Χρόνης Διαμαντόπουλος Toυ Κωνσταντίνου Κεσεντέ*
Το φαινόμενο του «brain drain» αποτέλεσε μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την Ελλάδα την τελευταία δεκαετία, ενώ ταυτόχρονα η μετατροπή του σε «brain gain» φαντάζει ως ένας επιθυμητός αλλά όχι εύκολος στόχος. Η διεθνής κινητικότητα και ο παγκόσμιος ανταγωνισμός για την προσέλκυση ταλέντου επιβάλλουν μια ολιστική και πολυδιάστατη προσέγγιση για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Τα τελευταία χρόνια οι αρνητικές συνθήκες που οδήγησαν στη γιγάντωση του φαινομένου της «φυγής εγκεφάλων» έχουν σημαντικά εξομαλυνθεί. Η χώρα δεν βρίσκεται πλέον σε κατάσταση οικονομικής κρίσης και τα πρώτα σημάδια της ανάπτυξης είναι ήδη ορατά. Αυτή η νέα πραγματικότητα από μόνη της έχει οδηγήσει στον περιορισμό του φαινομένου σε διαχειρίσιμα επίπεδα. Το στοίχημα πλέον είναι η αντιστροφή του «brain drain» με τον επαγγελματικό επαναπατρισμό όσων εγκατέλειψαν τη χώρα την περίοδο της οικονομικής κρίσης. Αυτό άλλωστε αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους της Πρωτοβουλίας BrainReGain.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Πρωτοβουλίας μας, η οποία διενεργήθηκε μεταξύ των Ελλήνων του εξωτερικού, οι κυριότεροι ανασταλτικοί παράγοντες για την επιστροφή στην Ελλάδα εξακολουθούν να είναι με ποσοστό 35% η αξιοκρατία, με 34% το επίπεδο αμοιβών και με ποσοστό 29% η ποιότητα υπηρεσιών, όπως η υγεία και η παιδεία. Αυτό φυσικά δεν εμποδίζει το 21% να δηλώνει ότι θέλει να επιστρέψει στην πατρίδα μέσα στους επόμενους 12 μήνες, και ένα 57% είναι διατεθειμένο να αποδεχθεί μείωση αποδοχών από 10-30%. Άλλο ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι το 22% όσων επιθυμούν να επιστρέψουν, σκοπεύει να δημιουργήσει τη δική του επιχείρηση.
Με αυτά τα δεδομένα, ο καθοριστικότερος παράγοντας για τον επαναπατρισμό των brain drainers είναι η ύπαρξη καλά αμειβόμενων ποιοτικών θέσεων εργασίας οι οποίες μπορούν να δημιουργηθούν μέσα από την ανάπτυξη της οικονομίας και την μετεξέλιξη του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Συμπληρωματικά, η ανάπτυξης της νεοφυούς επιχειρηματικότητας, στην οποία η Ελλάδα κερδίζει συνεχώς έδαφος και εδραιώνεται ως κόμβος καινοτομίας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, συμβάλλει στην προσέλκυση όσων επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν επιχειρηματικά.
Παράλληλα όμως, είναι απαραίτητη η βελτίωση της αποτελεσματικότητας του κράτους και η αναβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης των πολιτών όσον αφορά τους τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης, της ασφάλειας, της δικαιοσύνης, των υποδομών, των μεταφορών, των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και κάθε άλλης λειτουργίας που επηρεάζει την καθημερινότητα τους.
Σε αυτό το πολυπαραγοντικό τοπίο που επηρεάζει τον ρυθμό επιστροφής της γενιάς των brain drainers, το τελευταίο διάστημα έχει προστεθεί άλλη μια παράμετρος που δυσκολεύει την απόφαση της επιστροφής. Σε άλλη έρευνα που διενεργήσαμε μεταξύ επαναπατρισθέντων Ελλήνων διαπιστώσαμε ότι το 37% δήλωσε ότι καθυστέρησε η διαδικασία επιστροφής εξαιτίας των δυσκολιών που αντιμετώπισε στην εξασφάλιση στέγης. Αυτό το στοιχείο επισημαίνει την ανάγκη για συνολικές πολιτικές που θα διευκολύνουν την επιστροφή των ταλαντούχων επαγγελματιών, προσφέροντάς τους ένα ευνοϊκό περιβάλλον για να ζήσουν και να εργαστούν.
Πάντως, οι συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί σήμερα στη Ελλάδα, σε συνδυασμό με την αναβαθμισμένη διεθνή της εικόνα, μας γεμίζουν με αισιοδοξία για το μέλλον. Εφόσον συνεχιστεί η αναπτυξιακή και μεταρρυθμιστική πορεία της χώρας όχι μόνο μπορούμε να επιτύχουμε το στόχο της επιστροφής των Ελλήνων που έφυγαν την περίοδο της οικονομικής κρίσης αλλά θα καταφέρουμε να προσελκύσουμε ταλέντα από ξένες χώρες.
*Πρόεδρος ΔΣ Πρωτοβουλίας BrainReGain – Ελληνισμός Εν Δράσει
| Το BraiReGain – Ελληνισμός Εν Δράσει είναι μια πρωτοβουλία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που επιδιώκει τη δημιουργία διαύλων επικοινωνίας μεταξύ Ελλήνων επιστημόνων και επαγγελματιών του εξωτερικού και της ελληνικής επιχειρηματικής κοινότητας με στόχο: • τη δημιουργία νέων διαύλων επικοινωνίας όλων των Ελλήνων, • τη συνεργασία παραγωγικών δυνάμεων εντός και εκτός της χώρας που θα συμβάλουν στην ανασυγκρότησή της, • τη δημιουργία συνθηκών για την «επιστροφή» της γενιάς των brain drainers στην Ελλάδα. Tην Πρωτοβουλία BrainReGain-Ελληνισμός Εν Δράσει απαρτίζουν, συνολικά, 48 εταιρείες από τον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, οι οποίες εκπροσωπούν τους ισχυρότερους παραγωγικούς κλάδους όπως της Βιομηχανίας, της Τεχνολογίας, του Τουρισμού, των Κατασκευών, του Λιανικού Εμπορίου, της Ναυτιλίας, της Υγείας, των Νομικών και Συμβουλευτικών Υπηρεσιών, της Εκπαίδευσης: Accenture, Aegean Airlines, Athens International College, AIMS International, Αθηναϊκή Ζυθοποιία, Coca-Cola Τρία Έψιλον, Corinth Pipeworks, COSMOTE, ΔΕΗ, Deloitte Greece, Edenred, ΕΛΒΑΛ ΧΑΛΚΟΡ, Entersoft, Euroconsultants, Εrnst & Young, eShare, Eurobank, ΕΥΔΑΠ, Όμιλος FOURLIS, Grant Thornton Greece, Hellenic Cables, HELLENiQ Energy, Interamerican, Kyklades Maritime Corporation, METRO, Microsoft, Nestle, Netcompany/Intrasoft, Ogilvy, OTIS, ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ, PotamitisVekris, Quest Group, Roche, SALFO Engineering & Management Consultants, Όμιλος «Σαμαράς & Συνεργάτες», Sani /Ikos Group, TEMES, TITAN, Τράπεζα της Ελλάδος, Τράπεζα Πειραιώς, TUV Austria Hellas, Upstream, Όμιλος ΥΓΕΙΑ, Υπερταμείο, Vodafone Ελλάδας, Xerox Hellas και Όμιλος Χρηματιστηρίου Αθηνών. Για περισσότερες πληροφορίες: www.brainregain.gr |