NewsEdit «Η Ευρώπη αν δεν αλλάξει, κινδυνεύει» επισήμανε η πρώην Επίτροπος της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Μαρία Δαμανάκη μιλώντας στην εκπομπή του ΕΡΤNews «Επίλογος» με τον Απόστολο Μαγγηριάδη. Αναφέρθηκε στις μεγάλες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η Ευρώπη, την άνοδο της Ακροδεξιάς, στο διακύβευμα των ευρωεκλογών, στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής αλλά και στα χρόνια της Μεταπολίτευσης.
«Η εμπειρία μου στις Βρυξέλλες ήταν πραγματικά ξεχωριστή κι αισθάνομαι πολύ τυχερή. Δούλεψα σκληρά και πραγματικά εκείνη η εποχή ήταν πολύ δύσκολη για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη συνολικά, γιατί βρισκόταν στο χείλος του γκρεμού, μετά την οικονομική κρίση αλλά για την Ελλάδα ειδικά, τα πράγματα είχαν φτάσει σε σημείο αιχμής» περιοέγραψε αρχικά η κα Δαμανάκη.
«Το διακύβευμα των ευρωεκλογών είναι να μπορέσει η Ευρώπη να προχωρήσει μπροστά και να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που υπερβαίνουν τα καθιερωμένα. (…) Εξακολουθώ να πιστεύω ότι η Ευρώπη είναι ένα προνομιακό μέρος για να ζει κανείς. Η Ευρώπη είναι ένα προνομιακό πεδίο ζωής για τρεις λόγους: Πρώτον, γιατί παρά τα προβλήματα γενικά, είναι οργανωμένη δημοκρατικά. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι Ευρωπαΐκή Ευρώπη αντιμετωπίζει τις πλανητικές προκλήσεις καλύτερα από κάθε άλλο σημείο του πλανήτη. Αναφέρομαι, παραδείγματος χάρη στο πώς αντιμετώπισε την πανδημία ή στο πώς θα αντιμετωπιστεί η κλιματική κρίση. Ο τρίτος λόγος είναι ότι η Ευρώπη εντέλει έχει κάποιες κοινωνικές αναφορές στο μοντέλο οργάνωσης της κοινωνίας, δηλαδή έχει ένα κοινωνικό μοντέλο»
Η πρώην Επίτροπος της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπογράμμισε πως «το μεγάλο διακύβευμα είναι η Ευρώπη να επιβιώσει, να δυναμώσει και να ανταποκριθεί στις προκλήσεις».
Συνέχισε σχολιάζοντας τις δηλώσεις του προέδρου της Γαλλίας σχετικά με την ευρωπαϊκή άμυνα: «Ο Μακρόν επί της ουσίας είπε ότι αν δεν ενισχυθούμε σε επίπεδο ευρωπαΐκής άμυνας, κινδυνεύουμε να εξαφανιστούμε. Έχει απόλυτα δίκιο ο πρόεδρος Μαρκρόν. (…) Η Ευρώπη βρίσκεται σε ένα σημείο καμπής. Αν δεν αλλάξει, κινδυνεύει. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί αυτό το μοντέλο στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα ανταποκρίνεται σε μία άλλη εποχή».
«Η Ευρώπη έχει να αντιμετωπίσει μεγάλες γεωπολιτικές προκλήσεις. Πόλεμος στην Ουκρανία, αυτό που γίνεται στη Γάζα, αυτό που γίνεται στη Μέση Ανατολή και θα έλεγα ότι εκτός από αυτές τις ανοιχτές πολεμικές πληγές, υπάρχει και κάτι που είναι πολύ σοβαρό δεν το συζητάμε αρκετά. Βρίσκεται σε εξέλιξη ένας νέος ψυχρός πόλεμος κι αυτός αφορά την Κίνα. Η Κίνα ήταν η παραδοσιακή αγορά στην οποία κατευθύνονταν οι ευρωπαϊκές εξαγωγές. Σήμερα δημιουργούνται συνεχώς εμπόδια στην σχέση της Ευρώπης, γενικά της Δύσης με την Κίνα. Δημιουργούνται εμπόδια στις σχέσεις της Ευρώπης και της Δύσης με τον αναπτυσσόμενο κόσμο» Η κα Δαμανάκη διευκρίνισε ότι ως πόλεμος ξεκίνησε μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας αλλά «στην πορεία παρασύρονται όλα. Συμπαρασύρει νομίζω και την Ευρώπη».
Ένα άλλο σοβαρό ζήτημα που καλείται να αντιμετωπίσει η Ευρώπη είναι ο ανταγωνισμός, σύμφωνα με την κα Δαμανάκη. «Η ανταγωνιστικότητα είναι πολύ χαμηλή, ας μη γελιόμαστε. Δέστε τις τιμές των προϊόντων. (…) Το πρόβλημα λοιπόν της ανταγωνιστικότητας ή μάλλον όπως το τοποθέτησε ο Ντράγκι σε μια πρόσφατη ομιλία του, το πρόβλημα της παραγωγικότητας στην Ευρώπη, που δεν συνδέεται μόνο με το κόστος, συνδέεται και με το μέγεθος του μοντέλου παραγωγής. (…) Αυτό λοιπόν το πρόβλημα είναι τεράστιο και η Ευρώπη για να το ξεπεράσει πρέπει να προχωρήσει σε εμβάθυνση, πρέπει να βαθύνει, να ενωθεί περισσότερο, ενώ οι τάσεις είναι αποσχιστικές».
Παράλληλα, σχετικά με τις εξωτερικές απειλές που αντιμετωπίζει η Ευρώπη και την απουσία κοινού χρηματοδοτικού εργαλείου, η κα Δαμανάκη τόνισε μεταξύ άλλων: «Αυτό είναι από τις βασικές επισημάνσεις που έχει η έκθεση Λέτα.
Αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη συζητείται πάρα πολύ αυτή η έκθεση του πρώην Ιταλού πρωθυπουργού, ο οποίος παρουσίασε πρόσφατα τις προτάσεις του στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Ανάμεσα στις προτάσεις του ήταν η ενοποίηση της ευρωπαϊκής άμυνας. (…) Νομίζω ότι ξυπνήσαμε απότομα μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, διότι είχαμε συνηθίσει να καλύπτονται οι αμυντικές δαπάνες και ανάγκες της Ευρώπης από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Νομίζω με τις παγκόσμιες εξελίξεις και ιδιαίτερα με τις επικείμενες αμερικανικές εκλογές, αυτά δεν είναι αυτονόητα. Πλέον και η Ευρώπη είναι αναγκασμένη να κοιτάξει το σπίτι της».
Για την ενδεχόμενη εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες, η κα Δαμανάκη ανέφερε: «Είναι εντελώς απρόβλεπτος και δεν μπορεί κανείς να πει τι ακριβώς θα γίνει. (…)
Με βάση όλα αυτά, η ευρωπαϊκή άμυνα είναι αναγκαία. Ευρωπαϊκή άμυνα σημαίνει δύο πράγματα: Πρώτον, ενοποίηση. Αυτή τη στιγμή ούτε οι προμήθειες είναι ενιαίες, ούτε η παραγωγή είναι ενιαία, ούτε οι χώρες ουσιαστικά ανταλλάσσουν ουσιαστικές πληροφορίες άμυνας η μία με την άλλη. Πρέπει λοιπόν να υπάρξει εμβάθυνση και από την άλλη μεριά, χρειάζονται λεφτά. (…) Η Ευρώπη αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζει ένα σοβαρό θέμα, ξεμένει από ρευστό. Αυτό δεν έχει συζητηθεί όσο χρειάζεται στην πορεία προς τις ευρωεκλογές».
Άνοδος Ακροδεξιάς: Ρίζα του προβλήματος το αίσθημα ανασφάλειας των πολιτών
Αναφορικά το φαινόμενο της ανόδου της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη, η πρώην Επίτροπος της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, επισήμανε ότι η ρίζα του προβλήματος εντοπίζεται στο κυρίαρχο αίσθημα των πολιτών που είναι η ανασφάλεια.
«Επειδή το μέλλον είναι απρόβλεπτο εξαιτίας της τεχνολογικής εξέλιξης που ζούμε με την γεωπολιτικές εντάσεις, ο πολίτης αισθάνεται ασφάλεια. Καλώς ή κακώς η Ευρωπαϊκή Ένεση δεν του έχει δημιουργήσει το αίσθημα της ασφάλειας, με αποτέλεσμα να επιστρέφει στο παλιό, στο εθνικό κράτος που το νιώθει πιο κοντά του».
Η κα Δαμανάκη συμπλήρωσε ότι «για την Αριστερά πάντα είναι πιο δύσκολα. Είναι συνδεμένη με την ανάγκη να δώσει μια αναπαράσταση ενός ονείρου του μέλλοντος, όταν το μέλλον δεν μπορούμε να το προβλέψουμε και με αυτό συμφωνούν όλοι οι στοχαστές. Η Αριστερά βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση παγκοσμίως ακόμα κι αν παρακολουθήσετε κι άλλες χώρες, δεν θέλω να μιλήσω μόνο για τη δικιά μας».
Μιλώντας για το φαινόμενο του λαϊκισμού διευκρίνισε πως «δεν ενδημεί σε έναν συγκεκριμένο πολιτικό χώρο. Ο λαϊκισμός είναι αυτή η υπεραπλούστευση που κρύβει εντέλει από τον πολίτη την πραγματικότητα».
Στο ποιος πολιτικός φορέας μπορεί να περιγράψει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το παρόν, η κα Δαμανάκη ανέφερε χαρακτηριστικά: «Αυτός που θα μπορέσει να συνδέσει, κατά τη γνώμη μου, το πλανητικό με το εθνικό και το τοπικό».
«Οι ευρωπαϊκές υπηρεσίες που εγώ έζησα στην Κομισιόν είναι υψηλοτάτου επιπέδου, συγκρίνονται μόνο με υψηλές υπηρεσίες ιδιωτικού τομέα στην Αμερική και νομίζω ότι αυτό έπρεπε με ένα τρόπο να επικοινωνηθεί, ώστε ο πολίτης να αισθανθεί μια ασφάλεια ότι αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις εκεί τουλάχιστον στηρίζονται σε επιστημονικά δεδομένα και σε ρεαλιστική πραγματικότητα. Από την άλλη, είναι γεγονός ότι εξαιτίας της κατάστασης της Ευρώπης και επειδή αδυνατούμε να κάνουμε βήματα μπροστά, όλες οι διαδικασίες είναι πάρα πολύ πολύπλοκες. Το πρώτο θέμα για εμένα είναι η απλούστευση των ευρωπαϊκών αποφάσεων και κανονισμών και να γίνεται προσπάθεια κάθε φορά που αποφασίζεται κάτι στο Ευρωκοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή που εισηγείται να έχουμε πάντα στο μυαλό μας ένα σχέδιο εφαρμογής. Θα έλεγα δηλαδή ότι χρειάζεται λιγότερη ρύθμιση και περισσότερη εφαρμοστική μελέτη», εξήγησε η κα Δαμανάκη απαντώντας στο αν τελικά οι πολίτες γνωρίζουν τι συμβαίνει στις Βρυξέλλες.
Για το αν τελικά λειτούργησε η σταυροδοσία για τις ευρωεκλογές, η πρώην Επίτροπος της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανέφερε μεταξύ άλλων: «Οι πολίτες ψηφίζουν με βάση κριτήρια τα οποία πρέπει να σεβόμαστε. Δηλαδή δεν έχει κανένα νόημα, κατά τη γνώμη μου, τα κόμματα να κατηγορούν τους πολίτες ότι δεν κάνουν καλές επιλογές. Οι πολίτες κάνουν τις επιλογές με βάση τα δεδομένα που τους δίδονται. (…) Αν δηλαδή για πέντε χρόνια δεν έχει γίνει καμία ουσιαστική συζήτηση για το τι κάνουν οι ευρωβουλευτές, για το πώς διανέμονται τα χρήματα των ευρωπαϊκών ταμείων. Ο πολίτης είναι φυσικό λοιπόν να πάει στην κάλπη και να ψηφίσει με βάση τη γνωριμία του με κάποιον, ποιο πρόσωπο του φαίνεται πιο γνωστό».
Το Συνέδριο για τους Ωκεανούς έδωσε την ευκαιρία να προβληθεί το διεθνές προφίλ της χώρας
«Πριν δέκα χρόνια ήταν το πρώτο Συνέδριο για τους Ωκεανούς. Ήταν μια πρωτοβουλία του Τζον Κέρι και είχα τη χαρά και την τιμή να είμαι μαζί του. Ο Τζον Κέρι εισήγαγε αυτό το συνέδριο με δύο σημαντικές καινοτομίες που αυτές είναι που το έχουν κρατήσει ζωντανό και αυτές τις είδαμε και στην Ελλάδα. Η ιδιομορφία αυτού του συνεδρίου είναι ότι γύρω από το τραπέζι κάθεται και ο ιδιωτικός τομέας: Επιχειρηματίες, δωρητές, η κοινωνία των πολιτών, οι κυβερνητικές οργανώσεις, οι εφοπλιστές, οι παράγοντες της οικονομίας του τουρισμού. Αυτή είναι η μία διαφορά και η άλλη είναι ότι οι κυβερνήσεις και οι διώτες έρχονται εκεί με συγκεκριμένες δεσμεύσεις που είναι κοστολογημένες. Αυτό επέτρεψε σε αυτό το συνέδριο να μακροημερεύσει και να το πάρει η διεθνής κοινότητα σοβαρά. Και στα δέκα χρόνια έχουν συγκεντρωθεί 130 σχεδόν δισεκατομμύρια δολάρια.
Στην Ελλάδα νομίζω ότι οργανώθηκε ένα συνέδριο που έδωσε την ευκαιρία να προβληθεί το διεθνές προφίλ της χώρας μας, το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντικό και ήταν ένα συνέδριο πολύ μαζικό, δηλαδή είχαμε 2.000 ανθρώπους στην Ελλάδα. Νομίζω ότι είναι η μαζικότερη συμμετοχή. Υπήρξαν σοβαρότατες δεσμεύσεις από τη μεριά της ελληνικής κυβέρνησης και χαίρομαι πάρα πολύ γι αυτό. Και υπήρξε και μια εμφάνιση στον διεθνή Τύπο, η οποία ήταν εξαιρετική, δηλαδή πρωτοσέλιδα σε όλα τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, με αναφορές ότι η Ελλάδα δεσμεύει 780 εκατομμύρια ευρώ για τις 21 δεσμεύσεις που ανέλαβε. Όλα αυτά είναι πολύ σημαντικά».
«H γαλάζια οικονομία έχει απογειωθεί τα τελευταία χρόνια. (…) Αυξάνεται, επιταχύνονται οι ρυθμοί ανάπτυξης πολύ περισσότερο από τους ρυθμούς των αντίστοιχων δραστηριοτήτων στη στεριά και βεβαίως αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις πια και εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, που είναι η μεγάλη πρόκληση, αλλά και εξαιτίας και της υπερεκμετάλλευσης, της ανεύθυνης εκμετάλλευσης των πηγών» τόνισε στη συνέχεια η κα Δαμανάκη.
«Θέλω να γίνει κατανοητό ότι η κλιματική κρίση είναι εδώ. Οι προβλέψεις είναι ότι στην επόμενη πενταετία δεν θα είναι αναστρέψιμη πια, άρα θα υπάρχει ένα τεράστιο κόστος για την αντιμετώπισή της» είπε κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου. Ωστόσο, δήλωσε αισιόδοξη για την πορεία της Ευρώπης στα περιβαλλοντικά ζητήματα υπογραμμίζοντας ότι «πρέπει να έχουμε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην επιστήμη και την τεχνολογία».
Στο αν θα «κατέβαινε» ξανά στη πολιτική, δήλωσε ότι «αυτό αποκλείεται. Είμαι πολίτης όμως και ασφαλώς με ενδιαφέρει η πολιτική. Την παρακολουθώ όσο μπορώ, προσπαθώ να ενημερώνομαι, αλλά κάνω πράγματα τα οποία μου δίνουν νόημα και με γεμίζουν περισσότερο και έχω και κάποια αποτελέσματα, δηλαδή αισθάνομαι χρήσιμη».
Η κα Δαμανάκη υποστήριξε στη συνέχεια ότι «η επίδραση της τεχνολογικής επανάστασης, πέρα από τα όσα ακούμε για την τεχνητή νοημοσύνη, δεν είναι τόσο μεγάλη, τόσο σημαντική» απαντώντας στο αν παλαιότερα δεν υπήρχε τόση τοξικοτητα όση υπαρχει σήμερα. «Η πιο σημαντική επίδραση είναι στην ψυχολογία των ανθρώπων. Οι άνθρωποι εξαιτίας αυτής της ταχύτητας με την οποία τρέχει ο κόσμος και επειδή δεν προλαβαίνουν να σκεφτούν, απευθύνονται στην εικόνα. (…) Οι νεότεροι άνθρωποι που ζουν σς αυτή την πραγματικότητα θα βρουν τις λύσεις τους. Λύσεις υπάρχουν. Ο άνθρωπος είναι η λύση».
Οι νεότεροι άνθρωποι είναι πολύ πιο ευαίσθητοι στα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής
Αναφορικά με το αν η νέα γενιά είναι λιγότερο πολιτικοποιημένη από τις παλαιότερες, η κα Δαμανάκη εστίασε στις διαφορές. «Κάθε γενιά έχει τους δικούς της κανόνες, τους δικούς της κώδικες. (…) Είναι παρακινδυνευμένο να πούμε ότι η νέα γενιά είναι περισσότερο η λιγότερο πολιτικοποιημένη από τη δική μου γενιά. Δεν το ξέρουμε αυτό, δεν το γνωρίζουμε. Η πολιτικοποίηση έχει άλλες εκφράσεις. Η ενημέρωση γίνεται αλλιώς. Και πάντως σε όλες τις παγκόσμιες έρευνες που εγώ κοιτάω – και κοιτάω έρευνες σε πολλές χώρες – οι νεότεροι άνθρωποι είναι πολύ πιο ευαίσθητοι στα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής. Εμένα αυτό με κάνει αισιόδοξη γιατί δείχνει ότι οι νεότεροι άνθρωποι είναι αυτό που λέμε πολίτες του κόσμου. Καταλαβαίνουν δηλαδή τις πλανητικές προκλήσεις και είναι έτοιμοι να δώσουν κάτι από αυτό που έχουν σε αυτή την κατεύθυνση, κάτι που οι παλιότερες γενιές δεν το νιώθουν. Αυτό δεν είναι τυχαίο».
«Υπάρχει πρόοδος σε πάρα πολλά θέματα που αφορούν όχι μόνο τα δικαιώματα των ομόφυλων – κι αυτό πολύ σωστά συνέβη – αλλά τα δικαιώματα των άλλων μειονοτήτων. Θα έλεγα ότι υπάρχουν περιπτώσεις πια που η συζήτηση γίνεται αντίστροφα. Μήπως δηλαδή επειδή ασχολούμαστε τόσο πολύ με αυτά τα ταυτοτικά ζητήματα και τα ζητήματα του αυτοπροσδιορισμού, τελικά χάνουμε το κοινωνικό, την αίσθηση της κοινωνικότητας και του κοινωνικού συνόλου.
Στην Αμερική γίνεται ήδη η συζήτηση αν αυτά τα κινήματα που υπάρχουν πραγματικά ωφελούν, καθώς έχουν περάσει σε ένα άλλο στάδιο που έχουν γίνει ακραίες οι φωνές».
Η κα Δαμανάκη σημείωσε «η καθιέρωση της δυνατότητας να υπάρχει γάμος των ομόφυλων ζευγαριών είναι μεγάλη, σπουδαία μεταρρύθμιση».
50 χρόνια από την Μεταπολίτευση: Στερηθήκαμε την ελευθερία, για αυτό μπορούμε να εκτιμήσουμε πόσο σημαντικό είναι το σήμερα
Με αφορμή τα 50 χρόνια από την Μεταπολίτευση όπου η παρουσία της κ. Δαμανάκη ήταν διακριτή, τόνισε ότι τότε «Θέλαμε να αλλάξουμε τα πάντα. Ονειρευόμασταν τα πάντα. Θέλαμε να αλλάξουμε τον κόσμο. Ονειρευόμασταν χρόνια ότι η Ελλάδα θα έχει δημοκρατία. Υπάρχει όμως ένα θέμα εδώ. Τη δημοκρατία ο καθένας την αντιλαμβανόταν ίσως διαφορετικά.
Και προσωπικά θεωρώ ότι τα πρώτα χρόνια μετά τη δικτατορία βοήθησαν πάρα πολύ τη γενιά αυτή που ακολούθησε να αποκτήσει μια κοινωνική συνείδηση και μια αίσθηση του μαζί. Ωστόσο, δεν ανέβασε τη δημοκρατία στο βάθρο που θα έπρεπε.
Δηλαδή, πιστεύω ότι από μεγάλες ομάδες ανθρώπων, νέων, στη δική μου περίπτωση, στη δική μου ηλικία, σχετικοποιήθηκε αξία της δημοκρατίας. Δηλαδή, επειδή είχαμε τη δικτατορία, μετά ήρθε η δημοκρατία και όλα τα καλά. Από εκεί και πέρα θεωρήσαμε ότι αυτή είναι και κάπως δεδομένη και άρα δεν πρέπει, δεν έχει νόημα να την προστατεύουμε, να ασχολούμαστε. Ας κοιτάξουμε τώρα να δούμε πώς θα μοιράσουμε καλύτερα αυτά που παράγουμε. Επίσης ξεχάσαμε να σκεφτούμε λιγάκι το πώς θα τα παράγουμε.
Τα λέω όλα αυτά γιατί θέλω να πω ότι κοιτάζοντας κανείς πίσω, βλέπει ότι υπήρχαν και λάθη, υπήρχαν και παραλείψεις. (…) Και αυτό είναι σημαντικό να το βλέπει κανείς και να αναθεωρεί και να προχωρεί μπροστά. Αλλά εν τέλει νομίζω ότι ήμασταν τυχεροί που μπορέσαμε να ζήσουμε όσα ζήσαμε. Εγώ αισθάνομαι τυχερή και είμαστε τυχεροί που ζήσαμε τη Μεταπολίτευση και ζούμε την Ελλάδα σε ένα καθεστώς δημοκρατίας και σχετικής σχετικής σταθερότητας. Παρόλο που τα προβλήματα υπάρχουν, παρόλο που οι κοινωνικές ανισότητες είναι εδώ. Δεν ζούμε σε άλλο κόσμο, τις βλέπουμε, αλλά εν τέλει, επειδή τότε εμείς στερηθήκαμε αυτό το αγαθό της ελευθερίας, μπορούμε να εκτιμήσουμε πόσο σημαντικό είναι το σήμερα».