίκεντρο της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης είναι η ελευθερία και η πολιτική ισότητα των παλαιστινίων. Με άλλα λόγια, για τους παλαιστίνιους το ερώτημα σε αυτόν τον πόλεμο, όπως και στους προηγούμενους, είναι αν θα έχουν το δικό τους ελεύθερο, ανεξάρτητο και αναγνωρισμένο από τη διεθνή κοινότητα κράτος στα προ του 1967 σύνορα. Για τους ισραηλινούς το ερώτημα στον ίδιο πόλεμο είναι αν θα καταφέρουν να διατηρήσουν, επεκτείνουν και ισχυροποιήσουν την κατοχή της Παλαιστίνης σε βαθμό που οι παλαιστίνιοι είτε θα υποταχθούν στη βούληση του Ισραήλ είτε θα εγκαταλείψουν το έδαφός της. Η πρόταση να υπάρξει ένα κράτος ισραηλινών και παλαιστινίων με τυπική ισότητα δικαιωμάτων όλων των πολιτών αν και είναι ιδανικά μια τυπική αστική ονείρωξη, στερείται ιστορικής θεμελίωσης και συνεπώς σοβαρότητας. Είναι ο παρόμοιος σκοπός που επιδίωκαν σύμφωνα με τον Μαζάουερ οι φιλελεύθεροι στην Ευρώπη κατά τον μεσοπόλεμο προκειμένου να επιλυθεί το ζήτημα των μειονοτήτων. Όμως δεν κατάφεραν τελικά να αναχαιτίσουν την προέλαση της ακροδεξιάς και φυσικά του Χίτλερ, αλλά μάλλον το αντίθετο. Με δεδομένο ότι αυτό είναι το πολιτικό πρόβλημα που επιδιώκουν να επιλύσουν μέσω της μακροχρόνιας σύγκρουσή τους Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι – Άραβες, πέρα και πάνω από τα επιμέρους γεγονότα διάπραξης εγκλημάτων πολέμου από τη μια ή την άλλη πλευρά, το δίκαιο είναι εξ ορισμού με το μέρος των παλαιστινίων που αγωνίζονται να αποκτήσουν το δικό τους κράτος στο οποίο να ζήσουν με ελευθερία και δικαιώματα, όπως κάποτε έκαναν οι λαοί της βαλκανικής απέναντι στην οθωμανική αυτοκρατορία ή όλοι οι κατεχόμενοι λαοί απέναντι στη ναζιστική πολεμική μηχανή.
Οι πόλεμοι δι’ αντιπροσώπου και το δυστοπικό μέλλον της ΕΕ
Όμως η χειρότερη είδηση για τους πολίτες της ΕΕ δεν είναι αυτά που συμβαίνουν στο Ισραήλ αλλά η στάση της ηγεσίας της ΕΕ απέναντι σ’ αυτά τα γεγονότα, η οποία μπορεί να τους προξενήσει οικονομικά, πολιτικά και άλλα δεινά. Δεν είναι δύσκολο να διακρίνουμε ότι τόσο τα ΜΜΕ όσο και οι επίσημοι πολιτικοί της (φιλο)νατοϊκής Δύσης ακολουθούν στην περίπτωση της σύρραξης στην Παλαιστίνη την ίδια στάση που ακολούθησαν και στην περίπτωση της Ουκρανίας, αλλά εξ αντιθέτου. Εκεί ήταν εναντίον του εισβολέα (της Ρωσίας) πριν και μετά τον πόλεμο, εδώ είναι υπέρ του εισβολέα (του Ισραήλ), πριν και μετά τον πόλεμο. Εκεί ήταν υπέρ των αμάχων (στην πραγματικότητα υπέρ των αμάχων μόνον της Ουκρανίας, όχι όμως και των αμάχων στις ρωσόφωνες περιοχές), στο Ισραήλ είναι μόνο υπέρ των αμάχων μεταξύ των πολιτών του Ισραήλ όχι όμως και των παλαιστινίων αμάχων.
Με άλλα λόγια, τόσο τα ΜΜΕ όσο και οι πολιτικοί της (φιλο)νατοϊκής Δύσης δεν είναι με το διεθνές δίκαιο και τα οικουμενικά ιδανικά της ισότητας δικαιωμάτων αλλά με ότι συμφέρει τις ελίτ της Δύσης. Είναι υπέρ των αμάχων αρκεί να είναι λευκοί, κατά προτίμηση ξανθοί, και να μη είναι μουσουλμάνοι, κυρίως δε καλοί εκτελεστές των επιθυμιών της Δύσης στην περιοχή τους και όχι μόνο. Το μοτίβο της ισλαμικής τρομοκρατίας στην τελευταία περίπτωση και της επικίνδυνης Ρωσίας (ό,τι καθεστώς κι αν έχει) στην πρώτη περίπτωση είναι ισχυρό ίσως ακόμα περισσότερο τώρα. Φορείς της ΕΕ αντιμετωπίζουν χωρίς καμιά άλλη επίσημη αρχή να αντιλέξει τους Παλαιστίνιους συλλήβδην πολιτιστικά και πολιτικά ως μιαρούς και επικίνδυνους, όπως εδώ και ενάμιση χρόνο αντιμετωπίζουν όλους τους Ρώσους δημιουργούς. Αψευδής μάρτυρας η ακύρωση της τελετής βράβευσης της της Παλαιστίνιας συγγραφέως Adania Shibli με το πρόσχημα καταπολέμησης της Χαμάς.
Αν το δούμε από άλλη οπτική γωνία, αυτό που καλά κρατεί είναι το μοντέλο περί «άξονα του κακού» με κάποιες ίσως τροποποιήσεις, το οποίο διατύπωσαν μετα-ψυροπολεμικά Αμερικανοί νεοσυντηρητικοί και το συνέδεσαν με τον «Νέο Αμερικανικό αιώνα». Κατά κάποιο τρόπο το επανέλαβε ο Μπάιντεν όταν είπε ότι η αμερικανική ηγεσία (δηλαδή παγκόσμια κυριαρχία) κρατά τον κόσμο ενωμένο. Το κατά πόσο ισχύει είναι άλλο ζήτημα, όμως στην πραγματικότητα ο κατά τα άλλα «Δημοκρατικός» Μπάϊντεν δεν είπε κάτι διαφορετικό από αυτό που έλεγαν Αμερικανοί και άλλοι νεοσυντηρητικοί. Όπως φαίνεται τόσο ο πόλεμος δια αντιπροσώπου στην Ουκρανία και στο Ισραήλ είναι η συνέχεια του ίδιου δόγματος με άλλα μέσα.
Όμως θέτοντας τη βάση της παγκόσμιας και κατά προέκταση της (εκάστοτε) αντιπαράθεσης σε πολιτισμική βάση, κάτι τέτοιο προδίδει ότι η θεωρία περί σύγκρουσης των πολιτισμών έχει καταστεί το ενεργό έδαφος της αμερικανικής και πλέον ακολουθούσης και της ΕΕ εξωτερικής πολιτικής. Όσοι ήταν εναντίον της Ρωσίας και υπέρ Ουκρανίας για διάφορους λόγους είναι τώρα υπέρ του Ισραήλ και κατά των Παλαιστινίων και των Αράβων/Μουσουλμάνων για ακόμα πιο διαφορετικούς λόγους. Αυτό που όμως ενώνει όλες αυτές τις διαφορετικές φωνές είναι η ενεργή, σχεδόν πολεμική απέχθεια εναντίον διαφορετικών πέρα από τοn δυτικό, life style, πολιτισμών. Η θέσπιση «Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής» δεν είναι διόλου ένα συμπτωματικό γεγονός. Αυτό που ενώνει αυτές τις φωνές είναι ένα πνεύμα που τελικώς δεν έχει καμιά σχέση με την Ευρώπη. Αυτό που τις ενώνει είναι η εργαλειοποίηση του ευρωπαϊκού πολιτισμού του παρελθόντος και της μακραίωνης, πολύπτυχης, επίπονης και αντιφατικής πορείας του, εναντίον του ίδιου του μέλλοντος του και εν τέλει της υπόστασής του. Κι ακόμα χειρότερα, παρόμοια στάση προδίδει μια ασυνείδητη η συνειδητή (κανείς δεν ξέρει με βεβαιότητα) προς τον ανατολίτικο μυστικισμό που κατά τα άλλα απορρίπτουν. Για την ακρίβεια προδίδει μια πιθανή όσο και περίεργη διολίσθηση όχι απλώς στη χαντιγκτόνεια θεώρηση της μελλοντικής ιστορίας ως σύγκρουσης πολιτισμών, αλλά έτι περαιτέρω σε μια νοστραδάμειου τύπου εκδοχή της χαντιγκτόνειας θεώρησης της ιστορίας του μέλλοντος – η οποία βρίσκεται μεταξύ των εξαιρετικά διαδομένων στο διαδίκτυο θεωριών συνωμοσίας. Σύμφωνα με την οποία, η Ρωσία και Ασιάτες (πιθανόν Άραβες) θα στρέψουν τις δυνάμεις τους εναντίον του ευρωπαϊκού κόσμου (ευρωπαϊκών κρατών και Ισραήλ συμπεριλαμβανομένων). Το μόνο που αποδεικνύει παρόμοια στάση της ΕΕ είναι το γεγονός ότι η ΕΕ κοιτάζει το τέρας του μεταμοντέρνου μεσαίωνα γοητευμένη αυτιστικά από το παρελθόν της, αλλά ανύποπτη που ετοιμάζεται να την κατασπαράξει το ίδιο το μέλλον της, έτσι όπως το σχεδιάζει μέρα με τη μέρα.
Ο Γιώργος Πλειός είναι Καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
(Αναδημοσίευση από το Iefimerida.gr)