ΑΝΤΡΕΑΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ Παρακολουθώ, τα τελευταία 9 χρόνια, το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, όπου αν εξαιρέσει κανείς την μάλλον υπερβολική ποσότητα “μαϊντανών” και “must have” προσκεκλημένων, αξιόλογοι άνθρωποι από όλο τον κόσμο παρουσιάζουν με ομιλίες ή σε πάνελ, τις σύγχρονες τάσεις στην οικονομία, την τεχνολογία και τις επιστήμες. Κι ως προς αυτό η διοργάνωση έχει όντως ενδιαφέρον.
Εκεί που το πράγμα γίνεται προβληματικό είναι ως προς τις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες προβλέψεις που κάποιοι ειδήμονες επιχειρούν να κάνουν ως σύγχρονες “Πυθίες” κυρίως για τις παγκόσμιες οικονομικές εξελίξεις μιλώντας με βεβαιότητες και περισσή σοβαρότητα για το παγκόσμιο ή το κρατικό χρέος, το ΑΕΠ και την ανάπτυξη σε βάθος δεκαετίας ή και… πεντηκονταετίας. Σαν να μην έχουν, μόνο στον αιώνα μας, μεσολαβήσει απρόβλεπτα γεγονότα, -από την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, το 2001 έως την πανδημία του 2020, το Brexit, το Ουκρανικό, η νέα ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή, η επιδείνωση της κλιματικής κρίσης και πλήθος άλλα- που πήγαν “κουβά” προηγούμενες προβλέψεις.
Στην πραγματικότητα όλοι αυτοί οι ειδικοί δεν είναι σε θέση να προβλέψουν ούτε το μπορεί να συμβεί τον επόμενο μήνα στην Ουκρανία ή στη Θάλασσα της Κίνας, τις επόμενες εβδομάδες, μέρες ή και ώρες στην περιοχή της Μέσης Ανατολής εάν υπάρξει σύγκρουση Ιράν – Ισραήλ. Πολύ περισσότερο δεν μπορούν να προβλέψουν το τι θα συμβεί στην παγκόσμια οικονομία αν ενσκήψει μία νέα, πιο θανατηφόρα πανδημία.
Προφανώς το πρόβλημα δεν αφορά μόνο το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών ή εκείνο του Νταβός. Αφορά όλους εκείνους τους οργανισμούς, τα διεθνή ινστιτούτα, τα think tank, τους οίκους αξιολόγησης, τις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες που βασίζουν τις προβλέψεις και τους σχεδιασμούς τους στα ψηφιακά “μπακαλόχαρτα” των excel τους.
Είναι οι ίδιοι άνθρωποι ή συνάδελφοί τους στους οίκους αξιολόγησης οι οποίοι έξι (6) ημέρες πριν την κατάρρευση της Lehman Brothers η Standard & Poor’s διατηρούσε την τράπεζα σε επενδυτική βαθμίδα (Α), ενώ η Moody’s περίμενε μέχρι την 14η Σεπτεμβρίου 2008, μέχρι δηλαδή και την παραμονή της πτώχευσης της τράπεζας δηλαδή, για να υποβαθμίσει το αξιόχρεό της. Για να ακολουθήσει η μεγάλη κρίση και η αλυσιδωτή αντίδραση που ακόμη πληρώνουμε, ιδιαίτερα οι χώρες του Νότου.
Ο “γκουρού” των επενδύσεων Ρέι Ντάλιο έκανε πρόσφατα, με άρθρο του στη WSJ την αυτοκριτική του για τις άστοχες προβλέψεις του περί επερχόμενης κατάρρευσης των μετοχών και ύφεσης της αμερικανικής οικονομίας ενώ είχε προηγηθεί ο πολύς διευθύνων σύμβουλος της JPMorgan Τζέιμι Ντίμον, ο οποίος δηλώνει «σοκαρισμένος» επειδή το τελευταίο 18μηνο οι οικονομικές προβλέψεις των μεγάλων αμερικανικών τραπεζών «έπεσαν έξω 100%». Για να μην πούμε για όλους εκείνους που δεν είχαν πάρει μυρωδιά για την επερχόμενη κρίση της γερμανικής οικονομίας, της “ατμομηχανής” -τρομάρα της!- της Ευρώπης.
Μερικοί δε εξ’ αυτών έχουν το θράσος να ισχυρίζονται πως το φταίξιμο δεν είναι δικό τους αλλά οφείλεται σε “ατυχήματα”. «Θα είχαμε πέσει μέσα αν δεν είχαμε την Covid» και «θα είχαμε επιβεβαιωθεί αν η Ρωσία δεν εισέβαλλε στην Ουκρανία», «η ακρίβεια δεν οφείλεται σε εμάς, είναι εισαγόμενη» δικαιολογούνται. Τα έχουμε ακούσει κατ’ επανάληψη κι εδώ στην Ελλάδα όπου όλα όσα περνάμε είναι «εισαγόμενα».
Εδώ και σχεδόν μία 20ετία ο κόσμος διέρχεται μία σειρά απρόβλεπτων κρίσεων, η μία χειρότερη της άλλης και όμως η “γκουρού” δεν έχουν καταφέρει να μάθουν το μάθημά τους παρασύροντας με τις βεβαιότητές τους κυβερνήσεις και οικονομικά επιτελεία που βλέπουν τις εξαγγελίες τους και τους προϋπολογισμούς που έχουν κάνει να γίνονται κουρελόχαρτα.
Είπαμε “20ετία”; Πριν από σχεδόν 100 χρόνια με αφορμή το Κραχ του 1929 και τη Μεγάλη Ύφεση που ακολούθησε ο διάσημος οικονομολόγος Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ είχε πει ότι «το μοναδικό αποτέλεσμα που έχουν οι οικονομικές προβλέψεις είναι να κάνουν πιο σεβαστή την Αστρολογία».
Τότε γιατί το κάνουν; Γιατί επιχειρούν να προβλέψουν το απρόβλεπτο παρασύροντας με τα λάθη και τις διαψεύσεις τους ολόκληρες κοινωνίες στο γκρεμό;
Η απάντηση είναι σχετικά απλή: διότι αν δεν το κάνουν η ύπαρξή τους είναι περιττή. Όσο δε το κάνουν θα πρέπει αυτά που λένε να είναι αρεστά στους πολιτικούς οι οποίοι θέλουν να πείσουν, με τη σειρά τους, του ψηφοφόρους πως μπορούν να επαναφέρουν και να εμπεδώσουν την “κανονικότητα”.
Φαντάζεστε να παραδεχτούν οι οίκοι αξιολόγησης πως 9 στις 10 προβλέψεις και εκτιμήσεις τους πέφτουν έξω; Το έκλεισαν το μαγαζί και μαζί θα χάσουν τη δουλειά τους εκατοντάδες golden boys και girls με μισθούς εκατομμυρίων.
Ωραία λοιπόν. Και τι πρέπει να κάνουμε, θα αναρωτηθεί κάποιος.
Μήπως να πάψουν εκείνοι να λένε και εμείς να πιστεύουμε ανοησίες; Μήπως να πάψουν να παριστάνουν τις Πυθίες -άνευ δαφνόφυλλων- στους Δελφούς, στο Νταβός ή στις Βρυξέλλες;\
Μήπως να πάρουν ως δεδομένο ότι οι απρόβλεπτες κρίσεις είναι η νέα κανονικότητα και με βάση αυτό να κινηθούν ώστε να θωρακίσουν τις χώρες και τις κοινωνίες τους αντί να το παίζουν μαθητευόμενα μέντιουμ;
Ο κόσμος μας ήδη καίγεται, οι πιθανότητες για μία νέα πανδημία είναι περισσότερες από τις πιθανότητες του να έχουμε πρωτογενή πλεονάσματα το 2030 για να μην πούμε ότι λιγότερες πιθανότητες έχει η Ευρώπη να μείνει ενωμένη μέχρι τότε. Κι αυτό το τελευταίο αφορά κι όλους εμάς που θα πάμε να ψηφίσουμε στις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου.
(Το άρθρο αυτό γράφεται βράδυ Σαββάτου (13/4/2024) κι ενώ υπάρχουν πληροφορίες για επικείμενη επίθεση του Ιράν, τα ξημερώματα της Κυριακής)