NewsEdit Ο πρόεδρος της Πορτογαλίας Μαρσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουζα ανακοίνωσε σήμερα το απόγευμα ότι έκανε δεκτή την παραίτηση του Σοσιαλιστή πρωθυπουργού Αντόνιο Κόστα, ο οποίος βρέθηκε στη δίνη ενός σκανδάλου διαφθοράς.
Ο Κόστα του υπέβαλε την παραίτησή του και ο ντε Σόουζα την έκανε δεκτή. Στη συνέχεια συγκάλεσε για αύριο Τετάρτη συνεδρίαση των κομμάτων που εκπροσωπούνται στο κοινοβούλιο, ενόψει της προκήρυξης πρόωρων εκλογών, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση που εξέδωσε η προεδρία.
Ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα υπέβαλε την παραίτησή του εν μέσω έρευνας για φερόμενες παρατυπίες που διέπραξε η με σοσιαλιστική πλειοψηφία κυβέρνησή του στη διαχείριση προγραμμάτων εξόρυξης λιθίου και υδρογόνου στη χώρα.
Ο Κόστα ανακοίνωσε την απόφασή του σε τηλεοπτικό διάγγελμα έπειτα από συνάντηση με τον πρόεδρο Μαρσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουζα. Είπε πως η συνείδησή του είναι καθαρή, αλλά δεν θα ξαναείναι υποψήφιος πρωθυπουργός.
Νωρίτερα σήμερα εισαγγελείς κατονόμασαν επισήμως τον υπουργό Υποδομών Ζοάο Γκαλάμπα ως ύποπτο και έθεσαν υπό κράτηση τον προσωπάρχη του Κόστα. Η αντιπολίτευση έχει ζητήσει την άμεση παραίτηση της κυβέρνησης.
Ο Κόστα είναι “πλήρως διαθέσιμος να συνεργαστεί” με το δικαστικό σύστημα μετά τη δήλωση των εισαγγελέων ότι αποτελεί επίσης στόχο έρευνας.
“Η αξιοπρέπεια των λειτουργιών του πρωθυπουργού δεν είναι συμβατή με οποιαδήποτε υποψία για την ακεραιότητά του, την καλή συμπεριφορά του και ακόμη λιγότερο με την υποψία της πρακτικής οιασδήποτε εγκληματικής ενέργειας”, δήλωσε ο Κόστα στους δημοσιογράφους.
Την Πέμπτη θα συνεδριάσει για τον ίδιο λόγο το Κρατικό Συμβούλιο.
Προκειμένου να διαλύσει το κοινοβούλιο και να προκηρύξει εκλογές ο πρόεδρος οφείλει προηγουμένως, με βάση το Σύνταγμα, να ακούσει την άποψη των εκπροσώπων των κομμάτων και στη συνέχεια να συγκαλέσει το Κρατικό Συμβούλιο στο οποίο μετέχουν υψηλόβαθμοι πολιτικοί αξιωματούχοι, πρώην πρόεδροι και άλλες προσωπικότητες, διορισμένες από τον ίδιο.
Ο πρόεδρος «θα απευθυνθεί στο έθνος» αμέσως μετά τη συνεδρίαση αυτού του Συμβουλίου, πρόσθεσε η προεδρία.
Το σκάνδαλο που ώθησε τον Κόστα στην παραίτηση αφορά, σύμφωνα με τις εισαγγελικές αρχές, «υποψίες για κατάχρηση δημοσίου χρήματος, διαφθορά και αθέμιτη επιρροή» στο πλαίσιο της έγκρισης συμβάσεων για την εξόρυξη λιθίου και την παραγωγή υδρογόνου.
«Τα καθήκοντα του πρωθυπουργού είναι ασύμβατα με οποιαδήποτε υποψία που θα βαραίνει την ακεραιότητά μου», είπε νωρίτερα ο Κόστα στους δημοσιογράφους, ανακοινώνοντας την παραίτησή του.
Προγράμματα εξόρυξης λιθίου
Η παραίτηση του πρωθυπουργού ήρθε λίγες ώρες αφότου η εθνική αστυνομία της Πορτογαλίας πραγματοποίησε έρευνες στην κατοικία του Κόστα και σε διάφορα κτίρια υπουργείων. Οι έρευνες εντάσσονται στο πλαίσιο έρευνας για διαφθορά που συνδέεται με σχέδια εξόρυξης λιθίου στο βόρειο τμήμα της χώρας, καθώς και με ένα μεγαλεπήβολο έργο πράσινου υδρογόνου στο Sines.
Ο προσωπάρχης του Κόστα, Vítor Escária, συνελήφθη επίσης, δήλωσε νωρίτερα την Τρίτη ο γενικός εισαγγελέας. Οι αρχές επιβεβαίωσαν επίσης ότι ο υπουργός Υποδομών João Galamba και ο επικεφαλής της Πορτογαλικής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος Nuno Lacasta είχαν παραπεμφθεί σε δίκη.
Η σοσιαλιστική κυβέρνηση του Κόστα έχει υποστηρίξει με ενθουσιασμό σχέδια για την εξόρυξη λιθίου σε διάφορες περιοχές της Πορτογαλίας στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειας της ΕΕ για την εξασφάλιση κρίσιμων πρώτων υλών, αλλά τα έργα αυτά έχουν προκαλέσει αντιπαράθεση λόγω της χαμηλής ποιότητας του υλικού που πρόκειται να εξορυχθεί και της δυσανάλογης περιβαλλοντικής ζημίας που αναμένεται.
Μια έρευνα του POLITICO το 2021 σχετικά με ένα σχέδιο εξόρυξης στη βόρεια περιοχή Montealegre ανέδειξε αυτές τις αντιπαραθέσεις και οδήγησε τελικά την πορτογαλική κυβέρνηση να ακυρώσει ένα μεγάλο έργο στην περιοχή.
Το εκτελεστικό όργανο του πρωθυπουργού είχε επίσης ποντάρει πολλά σε έναν πράσινο κόμβο παραγωγής υδρογόνου στο λιμάνι του Sines, ένα έργο που χρηματοδοτείται με εκατομμύρια ευρώ από την ΕΕ για την καινοτομία.
Τέλος εποχής
Ο ηγέτης του Σοσιαλιστικού Κόμματος Κόστα έγινε πρωθυπουργός της Πορτογαλίας το 2015, σχηματίζοντας μια κυβέρνηση μειοψηφίας που υποστηρίχθηκε από έναν απίθανο συνασπισμό ακροαριστερών κομμάτων.
Η κυβέρνησή του επέβλεψε μια τουριστική έκρηξη που μετέτρεψε τη χώρα σε διεθνές hotspot και οδήγησε τους παρατηρητές να χαιρετίσουν το «πορτογαλικό οικονομικό θαύμα» που είχε μεταμορφώσει τη χώρα μετά από χρόνια λιτότητας που επιβλήθηκαν μετά την ευρωπαϊκή κρίση χρέους.
Ο αντίκτυπος του κορονοϊού στον τουρισμό, ωστόσο, μετρίασε τον ενθουσιασμό για τον Κόστα και κάλεσε την κριτική της κυβέρνησής του για την προώθηση φθηνών θέσεων εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών και τις φορολογικές ελαφρύνσεις για τους ψηφιακούς νομάδες. Τα αριστερά κόμματα ήρθαν επίσης σε ρήξη με τον πρωθυπουργό λόγω των πενιχρών δημόσιων επενδύσεων στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη, καθώς και για την αδράνεια της κυβέρνησής του κατά τη διάρκεια μιας πανεθνικής στεγαστικής κρίσης που επιδεινώθηκε από την εισροή ομογενών κατοίκων.
Ωστόσο, παρά την εκτεταμένη δυσαρέσκεια των εργαζομένων του δημόσιου τομέα, το Σοσιαλιστικό Κόμμα του Κόστα κατάφερε να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών στο κοινοβούλιο της χώρας στις βουλευτικές εκλογές του 2022 χάρη σε μια εκστρατεία στην οποία ο Κόστα εμφανίστηκε ως η μόνη βιώσιμη εναλλακτική λύση σε μια κεντροδεξιά κυβέρνηση που υποστηριζόταν από το ακροδεξιό κόμμα Chega.
Κορυφαία θέση στην ΕΕ
Παρά την κλίμακα της νίκης του, η τελευταία κυβέρνηση του Κόστα έχει πληγεί από μια συνεχή ροή σκανδάλων, με περισσότερα από δώδεκα μέλη του εκτελεστικού του οργάνου να έχουν παραιτηθεί σε λιγότερο από δύο χρόνια για διάφορους λόγους.
Παρόλα αυτά, η ιδιότητα του Κόστα ως ένας από τους μακροβιότερους πρωθυπουργούς της ΕΕ τον είχε καταστήσει βασικό υποψήφιο για τη θέση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, την οποία το Κόμμα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών αναμένεται ευρέως να διεκδικήσει όταν αυτή κενωθεί τον Νοέμβριο του 2024. Ο Πορτογάλος πολιτικός είναι συμπαθής στους άλλους ηγέτες της ΕΕ, ενώ η ευχέρεια της γαλλικής του γλώσσας θεωρήθηκε πλεονέκτημα.
«Είναι ένα ζευγάρι ασφαλών χεριών, με την απαιτούμενη εμπειρία, αλλά χωρίς εκείνες τις φιλοδοξίες για μελλοντικές θέσεις» που συχνά καταλήγουν να απογοητεύουν συναδέλφους ηγέτες, δήλωσε στο POLITICO ένας διπλωμάτης υπό το καθεστώς ανωνυμίας να μιλήσει ειλικρινά για το ευαίσθητο θέμα.
Η παραίτηση του Κόστα σχεδόν σίγουρα ρίχνει αυλαία σε αυτές τις φιλοδοξίες και αφήνει ορθάνοιχτο τον δρόμο για τη διαδοχή του σημερινού προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.