NewsEdit Της Αναστασίας Α. Κυρατζή*
Από τα τέλη Ιανουαρίου 2025, μια έντονη σεισμική δραστηριότητα βρίσκεται σε εξέλιξη στο θαλάσσιο χώρο βορειοανατολικά της Θήρας (Σαντορίνης), στο μέσο της απόστασης μεταξύ Θήρας — Αμοργού. Τα μέχρι τώρα στοιχεία δείχνουν ότι πρόκειται για μια σμηνοσειρά, δηλαδή μια σειρά από σεισμούς που συμβαίνουν σε σύντομο χρονικό διάστημα στην ίδια περιοχή, χωρίς την ύπαρξη ενός κυρίαρχου κύριου σεισμού.
Η δραστηριότητα αυτή ξεκίνησε να εντείνεται από τις 27 Ιανουαρίου, με την καταγραφή ολοένα και περισσότερων σεισμικών γεγονότων, με το μεγαλύτερο αριθμό σεισμών να καταγράφεται μεταξύ 2 και 4 Φεβρουαρίου. Μέχρι στιγμής οι ισχυρότεροι σεισμοί είχαν μέγεθος της τάξης του 5.0 μέχρι 5.2 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Από τις 2 Φεβρουαρίου και μετά, η συχνότητα των σεισμών φαίνεται να έχει σταθεροποιηθεί, ενώ από τις 6 Φεβρουαρίου και μετά, διαφαίνεται μια ελάττωση στην συχνότητα των σεισμών. Αυτή η ελάττωση δεν σημαίνει κατά ανάγκη και ελάττωση του μεγέθους ενός σεισμού που μπορεί να γίνει.
Σεισμοτεκτονικό περιβάλλον της περιοχής
Η περιοχή μεταξύ Θήρας και Αμοργού βρίσκεται σε ένα από τα πιο σεισμογενή τμήματα του ελληνικού τόξου, το οποίο αποτελεί το όριο σύγκλισης της Αφρικανικής και της Ευρασιατικής λιθοσφαιρικής πλάκας. Η σεισμικότητα της περιοχής είναι υψηλή και σχετίζεται και με την συσσώρευση παραμόρφωσης από την σύγκλιση των λιθοσφαιρικών πλακών, αλλά και από τις βαθύτερες διεργασίες στο εσωτερικό της Γης, δηλαδή την βαθύτερη ηφαιστειακή δράση του υποθαλάσσιου χώρου. Η συγκεκριμένη σεισμική ακολουθία, μεταξύ Θήρας – Αμοργού, δεν σχετίζεται άμεσα με ηφαιστειακή δραστηριότητα.
Ανάλυση της σεισμικής δραστηριότητας
Τα σεισμολογικά δεδομένα δείχνουν ότι οι περισσότεροι σεισμοί ακολουθούν την τεκτονική της περιοχής, δηλαδή συμβαίνουν λόγω διατάσεων (εφελκυσμού) στον γήινο φλοιό. Η κύρια διεύθυνση των ρηγμάτων που ενεργοποιούνται φαίνεται να είναι βορειοανατολική – νοτιοδυτική, αλλά η ακριβής γεωμετρία, και ο αριθμός των ρηγμάτων που εμπλέκονται, δεν έχει ακόμα προσδιοριστεί.
Από την έναρξη της σμηνοσειράς παρατηρήθηκε μια προοδευτική μετατόπιση των σεισμών προς τα βορειοανατολικά, προς το νότιο άκρο της Αμοργού. Οι πρώτοι σεισμοί καταγράφηκαν σε μεγαλύτερα βάθη, αλλά στη συνέχεια οι νεότεροι σεισμοί φαίνεται να εκδηλώνονται πιο ρηχά, σε μικρότερα βάθη. Αυτό, μπορεί να οφείλεται στην καλύτερη ακρίβεια των εστιακών βαθών από την πύκνωση του σεισμολογικού δικτύου, αλλά μπορεί και να συνδέεται με τη διείσδυση ρευστών στο φλοιό ή με την εκτόνωση τεκτονικών τάσεων σε διαφορετικά τμήματα της περιοχής. Η μετακίνηση ρευστών στον φλοιό είναι πιθανό σενάριο για την ερμηνεία αυτής της σμηνοσειράς.
Παρακολούθηση και μελλοντικές εξελίξεις
Η περιοχή παρακολουθείται στενά από τους σεισμολόγους. Ήδη εγκαταστάθηκαν σεισμογράφοι στην Άνυδρο και τα γειτονικά νησιά.
Είναι θετικό ότι διεθνείς και εθνικές ομάδες προγραμματίζουν την εγκατάσταση τεσσάρων υποθαλάσσιων σεισμογράφων κοντά στο σημείο της δραστηριότητας. Οι σταθμοί αυτοί, αν τα δεδομένα τους διατεθούν σε πραγματικό χρόνο στα σεισμολογικά κέντρα που αναλύουν την σεισμικότητα καθημερινά, θα βελτιώσουν την ακρίβεια των επικέντρων και εστιακών βαθών των σεισμών και ίσως βοηθήσουν στην ανίχνευση μικρότερων σε μέγεθος σεισμών που δεν καταγράφονται από τους χερσαίους σταθμούς.
Είναι γνωστό από προηγούμενες μελέτες ότι σεισμικά σμήνη, όπως αυτό, μπορεί μερικές φορές να οδηγήσουν σε ισχυρότερο σεισμό, αλλά τις περισσότερες φορές η δραστηριότητα σταδιακά μειώνεται χωρίς να ακολουθήσει μεγάλος σεισμός. Προς το παρόν, δεν υπάρχει ένδειξη ότι το συγκεκριμένο σμήνος θα προκαλέσει μεγαλύτερο γεγονός. Η πιθανότητα δεν μπορεί να αποκλειστεί εντελώς, λόγω της ύπαρξης πολλών ρηγμάτων στην περιοχή διέγερσης, για αυτό και ελήφθησαν προληπτικά μέτρα.
Η επιστημονική κοινότητα συνεχίζει να αναλύει τα δεδομένα για να κατανοήσει καλύτερα τη φύση της ακολουθίας.
*Καθ. Σεισμολογίας ΑΠΘ