NewsEdit Στο στόχαστρο η Κύπρος μετά την αποκαλυπτική έρευνα του Guardian για Ρώσους ολιγάρχες που μεταβίβασαν περιουσιακά στοιχεία αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων, αποφεύγοντας τις κυρώσεις μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το δημοσίευμα του Guardian αναφέρεται στον ρόλο των «blue-chip λογιστών» της PwC Cyprus και άλλων συμβούλων στη διαχείριση των συναλλαγών ενώ οι δυνάμεις του Βλαντιμίρ Πούτιν πραγματοποιούσαν την εισβολή στην Ουκρανία. Τα στοιχεία προέρχονται από το «Cyprus Confidential», μια διαρροή 3,6 εκατομμυρίων αρχείων μέσω ανώνυμης πηγής στη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητικών Δημοσιογράφων (ICIJ) και το γερμανικό Paper Trail Media, που έκαναν την έρευνα μαζί με τον Guardian.
Τα πορίσματα μίας νέας, εκτενούς έρευνας με τίτλο «Cyprus Confidential» («Κύπρος, Εμπιστευτικό») συνοψίζει το Spiegel Online. Πρόκειται για μία έρευνα της Διεθνούς Σύμπραξης Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ), στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 270 δημοσιογράφοι από 69 διεθνή μέσα ενημέρωσης, μεταξύ αυτών το SPIEGEL, το τηλεοπτικό δίκτυο ZDF, η Washington Post και ο ελβετικός όμιλος ΜΜΕ Tamedia. Η έρευνα επιδιώκει να ρίξει φως στο πώς η Κύπρος επιτρέπει σε Ρώσους ολιγάρχες, όπως ο Ρόμαν Αμπράμοβιτς, να παρακάμπτουν τις δυτικές οικονομικές κυρώσεις.
Όπως εξηγεί το Spiegel, η έρευνα βασίζεται μεταξύ άλλων «σε εσωτερικά έγγραφα έξι κυπριακών εταιρειών παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, […] που ειδικεύονται στο να βοηθούν πλούσιους πελάτες να ιδρύουν και να διαχειρίζονται εταιρείες-σφραγίδες. Τα έγγραφα χρονολογούνται από την περίοδο 1995-2002, κύριο λόγο στην αγγλική, ελληνική και ρωσική γλώσσα».
Γιατί όμως οι Ρώσοι ολιγάρχες στράφηκαν στην Κύπρο; «Ακόμη και κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου η Κύπρος διατηρούσε στενούς δεσμούς με τη Σοβιετική Ένωση. Τη δεκαετία του 1990 πολλοί πλούσιοι Ρώσοι μετέφεραν τα χρήματά τους στην Κύπρο – διότι γοητεύτηκαν από τη χαμηλή φορολογία, τις ευνοϊκές διακρατικές συμφωνίες περί διπλής φορολόγησης, αλλά και τις εταιρείες παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και τις τράπεζες, που ειδικεύονταν στο ρωσικό πελατολόγιο. Για μία περίοδο όσοι επένδυαν αρκετά χρήματα στο νησί, μπορούσαν ακόμη και να εξαγοράσουν την κυπριακή υπηκοότητα».
Όσον αφορά το γιατί η Κύπρος βοηθά τους Ρώσους ολιγάρχες: «Ο πυρήνας του προβλήματος είναι η εξάρτηση της Κύπρου από τη Ρωσία: για πολλά χρόνια η κυπριακή οικονομία ήταν εξαρτημένη από τα χρήματα της Μόσχας. Ταυτοχρόνως, όμως, υφίσταται και μια πολιτική εξάρτηση από τη Ρωσία λόγω και της διαίρεσης του νησιού στην ελληνοκυπριακή και την τουρκοκυπριακή περιοχή. Η αποστολή της ειρηνευτικής δύναμης των Ηνωμένων Εθνών που βρίσκεται στο νησί πρέπει να ανανεώνεται ετησίως από το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. – και εκεί η Ρωσία έχει δικαίωμα βέτο».
Είναι δύσκολο να προσδιορίσει κανείς την αξία των περιουσιακών στοιχείων που είναι «κρυμμένα» στην Κύπρο. Εξάλλου, οι κυπριακές αυτές εταιρείες προσελκύουν κυρίως «παραβάτες, άτομα που υφίστανται κυρώσεις και φοροφυγάδες», αναφέρει το Spiegel Online. Σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις του EU Tax Observatory «το 2022 επενδύθηκαν στο νησί περίπου 65 δισεκατομμύρια δολάρια Η.Π.Α. από μη Κύπριους πολίτες, ένα ποσό υπερδιπλάσιο του ετήσιου κυπριακού ΑΕΠ».
Όπως αποδεικνύουν τα έγγραφα που περιήλθαν στην κατοχή των ερευνητών δημοσιογράφων, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τονίζει το Spiegel Online, οι κυπριακοί πάροχοι χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών όχι μόνο «εξακολουθούσαν να εξυπηρετούν Ρώσους ολιγάρχες», αλλά ενίοτε «συνέβαλαν μάλιστα και στη μεταφορά περιουσιακών στοιχείων τους σε ασφαλείς τοποθεσίες, λίγο προτού τεθούν σε ισχύ οι κυρώσεις». Και αυτό άρχισε να αλλάζει μονάχα «όταν οι Η.Π.Α. και το Ηνωμένο Βασίλειο ξεκίνησαν να επιβάλλουν κυρώσεις λόγω των ανωτέρω σε Κυπρίους και σε κυπριακές εταιρείες».
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη διαρροή οικονομικών δεδομένων που έχει γίνει ποτέ για την Κύπρο. Τα στοιχεία ρίχνουν φως σε αδιαφανείς υπεράκτιες δομές που διαχειρίζονται λογιστές και πάροχοι εταιρικών υπηρεσιών στην Κύπρο – κράτος μέλος της ΕΕ.
Ο Guardian σημειώνει ότι ενδέχεται να οδηγήσουν σε άγνωστες πληρωμές σε ισχυρό δημοσιογράφο διαμορφωτή της κοινής γνώμης στη Δύση, αλλά και να φέρουν στην επιφάνεια πιθανές παραβιάσεις κανόνων σχετικά με τη χρηματοδότηση ποδοσφαιρικών συλλόγων.
Η διαρροή αποκαλύπτει την κλίμακα του ρόλου της Κύπρου ως πύλης στην Ευρώπη για την ελίτ που συνδέεται με το Κρεμλίνο. Μεταξύ των 104 Ρώσων δισεκατομμυριούχων του περιοδικού Forbes που εντοπίστηκαν το 2023, τα δύο τρίτα εμφανίζονται μαζί με μέλη της οικογένειας ως πελάτες των επαγγελματικών παρόχων υπηρεσιών της Κύπρου. Υπάρχουν αρχεία που σχετίζονται με 71 Ρώσους πελάτες που έχουν τεθεί υπό καθεστώς κυρώσεων από τον Φεβρουάριο του 2022. Πολλές από αυτές τις σχέσεις έκτοτε έχουν τερματιστεί, λένε σύμβουλοι.
Τι αποκαλύπτουν τα έγγραφα
- Η PwC Κύπρου και άλλοι σύμβουλοι επιχειρήσεων βοήθησαν έναν από τους πιο ισχυρούς ολιγάρχες της Ρωσίας, τον Alexei Mordashov, να προσπαθήσει να μεταφέρει 1 δισεκατομμύριο λίρες σε δημόσια εταιρεία την ημέρα που τέθηκε υπό τις κυρώσεις της ΕΕ. Ο Guardian ενημερώθηκε ότι η μεταφορά υπόκειται σε υπό εξέλιξη ποινική έρευνα στην Κύπρο.
- 600.000 ευρώ άγνωστων πληρωμών από εταιρείες που συνδέονται με τον ίδιο ολιγάρχη σε έναν ισχυρό Γερμανό δημοσιογράφο, που θεωρείται κορυφαίος ειδικός στη Ρωσία, για να υποστηρίξει τη δημοσίευση δύο βιβλίων για τον Πούτιν.
- Δεκάδες εκατομμύρια σε υπεράκτιες πληρωμές που πραγματοποίησε ο Ρομάν Αμπράμοβιτς κατά τη διάρκεια της ιδιοκτησίας του ποδοσφαιρικού συλλόγου Τσέλσι σε πράκτορες, σκάουτερ και στελέχη συλλόγων που μπορεί να παραβίασαν τους αυστηρούς κανόνες ποδοσφαίρου για τη λογιστική.
- Αδιευκρίνιστες συμφωνίες που επέτρεψαν στον Αμπράμοβιτς και τον υπερ-πράκτορα Πίνχας Ζαχάβι να ελέγχουν τις καριέρες 21 νεαρών ποδοσφαιριστών υπό αμφιλεγόμενες συμφωνίες ιδιοκτησίας τρίτων, οι οποίες έχουν συγκριθεί με δεσμευμένη εργασία.
Η έρευνα αποκαλύπτει «πώς ο παγκόσμιος λογιστικός κολοσσός PwC, παλαιότερα γνωστός ως PricewaterhouseCoopers, έθεσε το γραφείο του στην Κύπρο και τους 1.100 υπαλλήλους του στην υπηρεσία των συμμάχων Πούτιν εν μέσω της αιματηρής εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το έργο παρέχει μια εις βάθος ματιά στο πώς η PwC βοήθησε τον Alexey Mordashov, έναν από τους πλουσιότερους βιομηχάνους της Ρωσίας, να μεταφέρει μια επένδυση 1,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το όνομά του σε λίγο για να αποφύγει τις κυρώσεις της ΕΕ».
Εκπρόσωπος της PwC δήλωσε: «Οποιοσδήποτε ισχυρισμός για μη συμμόρφωση με τους ισχύοντες νόμους και κανονισμούς λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη, διερευνάται και λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα εάν είναι απαραίτητο».
Ο Mordashov και η PwC είπαν ότι δεν γνώριζαν για την ποινική έρευνα. Ο Guardian σημειώνει ότι δεν έχει δει κανένα στοιχείο για πρόθεση παραβίασης κανόνων.
Η απόφαση της ΕΕ να επιβάλει κυρώσεις στον Mordashov επιβεβαιώθηκε με απόφαση τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, αλλά ο ολιγάρχης μπορεί να ασκήσει εκ νέου έφεση.
Τα έγγραφα που διέρρευσαν, τα οποία χρονολογούνται από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 έως τον Απρίλιο του 2022, δείχνουν σχεδόν 800 εταιρείες και καταπιστεύματα εγγεγραμμένα σε φορολογικούς παραδείσους υπό καθεστώς μυστικότητας που ανήκαν ή ελέγχονταν από Ρώσους που έχουν τεθεί υπό κυρώσεις από το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία. Αυτές περιλαμβάνουν περισσότερες από 650 κυπριακές εταιρείες και καταπιστεύματα.
Εμπλέκουν και τον πρώην Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη
Ο πρώην πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας αναφέρεται στην έρευνα του Guardian για τις πληρωμές Ρώσων ολιγαρχών μέσω Κύπρου. Όπως αναφέρεται συγκεκριμένα:
«Μια έρευνα του 2019 από τον συνεργάτη μέσων ενημέρωσης της ICIJ, OCCRP, διαπίστωσε ότι πριν αναλάβει ο Αναστασιάδης, εταίροι στο δικηγορικό του γραφείο υπηρέτησαν ως αξιωματούχοι στις εταιρείες που συνδέονται με τεράστιες ύποπτες επιχειρήσεις νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων συμφωνιών που συνδέονται με συμμάχους του Πούτιν.
Με την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Αναστασιάδης άφησε την εταιρεία στις δύο κόρες του και άλλους συνεργάτες και ταξίδεψε στη Μόσχα, όπου συναντήθηκε με τον Πούτιν και εξασφάλισε συμφωνίες που προωθούν στενότερους οικονομικούς και χρηματοοικονομικούς δεσμούς».
Τι απαντά η Κυπριακή κυβέρνηση
Η κυπριακή κυβέρνηση απάντησε υποσχόμενη μια «προσέγγιση μηδενικής ανοχής» στις παραβιάσεις των κυρώσεων, καθώς αγωνίζεται να διαφυλάξει το καθεστώς της χώρας ως χρηματοοικονομικού κέντρου.
Ο Κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης δήλωσε:
«Η στρατηγική της κυβέρνησής μας, που ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Μάρτιο του 2023, είναι η μηδενική ανοχή σε θέματα που αφορούν φοροδιαφυγή κυρώσεων και παραβίαση νόμου και κατ’ επέκταση να διαφυλάξει το όνομα της χώρας ως αξιόπιστο χρηματοπιστωτικό κέντρο. Θα ήθελα να τονίσω ότι η κυβέρνησή μας είναι κατηγορηματικά δεσμευμένη στην καταπολέμηση της διαφθοράς και της παράνομης χρηματοδότησης και λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσει την πλήρη εφαρμογή των κυρώσεων της ΕΕ».