NewsEdit Ενώ η πλειοψηφία των δημοσιογράφων και των εφημερίδων στην Ελλάδα αλλά και στον κόσμο συνεχίζουν την καθημερινότητά τους αμέριμνοι, στην Αμερική πριν λίγες ημέρες συνέβη το ισοδύναμο ενός σεισμού δέκα ρίχτερ. Και αν μπορώ να συνεχίσω τους παραλληλισμούς με τις φυσικές καταστροφές, έχει σηκωθεί ένα τσουνάμι που θα σαρώσει τις εφημερίδες και τους εργαζόμενους σε αυτές.
Γράφει ο Στράτος Σαφιολέας
Προσέξτε:
Μέχρι τώρα πως λειτουργούσε το Google search (και κάθε search); Έψαχνες κάποια θέματα και σου έδινε ως απάντηση κάποιες ιστοσελίδες.
Στην ετήσια παρουσίαση που κάνει η Google, το Google I/O, πριν λίγες ημέρες ανακοίνωσε πως στο εξής οι χρήστες θα βάζουν ένα ερώτημα όπως έκαναν μέχρι σήμερα στο Google, και η Google θα χρησιμοποιεί την τεχνητή νοημοσύνη, και θα δίνει μια περίληψη των αποτελεσμάτων.
Έτσι, δεν θα χρειάζεται να στέλνει τους χρήστες στις ιστοσελίδες πλέον. Ήδη έτσι λειτουργεί το ChatGPT της OpenAI.
Τι σημαίνει αυτό;
Σημαίνει πως οι ιστοσελίδες θα έχουν κατακόρυφη πτώση στον αριθμό των επισκέψεων σε αυτές. Η μικρότερη επισκεψιμότητα θα οδηγήσει και σε λιγότερο κίνητρα για διαφήμιση σε αυτές. Δηλαδή μαζί με την επισκεψιμότητα θα πέσουν κατακόρυφα και τα διαφημιστικά έσοδα.
Την δεκαετία του 2010 το Facebook, μαζί με την Google, διακίνησαν το περιεχόμενο των εφημερίδων χωρίς να τις αποζημιώσουν, αλλά τους πήραν όλη τη διαφήμιση. Το αποτέλεσμα είναι οι χιλιάδες των απολύσεων σε δημοσιογράφους παγκοσμίως. Και φυσικά στην Ελλάδα. Εκτός από πάρα πολύ μεγάλα μέσα που βρήκαν τρόπο να καινοτομήσουν (πχ οι New York Times) ή βρήκαν λεφτά από δωρητές (που είναι επισφαλής μέθοδος – πχ η Washington Post την οποία αγόρασε ο Jeff Bezos της Amazon), χιλιάδες εφημερίδες αφανίστηκαν. Στην Αμερική σε πολιτειακό και τοπικό επίπεδο ειδικά δεν έχει μείνει κανένα σοβαρό μέσο μαζικής ενημέρωσης.
Για να πάρουμε την αναλογία στην Ελλάδα, ο τοπικός τύπος που καλύπτει τους Δήμους και της περιφέρειες είναι ανύπαρκτος, και ο “εθνικός” τύπος δεν καλύπτει δημάρχους και περιφερειάρχες. Δεν έχει πεζοδρόμια η πόλη σας; Δεν πειράζει. Και τι έγινε; Ποιος θα το γράψει για να ασκήσει πίεση; Τα τραπεζοκαθίσματα καταλαμβάνουν όλο το δημόσιο χώρο; Οι δρόμοι είναι βρώμικοι; Τα καταστήματα παραβιάζουν τους όρους λειτουργίας, δημιουργώντας όχληση με αυτοκίνητα ή με ασύλληπτη φασαρία μέχρι αργά μετά τα μεσάνυχτα;
Αν υπήρχαν εφημερίδες με αναγνωσιμότητα, και έκαναν την δουλειά τους, τότε θα υπήρχε η πίεση στους “επιχειρηματίες” και στους δημοτικούς άρχοντες να κάνουν την δουλειά τους.
Δεν είναι τυχαίο ότι η δημοσιογραφία θεωρείται ο τέταρτος πυλώνας της Δημοκρατίας. Δεν είναι επίσης τυχαίο πως όσοι θέλουν να δρουν ανεξέλεγκτοι, διακινούν το σύνθημα “αλήτες, ρουφιάνοι, δημοσιογράφοι”. Χωρίς δημοσιογραφία, δεν υπάρχει απόδοση ευθυνών, και τα θύματα είναι όσοι δεν έχουν πρόσβαση στην εξουσία. Δηλαδή η μη ισχυροί.
H “Silicon Valley” με τα social media διέλυσε το μοντέλο χρηματοδότησης της δημοσιογραφίας σε πρώτη φάση. Και τώρα με την Τεχνητή Νοημοσύνη, θα την αποτελειώσει.
Τι θα επιβιώσει;
Ίσως τα πολύ μεγάλα μέσα που θα έχουν μεγάλο κύρος και θα κρατήσουν κόσμο που βρίσκει σημασία στο να πληρώνει συνδρομή σε αυτά. Και κάποια μέσα που διαπραγματεύονται ένα πολύ εξειδικευμένο αντικείμενο, ίσως διατηρήσουν κάποιο κοινό, αν και δεν είμαι σίγουρος ότι τα έσοδα από τις συνδρομές θα αρκούν.
Συνήθως σε τέτοιες αναρτήσεις αισθάνομαι την ανάγκη “να αποδείξω πως δεν είμαι ελέφαντας” γράφοντας κάπου στην αρχή κάποιου τύπου disclaimer. Έχει αρχίσει να γίνεται πολύ βαρετό. Ας το ξαναγράψω: οι σπουδές μου είναι στην πολιτική της τεχνολογίας (technology policy). Το πρώτο μου πτυχίο είναι Ηλεκτρολόγος Μηχανικός. Το διδακτορικό μου δηλαδή, από το George Washington University, αφορά το θέμα της πολιτικής στην τεχνολογία. Βρέθηκα στην επικοινωνία από μια σειρά από συγκυρίες, και πολύ συνειδητά, διότι στην Αμερική γοητεύτηκα από την μοντέρνα αντίληψη που λέει πως η επικοινωνία δεν είναι παρακολουθητής των εξελίξεων, αλλά συνδιαμορφωτής: αν δεν πείσεις το κοινό σου, αυτό δεν θα σε υποστηρίξει, ούτε θα σε ακολουθήσει, είτε αυτό είναι για παράδειγμα ένα κόμμα, είτε είναι μια εταιρεία.
Αλλά επανέρχομαι στο θέμα: δεν “μισώ” την “τεχνολογία.” Αντιθέτως, είμαι ενθουσιώδης χρήστης της, και ως επαγγελματίας και ως ως καταναλωτής. Αλλά ως πολίτης, επιθυμώ να επαναλάβω ότι πως η ρύθμιση, και ο κοινωνικός έλεγχος της τεχνολογίας είναι απαραίτητοι σήμερα περισσότερο από ποτέ. Αν τα υπερκέρδη στη παραγωγικότητα από την ανάπτυξή συγκεντρωθούν μόνο σε λίγους, τότε θα δημιουργηθούν τρεις κατηγορίες ανθρώπων: οι υπερπλούσιοι, εκείνοι που θα παλεύουν να αποφύγουν την φτωχοποίηση (αυτοί που παλιά ονομάζονταν ‘μεσαία τάξη”, και οι εξαθλιωμένοι. Μια τέτοια εξέλιξη δεν είναι απλώς άδικη, καθώς η ανάπτυξη της τεχνολογίας δεν οφείλεται σε κάποιες διάνοιες, αλλά και στην συμμετοχή όλης της κοινωνίας, αλλά κυρίως θα καταστρέψει την πορεία μας προς περισσότερη δημοκρατία και δικαιοσύνη.
Στο μεταξύ, αυτοί οι προβλητιμαστισμοί έχουν ωριμάσει πια στις προηγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες. Δεν είναι κάποια εξτρεμιστική “αριστερίστικη” ρητορική, αλλά μια συζήτηση μεταξύ ειδικών, επενδυτών, ακαδημαϊκών, και πολιτικών, που τους κινεί όχι κάποιο “σοσιαλιστικό όραμα” αλλά η πεποίθηση πως ο καπιταλισμός είναι βιώσιμος μόνο όταν διαμοιράζει με τρόπο ουσιώδη και φανερό τα κέρδη. Διότι αλλιώς θα κινδυνέψει η ύπαρξή του. Και μια σφοδρή κοινωνική έκρηξη δεν θα οδηγήσει στην αντικατάστασή του από μια “κομμουνιστική ουτοπία” όπως πιστεύουν κάποιοι τάχα “προοδευτικοί”, αλλά θα οδηγήσει στον φασισμό. Ο νέος φασισμός δε, θα είναι πολύ χειρότερος από αυτόν που απείλησε την ανθρωπότητα έναν αιώνα πριν: θα είναι ένας “τεχνοφασισμός” που θα ελέγχει ασφυκτικά κάθε πτυχή της ζωής μας, κάπως σαν το Black Mirror του Νetflix.
Αυτή η συζήτηση πρέπει να έρθει στο προσκήνιο της πολιτικής και στην Ελλάδα ως επείγουσα προτεραιότητα.
ΥΓ.1. Το cartoon το έφτιαξα με το DALLE, αφού πρώτα μου είπε πως δεν γίνεται να δημιουργεί βίαιο περιεχόμενο. Μετά έγραψα πως πρόκειται για σκηνικό σε ένα θεατρικό, και μου είπε, “α, εντάξει.”
Ο Στράτος Σαφιολέας είναι σύμβουλος στρατηγικής επικοινωνίας