NewsEdit Η Μπετίνα Ντάβου διδάσκει ψυχολογία στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σπούδασε εφαρμοσμένη ψυχολογία, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην εκπαιδευτική ψυχολογία και διδακτορικό στη γνωστική ψυχολογία ενώ έχει επίσης ψυχοδυναμική κλινική εκπαίδευση στην ψυχοθεραπευτική παιδαγωγική. Οι γνώσεις της και ο τρόπος σκέψης της έχει αποτυπωθεί στα βιβλία που έχει γράψει τόσο στα ζητήματα του επιστημονικού της πεδίου όσο και στην πεζογραφία.
Η συνέντευξη της κ. Ντάβου που ακολουθεί αντλεί αφορμές από την επικαιρότητα και τους πρωταγωνιστές της, ενώ αναλύει την πολιτική, που εστιάζει στην εικόνα και όχι στην ιδεολογία και το πολιτικό περιεχόμενο, αλλά και στον τρόπο και το χρόνο που αντιδρούν οι πολίτες όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με τον φόβο και την καταστροφή.
Χρόνης Διαμαντόπουλος
- Θα ήθελα να ξεκινήσω με μια ερώτηση με αφορμή τις εκλογές στον ΣΥΡΙΖΑ για την ανάδειξη αρχηγού. Κάποιοι μίλησαν για «μεταπολιτική». Περιγράφοντας ως «μεταπολιτική» την εστίαση στην εικόνα και όχι στην ιδεολογία και το «πολιτικό περιεχόμενο». Ανεξάρτητα από το τελικό αποτέλεσμα στις εκλογές του ΣΥΡΙΖΑ, βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα κομματική και κατ’ επέκταση πολιτική πραγματικότητα;
Ο όρος «μεταπολιτική» έχει χρησιμοποιηθεί με πολλούς τρόπους, πέρα από την επιστημολογική του σημασία, που αφορά σε γενικές γραμμές το πώς σκεφτόμαστε για την πολιτική πραγματικότητα και τις πράξεις μας, αφορά δηλαδή, το στοχασμό περί της πολιτικής. Αναφορικά με την πρόσφατη χρήση του όρου «μεταπολιτική», η σημασία που του αποδίδεται παραπέμπει σε ακριβώς αντίθετες διαδικασίες. Δεν αφορά τον στοχασμό περί των πολιτικών ζητημάτων και προσώπων ή τον αναστοχασμό περί των πολιτικών επιλογών και πράξεων, αλλά αναφέρεται στη συγκίνηση και τα συναισθήματα που προκαλεί ένα πολιτικό ζήτημα μέσα από τον τρόπο που προβάλλεται ή ένα πολιτικό πρόσωπο μέσα από τη δημόσια εικόνα του, πριν καν σκεφτούμε γι’ αυτά.
Όμως το πρόβλημα αυτό δεν είναι καινούριο. Εδώ και πολλές δεκαετίες η πολιτική βασίζεται στην κατασκευή της εικόνας του πολιτικού προσώπου, έτσι ώστε να συγκινεί το κοινό στο οποίο στοχεύει και στην ανάδειξη των πολιτικών θεμάτων στη βάση των συναισθημάτων που προκαλούν στους πολίτες. Και αυτός ο προσανατολισμός πολιτικής και πολιτικών προς τη διέγερση των συναισθημάτων των πολιτών και όχι προς τις ιδέες, τις αξίες, τις ιδεολογίες -και ό,τι γενικώς κινητοποιεί τη σκέψη τους- βασίζεται σε έρευνες που ακολουθούν την ίδια μέθοδο και τις ίδιες τεχνικές που ακολουθούν οι έρευνες που αφορούν την εμπορική διαφήμιση και έχουν ως στόχο την προέλκυση του κοινού. Γιατί εδώ και πολλές δεκαετίες έχει αποδειχτεί από τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες ότι τα συναισθήματα θέτουν τη βάση επί της οποίας εξελίσσεται η σκέψη μας και λαμβάνονται οι αποφάσεις μας.
Συνεπώς, η εστίαση στην εικόνα και όχι στην ιδεολογία και το πολιτικό περιεχόμενο εντείνεται εδώ και πολλά χρόνια και μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις, χωρίς οι πολίτες να το έχουν αντιληφθεί, ανεξάρτητα από το αν η λέξη «μεταπολιτική» αναδείχθηκε και χρησιμοποιήθηκε ευρέως με αφορμή τις εκλογές στον ΣΥΡΙΖΑ για την ανάδειξη αρχηγού. Στη βάση όμως των παραπάνω, δεν θα ονόμαζα αυτή τη νέα κομματική και κατ’ επέκταση πολιτική πραγματικότητα «μεταπολιτική». Θα της ταίριαζε μάλλον καλύτερα ο χαρακτηρισμός «α-πολιτική», αν όχι «εμπορική» ή καλύτερα, «αγοραία».
- Εκτός από την πολιτική που σχετίζεται με ιδεολογίες που πολλές φορές διαψεύδονται, υπάρχει και η πραγματικότητα. Που πολλοί άνθρωποι τη βιώνουν υπό τραγικές συνθήκες. Όπως συνέβη στη Θεσσαλία, όπου κάποιοι έχασαν τις περιουσίες τους. Μπορεί ένας άνθρωπος απέναντι σ’ αυτή την καταστροφή να σκεφτεί με ψυχραιμία, να μην αντιδράσει σ’ ένα κράτος που σε μεγάλο βαθμό είναι απροετοίμαστο να αντιμετωπίσει φυσικά φαινόμενα;
Οι φυσικές καταστροφές και οι ανθρωπιστικές κρίσεις γεννούν πολλά και πολύ έντονα συναισθήματα που στον πυρήνα τους βρίσκεται η απειλή και ο φόβος. Όμως από τη στιγμή που γεννιέται ένα δυνατό συναίσθημα έως τη στιγμή που ο άνθρωπος ενεργεί, μεσολαβούν πολλές και σύνθετες ψυχικές διεργασίες που καθορίζουν και το χρόνο αντίδρασης στο συμβάν και το είδος της ενέργειας. Και επιπλέον αυτές οι ψυχικές διεργασίες που μεσολαβούν, όπως και οι πράξεις στις οποίες οδηγούν, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το κοινωνικό πλαίσιο.