ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Πολύ υψηλότερο από κάθε πρόβλεψη του ΔΝΤ αποδείχθηκε το πρωτογενές πλεόνασμα της Ελλάδας όπως παραδέχθηκε από την Ουάσινγκτον όπου βρίσκεται για την εαρινή σύνοδο του Ταμείου ο Πολ Τόμσεν.
«Το πρωτογενές πλεόνασμα είναι πολύ πιο πάνω από ό, τι είχαμε προβλέψει», είπε χαρακτηριστικά ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διεύθυνσης του ΔΝΤ για να προσθέσει ότι «τον τελευταίο ενάμιση χρόνο κάναμε λάθος στις επιπτώσεις των capital controls στην οικονομία».
Οι αναφορές του “σκληρού” του ΔΝΤ συνιστούν ένα ιδιότυπο mea culpa και δεν περνούν απαρατήρητες. Τα τελευταία 24ωρα και στο πλαίσιο της εαρινής συνόδου του ΔΝΤ που λήγει αύριο, ευρωπαίοι αξιωματούχοι και στελέχη του Ταμείου διατυπώνουν θέσεις που δημιουργούν προσδοκία ότι ήγγικεν η ώρα για ένα συμβιβασμό σχετικά με την Ελλάδα, αφού είναι προφανές -όπως σημειώνουν σχεδόν όλες οι ξένες αναλύσεις- ότι ουδείς επιθυμεί μία “ελληνική έκρηξη” λίγους μήνες πριν τις γερμανικές εκλογές. Με δεδομένο ότι αναζητείται μία φόρμουλα παραμονής του ΔΝΤ στην περιφέρεια- έστω- του ελληνικού προγράμματος (ακόμα και χωρίς χρηματοδότηση), οι δηλώσεις Τόμσεν δείχνουν πως αποδέχεται τα ελληνικά στατιστικά στοιχεία που υιοθετούνται και επιβεβαιώνονται και από την Eurostat, κυρίως για να μην υπάρχουν συγκρουσιακά στοιχεία που θα αποτρέπουν σε συμφωνία.
Από την άλλη ο Βόλφγκανγκ Σόϊμπλε εμφανίζεται να έχει αμβλύνει ορισμένες θέσεις του:
Στο θέμα των πρωτογενών πλεονασμάτων, όπου για πρώτη φορά δεν επιμένει σε δεκαετή εφαρμογή του 3,5%, αλλά αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο για μία αισθητά μικρότερη περίοδο μετά το 2018,
Στην υπεράσπιση, κι αυτός, των ελληνικών στατιστικών στοιχείων και στην έκφραση βεβαιότητας ότι η Ελλάδα μπορεί να βγει στις αγορές το 2018.
Ο ρόλος του ESM και το “κακό σενάριο”
Από την άλλη το γεγονός ότι τόσο ο Τόμσεν, όσο και ο ΚΛάους Ρένγκλινγ συνέπεσαν στην άποψη πως είναι πιθανό και εξετάζεται να αγοράσει ο ESM τις οφειλές της Ελλάδας προς το ΔΝΤ (με επιτόκιο 1,5% έναντι 3,5% που πληρώνει η χώρα μας στο Ταμείο). Κάτι τέτοιο συνιστά μία ακόμα απομείωση του χρέους, ενώ διευκολύνει το Ταμείο να αποχωρήσει από την Ελλάδα με το τέλος του προγράμματος, το καλοκαίρι του 2018, ή σε κάθε περίπτωση μετά τις γερμανικές εκλογές.
Στην Αθήνα απεύχονται, πάντως, το “κακό σενάριο”: μια εμπλοκή μεταξύ ΔΝΤ και Βερολίνου και αδυναμία εξεύρεσης κοινού τόπου για το ελληνικό χρέος, κάτι που θα σήμαινε πως η έκθεση βιωσιμότητας του Ταμείου θα είχε πολλούς “αστερίσκους” και προϋποθέσεις, κάτι που ίσως δυσκόλευε αφενός την ολοκλήρωση της συμφωνίας με το ΔΝΤ να την συνυπογράφει και αφετέρου με την ΕΚΤ να μην δύναται να εντάξει τη χώρα μας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (απαιτείται έκθεση βιωσιμότητας χρέους). Σε μία τέτοια περίπτωση θα δινόταν ένα δάνειο-γέφυρα για να αποπληρωθούν οι οφειλές του Ιουλίου (περίπου 7 δισ), όμως δεν θα υπήρχε το καθαρό σήμα προς τις αγορές που επιθυμεί η κυβέρνηση.
Το αρνητικό αυτό σενάριο εντάθηκε από αποστροφή των δηλώσεων του Τόμσεν όταν ρωτήθηκε σχετικά. Είπε χαρακτηριστικά: “Σε ό,τι αφορά την εκταμίευση της δόσης, είναι θέμα των Ευρωπαίων εάν θα προχωρήσουν ή όχι χωρίς τη συμμετοχή του ΔΝΤ”
Η …ομολογία Τόμσεν
Φυσικά, όσοι παρακολούθησαν δια ζώσης τις δηλώσεις Τόμσεν ή διάβασαν πλήρως το απομαγνητοφωνημένο κείμενο διαπιστώνουν πως ναι μεν ο επικεφαλής του ευρωπαϊκού γραφείου του ΔΝΤ παραδέχεται τα λάθη που έγιναν και την απόκλιση των προβλέψεων του Ταμείου από την πραγματικότητα της ελληνικής οικονομίας, ωστόσο αυτό δεν συνιστά πραγματικό mea culpa αλλά μία προσπάθεια εξωραϊσμού και εκ των υστέρων δικαιολόγησης της κατάστασης.
Όπως μεταδίδει ο έμπειρος ανταποκριτής στην Ουάσιγκτον Μιχάλης Ιγνατίου στην ιστοσελίδα του η παραδοχή λαθών από τον Τόμσεν, αποτελεί εν τέλει μια “δημοσιογραφική απάτη”.
Το στέλεχος του ΔΝΤ είπε αυτολεξεί:
“Τα στοιχεία για το πρωτογενές πλεόνασμα είναι πολύ πάνω απ’ αυτό που προβλέπαμε. Πολύ παραπάνω απ’ οποιοσδήποτε προέβλεπε. Είναι ξεκάθαρο ότι είναι πολύ καλύτερο απ’ όσο περιμέναμε. Τα πρώτα πέντε χρόνια κάναμε συνεχώς λάθος από την μια πλευρά. Υπερεκτιμούσαμε τη δημοσιονομική εικόνα. Τα τελευταία 1,5 χρόνια κάναμε ανάποδο λάθος. Ούτε εγώ, ούτε άλλοι κατανοήσαμε τις συνέπειες των capital controls. Ήμασταν πολύ συντηρητικοί. Αυτό είναι ξεκάθαρο».
Τελικά, ίσως πρόκειται για έναν ελιγμό του Πολ Τόμσεν που επιδιώκει να βρεθεί ένας συμβιβασμός.
Τι άλλο είπε ο Τόμσεν
«Τα στοιχεία για το πρωτογενές πλεόνασμα που ήρθαν στην επιφάνεια σήμερα είναι πολύ πάνω απ’ αυτό που προβλέπαμε. Πολύ παραπάνω απ’ οποιοσδήποτε προέβλεπε. Είναι ξεκάθαρο ότι είναι πολύ καλύτερο απ’ όσο περιμέναμε», είπε, ενώ κάνοντας για πρώτη φορά ίσως αυτοκριτική συμπλήρωσε ότι «τα πρώτα πέντε χρόνια κάναμε συνεχώς λάθος από τη μια πλευρά. Υπερεκτιμούσαμε τη δημοσιονομική εικόνα. Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο κάναμε ανάποδο λάθος. Ούτε εγώ, ούτε άλλοι κατανοήσαμε τις συνέπειες των capital controls. Ήμασταν πολύ συντηρητικοί. Αυτό είναι ξεκάθαρο».
Ερωτηθείς για το ύψος των πλεονασμάτων, ο Τόμσεν εξήγησε ότι δεν αμφιβάλλει ότι η Ελλάδα μπορεί να επιτύχει τον στόχο για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ, προσθέτοντας πάντως ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί με ταυτόχρονη ανάπτυξη της Οικονομίας. Εμφανίστηκε δε επιφυλακτικός ως προς το χρονικό διάστημα που κάτι τέτοιο μπορεί να επιτυγχάνεται. Όπως είπε, «το πόσο θα μείνουν στο 3,5% (σ.σ. τα πλεονάσματα) είναι κάτι που τελεί υπό συζήτηση, αλλά θέση του ΔΝΤ είναι πως θα πρέπει να παραμείνουν για λίγο».
Ασαφώς απάντησε και στο ερώτημα αναφορικά με τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, λέγοντας ότι οι Ευρωπαίοι θα αποφασίσουν για το εάν η Ελλάδα θα λάβει τη δόση των 7 δισ. ευρώ ανεξαρτήτως της συμμετοχής του Ταμείου στο πρόγραμμα. Εκτίμησε πάντως ότι η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει πρόβλημα ρευστότητας για την αποπληρωμή των δόσεων του Ιουλίου στην περίπτωση που δεν ολοκληρωθεί εγκαίρως η αξιολόγηση, εξ ου και η όλη διαδικασία, όπως σημείωσε, είναι επείγουσα.
Είπε επιπλέον, εμμένοντας στις αγκυλώσεις που μέχρι σήμερα πάνε πίσω τη διαπραγμάτευση, ότι αυτό που ζητάει το Ταμείο για να συμμετάσχει είναι να υπάρξει συμφωνία στο θέμα του πρωτογενούς πλεονάσματος και επίσης να υπάρξει επίλυση του θέματος του χρέους, ούτως ώστε να καταστεί βιώσιμο, πράγμα το οποίο έχει θέσει ως προϋπόθεση για τη λήψη των μέτρων και η ελληνική κυβέρνηση.
Κατά τα λοιπά ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διεύθυνσης του ΔΝΤ εξέφρασε την αισιοδοξία του πως η επιστροφή των δανειστών στην Αθήνα θα είναι επιτυχής και θα καταλήξει σε τεχνική συμφωνία, ενώ πρόσθεσε ότι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος μέχρι τώρα, αλλά απομένουν κάποια εκκρεμή ζητήματα, ενώ εκτίμησε ότι η ελληνική Οικονομία θα ανακάμψει από το χαμηλό επίπεδο που βρίσκεται σήμερα, αλλά θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να μειωθεί η ανεργία στα προ της κρίσης επίπεδα. Πρόσθεσε ότι χρειάζονται πολλές διαρθρωτικές αλλαγές να γίνουν, αναφέροντας, μεταξύ άλλων, το συνταξιοδοτικό και τη δημόσια διοίκηση.
Οι όροι που θέτει ο Τόμσεν δείχνουν την απόκλιση από τον Σόϊμπλε
Ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Διεύθυνσης του ΔΝΤ, Πολ Τόμσεν, απαντώντας σε ερώτηση, για το πόσα χρόνια θα χρειαστούν για να βγει η Ελλάδα από την οικονομική κρίση, δήλωσε πως η ελληνική οικονομία βρίσκεται ακόμη σε δύσκολη θέση, καθώς η ανεργία παραμένει υψηλή, οι μεταρρυθμίσεις που έχουν γίνει στον δημόσιο τομέα δεν είναι αρκετές. «Πρόκειται για κάτι που θα διαρκέσει αρκετά χρόνια», πρόσθεσε ο κ. Τόμσεν, αφήνοντας να εννοηθεί ότι απέχει πολύ ακόμη η ώρα εξόδου της χώρας από τα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής.
Ο κ. Τόμσεν ανακοίνωσε την επιστροφή των επικεφαλής των θεσμών την ερχόμενη εβδομάδα στην Ελλάδα, και είπε ότι το πρωτογενές πλεόνασμα, που ανακοινώθηκε σήμερα από την ΕΛΣΤΑΤ ήταν πολύ υψηλότερο απ’ ότι ανέμενε το ΔΝΤ. Ισχυρίστηκε πάντως ότι θα πάρει ακόμη πολλά χρόνια να βγει η Ελλάδα από την κρίση. Ο κ. Τόμσεν ρωτήθηκε κατά πόσο μπορεί να υπάρξει αποπληρωμή των δανείων που έχει παράσχει το ΔΝΤ προς την Ελλάδα με κεφάλαια του ESM.
Απάντησε ότι πρόκειται για μία κίνηση η οποία μπορεί να βοηθήσει στο να υπάρξει καλύτερη πορεία για το ελληνικό χρέος και αυτό να καταστεί περισσότερο βιώσιμο, προσθέτοντας, όμως, ότι είναι ένα ζήτημα που θα πρέπει να συζητηθεί μεταξύ των δύο πλευρών. Σημείωσε ακόμη ότι το βασικό θέμα το οποίο τίθεται αυτή τη στιγμή προς συζήτηση είναι ο ακριβής χρόνος κατά τον οποίο η Ελλάδα θα είναι υποχρεωμένη να επιτυγχάνει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ, τονίζοντας ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να επιτευχθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Ο αξιωματούχος του ΔΝΤ επανέλαβε την πάγια θέση του ΔΝΤ ότι εάν δεν υπάρξει συμφωνία τόσο για το θέμα του χρέους όσο και για το έως πότε η Ελλάδα θα πρέπει να επιτυγχάνει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5%, τότε το Ταμείο δεν πρόκειται να συμμετάσχει. «Δεν θα συμμετάσχουμε, είπε, «εάν δεν υπάρχει συμφωνία τόσο για τις εφαρμοζόμενος πολιτικές όσο και για το θέμα του χρέους».
Και πρόσθεσε: «Στο Eurogroup συμφωνήθηκε ένα σχεδιάγραμμα για την αναδιάρθρωσης του χρέους, με στόχο να μειώσει χαμηλότερα του 15% το κόστος χρηματοδότησής του μεσοπρόθεσμα και κάτω του 20% μακροπρόθεσμα. Αυτό που εμείς ζητούμε πριν συμμετάσχουμε είναι: α. Συμφωνία για το θέμα του πρωτογενούς πλεονάσματος, για πόσο διάστημα η Ελλάδα θα πρέπει να επιτυγχάνει πλεόνασμα στο 3,5% και από πότε θα πρέπει να ξεκινήσει να το επιτυγχάνει αυτό και β. Να υπάρξει επίλυση του θέματος του χρέους, ούτως ώστε να καταστεί βιώσιμο. Εάν λυθούν αυτά τα δύο θέματα, τότε μπορούμε να εισέλθουμε και εμείς στην όλη διαδικασία με ένα νέο πρόγραμμα. Σε ό,τι αφορά την εκταμίευση της δόσης, είναι θέμα των Ευρωπαίων εάν θα προχωρήσουν ή όχι χωρίς τη συμμετοχή του ΔΝΤ».