ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ 
Mε άρθρο του υπό τον τίτλο “Πως θα σταματήσουμε μια δεύτερη Μεγάλη Ύφεση”, ο Σόρος εφιστά τη προσοχή και τονίζει ότι οι πολιτικές επιπτώσεις θα είναι ανυπολόγιστες.
“Οι αρχές, ειδικά στην Ευρώπη, έχουν χάσει τον έλεγχο της κατάστασης. Πρέπει να επανακτήσουν τον έλεγχο και πρέπει να το κάνουν τώρα”, υπογραμμίζει στους Financial Times.
Έτσι, τονίζει πως πρέπει να γίνουν τρία μεγάλα βήματα στην Ευρώπη. Πρώτον, να δημιουργηθεί ένα κοινό Ταμείο, να συμφωνήσουν οι κυβερνήσεις στη δημιουργία ενός κοινού υπουργείου Οικονομικών στην ευρωζώνη. Δεύτερον, οι μεγάλες τράπεζες θα πρέπει να τεθούν υπό τη καθοδήγηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σε αντάλλαγμα για πρόσκαιρη εγγύηση και μόνιμη επανακεφαλαιοποίηση. Και τρίτον, η ΕΚΤ να δώσει την δυνατότητα σε χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία να επαναχρηματοδοτήσουν προσωρινά το χρέος τους, με πολύ χαμηλό κόστος.
Αυτά τα βήματα θα καθησυχάσουν τις αγορές και η Ευρώπη θα έχει τον χρόνο που απαιτείται για να αναπτύξει μια στρατηγική ανάπτυξης, χωρίς την οποία δεν μπορούν να λυθούν τα προβλήματα χρεών…
Και να πως θα γίνει, εξηγεί. Από τη στιγμή που απαιτείται αρκετός καιρός για την υλοποίηση ενός κοινού Ταμείου, στο μεσοδιάστημα θα πρέπει τα κράτη-μέλη να προσφύγουν στην ΕΚΤ για να καλύψει το κενό.
Το European Financial Stabilisation Fund δεν έχει ακόμη σχηματοποιηθεί, αλλά με την τωρινή μορφή του, το νέο κοινό ταμείο είναι μόνο πηγή κεφαλαίων, ενώ το πώς θα δαπανηθούν τα κεφάλαια αυτά το αποφασίζουν τα κράτη μέλη. Θα πρέπει να δημιουργηθεί μια νέα διακυβερνητική υπηρεσία που θα δώσει στο EFSF την δυνατότητα να συνεργαστεί με την κεντρική τράπεζα της ευρωζώνης. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να δώσει την έγκρισή της η γερμανική βουλή και πιθανόν τα κοινοβούλια των υπολοίπων κρατών.
Αυτό που επείγει είναι να αναγερθούν οι αναγκαίες διασφαλίσεις έναντι του κινδύνου μετάδοσης από μια πιθανή ελληνική χρεοκοπία.
Υπάρχουν δύο ευάλωτες ομάδες που πρέπει να προστατευθούν, οι τράπεζες και τα ομόλογα κρατών όπως η Ιταλία και η Ισπανία. Αυτές οι δύο ανάγκες μπορούν να καλυφθούν ως εξής:
Το EFSF θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί κατ’αρχήν για την εγγύηση και την επανακεφαλαιοποίηση τραπεζών. Οι σημαντικές για το σύστημα τράπεζες θα πρέπει να δεσμευθούν στο EFSF ότι θα υπακούν στις οδηγίες της ΕΚΤ για όσο ισχύουν οι εγγυήσεις. Οι τράπεζες που θα αρνηθούν δεν θα τεθούν υπό την εγγύηση. Η ΕΚΤ θα καθοδηγήσει τις τράπεζες έτσι ώστε να διατηρήσουν τις πιστωτικές γραμμές τους και τα δάνεια σε κυκλοφορία, ενώ θα παρακολουθεί στενά κινδύνους που τυχόν θα αναλαμβάνουν.
Με αυτές τις ρυθμίσεις θα σταματήσει η *συγκεντρωτική απομόχλευση, που είναι μια από τις βασικές αιτίες της κρίσης. Με την ολοκλήρωση της επανακεφαλαιοποίησης θα απομακρυνθεί το κίνητρο της απομόχλευσης. Η καθολική εγγύηση στην συνέχεια θα αποσυρθεί.
Για να εκτονωθούν οι πιέσεις στα κρατικά ομόλογα χωρών όπως η Ιταλία, η ΕΚΤ θα πρέπει να μειώσει το προεξοφλητικό επιτόκιο. Στην συνέχεια θα ενθαρρύνει τις χώρες να χρηματοδοτηθούν μόνο με την έκδοση κρατικών ομολόγων και τις τράπεζες να αγοράσουν τα ομόλογα. Οι τράπεζες θα μπορούν να προεξοφλήσουν τα ομόλογα στην ΕΚΤ αλλά δεν θα το κάνουν εάν κερδίζουν περισσότερα από τα χρεόγραφα παρά από το ρευστό.
Έτσι θα μπορέσει η Ιταλία και άλλες χώρες να επαναχρηματοδοτηθούν με επιτόκιο περίπου 1% τον χρόνο κατά την διάρκεια της περιόδου έκτακτης ανάγκης. Βέβαια, οι εν λόγω χώρες θα πρέπει να εφαρμόσουν αυστηρή πειθαρχία γιατί σε περίπτωση που ξεπεράσουν τα όρια, ο μηχανισμός θα αφαιρεθεί. Ούτε η ΕΚΤ ούτε το EFSF θα αγοράσουν νέα ομόλογα, αφήνοντας στις αγορές να αποφασίσουν τις προμήθειες κινδύνου. Εάν και εφόσον τα premiums επιστρέψουν σε πιο ομαλά επίπεδα, οι εν λόγω χώρες θα αρχίσουν να εκδίδουν χρεόγραφα μεγαλύτερης διάρκειας.
Με μια τέτοια λύση, η Ελλάδα θα κηρύξει χρεοστάσιο χωρίς να προκαλέσει παγκόσμια κατάρρευση. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να υποχρεωθεί σε χρεοστάσιο. Εάν η Ελλάδα αντεπεξέλθει στους στόχους της, το EFSF θα μπορεί να γίνει ανάδοχος μιας “εθελοντικής” αναδιάρθρωσης στα, ας πούμε, 50 σεντς στο ευρώ. Το EFSF θα έχει ακόμη αρκετά κεφάλαια για να εγγυηθεί και να επανακεφαλαιοποιήσει τις ευρωπαϊκές τράπεζες και το ΔΝΤ θα αναλάβει την επανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Το πώς θα συμπεριφερθεί η Ελλάδα υπό αυτές τις συνθήκες, είναι κάτι που θα το αποφασίσουν οι Έλληνες.
‘Πιστεύω ότι με αυτά τα μέτρα, η πιο κρίσιμη φάση της κρίσης του ευρώ θα λήξει, αφού θα αντιμετωπιστούν οι δύο βασικές πηγές της και θα ησυχάσουν οι αγορές βλέποντας μια μακροπρόθεσμη λύση στον ορίζοντα”, σημειώνει ο Σόρος προσθέτοντας ότι η πιο μακροπρόθεσμη λύση θα είναι πιο περίπλοκη, γιατί το καθεστώς που θα επιβάλλει η ΕΚΤ δεν θα αφήσει περιθώρια δημοσιονομικής υποστήριξης και το πρόβλημα των χρεών δεν θα λυθεί χωρίς ανάπτυξη.
“Η πορεία δράσης που περιγράφεται παραπάνω δεν απαιτεί μόχλευση ή αύξηση του μεγέθους του EFSF αλλά είναι πιο δραστική γιατί θέτει τις τράπεζες υπό τον ευρωπαϊκό έλεγχο. Πιθανόν βέβαια να προκαλέσει την αντίθεση τόσο των τραπεζών όσο και των εθνικών αρχών αλλά μόνο η λαϊκή πίεση μπορεί να το κάνει να συμβεί”, καταλήγει.
Έτσι, τονίζει πως πρέπει να γίνουν τρία μεγάλα βήματα στην Ευρώπη. Πρώτον, να δημιουργηθεί ένα κοινό Ταμείο, να συμφωνήσουν οι κυβερνήσεις στη δημιουργία ενός κοινού υπουργείου Οικονομικών στην ευρωζώνη. Δεύτερον, οι μεγάλες τράπεζες θα πρέπει να τεθούν υπό τη καθοδήγηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σε αντάλλαγμα για πρόσκαιρη εγγύηση και μόνιμη επανακεφαλαιοποίηση. Και τρίτον, η ΕΚΤ να δώσει την δυνατότητα σε χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία να επαναχρηματοδοτήσουν προσωρινά το χρέος τους, με πολύ χαμηλό κόστος.
Αυτά τα βήματα θα καθησυχάσουν τις αγορές και η Ευρώπη θα έχει τον χρόνο που απαιτείται για να αναπτύξει μια στρατηγική ανάπτυξης, χωρίς την οποία δεν μπορούν να λυθούν τα προβλήματα χρεών…
Και να πως θα γίνει, εξηγεί. Από τη στιγμή που απαιτείται αρκετός καιρός για την υλοποίηση ενός κοινού Ταμείου, στο μεσοδιάστημα θα πρέπει τα κράτη-μέλη να προσφύγουν στην ΕΚΤ για να καλύψει το κενό.
Το European Financial Stabilisation Fund δεν έχει ακόμη σχηματοποιηθεί, αλλά με την τωρινή μορφή του, το νέο κοινό ταμείο είναι μόνο πηγή κεφαλαίων, ενώ το πώς θα δαπανηθούν τα κεφάλαια αυτά το αποφασίζουν τα κράτη μέλη. Θα πρέπει να δημιουργηθεί μια νέα διακυβερνητική υπηρεσία που θα δώσει στο EFSF την δυνατότητα να συνεργαστεί με την κεντρική τράπεζα της ευρωζώνης. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να δώσει την έγκρισή της η γερμανική βουλή και πιθανόν τα κοινοβούλια των υπολοίπων κρατών.
Αυτό που επείγει είναι να αναγερθούν οι αναγκαίες διασφαλίσεις έναντι του κινδύνου μετάδοσης από μια πιθανή ελληνική χρεοκοπία.
Υπάρχουν δύο ευάλωτες ομάδες που πρέπει να προστατευθούν, οι τράπεζες και τα ομόλογα κρατών όπως η Ιταλία και η Ισπανία. Αυτές οι δύο ανάγκες μπορούν να καλυφθούν ως εξής:
Το EFSF θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί κατ’αρχήν για την εγγύηση και την επανακεφαλαιοποίηση τραπεζών. Οι σημαντικές για το σύστημα τράπεζες θα πρέπει να δεσμευθούν στο EFSF ότι θα υπακούν στις οδηγίες της ΕΚΤ για όσο ισχύουν οι εγγυήσεις. Οι τράπεζες που θα αρνηθούν δεν θα τεθούν υπό την εγγύηση. Η ΕΚΤ θα καθοδηγήσει τις τράπεζες έτσι ώστε να διατηρήσουν τις πιστωτικές γραμμές τους και τα δάνεια σε κυκλοφορία, ενώ θα παρακολουθεί στενά κινδύνους που τυχόν θα αναλαμβάνουν.
Με αυτές τις ρυθμίσεις θα σταματήσει η *συγκεντρωτική απομόχλευση, που είναι μια από τις βασικές αιτίες της κρίσης. Με την ολοκλήρωση της επανακεφαλαιοποίησης θα απομακρυνθεί το κίνητρο της απομόχλευσης. Η καθολική εγγύηση στην συνέχεια θα αποσυρθεί.
Για να εκτονωθούν οι πιέσεις στα κρατικά ομόλογα χωρών όπως η Ιταλία, η ΕΚΤ θα πρέπει να μειώσει το προεξοφλητικό επιτόκιο. Στην συνέχεια θα ενθαρρύνει τις χώρες να χρηματοδοτηθούν μόνο με την έκδοση κρατικών ομολόγων και τις τράπεζες να αγοράσουν τα ομόλογα. Οι τράπεζες θα μπορούν να προεξοφλήσουν τα ομόλογα στην ΕΚΤ αλλά δεν θα το κάνουν εάν κερδίζουν περισσότερα από τα χρεόγραφα παρά από το ρευστό.
Έτσι θα μπορέσει η Ιταλία και άλλες χώρες να επαναχρηματοδοτηθούν με επιτόκιο περίπου 1% τον χρόνο κατά την διάρκεια της περιόδου έκτακτης ανάγκης. Βέβαια, οι εν λόγω χώρες θα πρέπει να εφαρμόσουν αυστηρή πειθαρχία γιατί σε περίπτωση που ξεπεράσουν τα όρια, ο μηχανισμός θα αφαιρεθεί. Ούτε η ΕΚΤ ούτε το EFSF θα αγοράσουν νέα ομόλογα, αφήνοντας στις αγορές να αποφασίσουν τις προμήθειες κινδύνου. Εάν και εφόσον τα premiums επιστρέψουν σε πιο ομαλά επίπεδα, οι εν λόγω χώρες θα αρχίσουν να εκδίδουν χρεόγραφα μεγαλύτερης διάρκειας.
Με μια τέτοια λύση, η Ελλάδα θα κηρύξει χρεοστάσιο χωρίς να προκαλέσει παγκόσμια κατάρρευση. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να υποχρεωθεί σε χρεοστάσιο. Εάν η Ελλάδα αντεπεξέλθει στους στόχους της, το EFSF θα μπορεί να γίνει ανάδοχος μιας “εθελοντικής” αναδιάρθρωσης στα, ας πούμε, 50 σεντς στο ευρώ. Το EFSF θα έχει ακόμη αρκετά κεφάλαια για να εγγυηθεί και να επανακεφαλαιοποιήσει τις ευρωπαϊκές τράπεζες και το ΔΝΤ θα αναλάβει την επανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Το πώς θα συμπεριφερθεί η Ελλάδα υπό αυτές τις συνθήκες, είναι κάτι που θα το αποφασίσουν οι Έλληνες.
‘Πιστεύω ότι με αυτά τα μέτρα, η πιο κρίσιμη φάση της κρίσης του ευρώ θα λήξει, αφού θα αντιμετωπιστούν οι δύο βασικές πηγές της και θα ησυχάσουν οι αγορές βλέποντας μια μακροπρόθεσμη λύση στον ορίζοντα”, σημειώνει ο Σόρος προσθέτοντας ότι η πιο μακροπρόθεσμη λύση θα είναι πιο περίπλοκη, γιατί το καθεστώς που θα επιβάλλει η ΕΚΤ δεν θα αφήσει περιθώρια δημοσιονομικής υποστήριξης και το πρόβλημα των χρεών δεν θα λυθεί χωρίς ανάπτυξη.
“Η πορεία δράσης που περιγράφεται παραπάνω δεν απαιτεί μόχλευση ή αύξηση του μεγέθους του EFSF αλλά είναι πιο δραστική γιατί θέτει τις τράπεζες υπό τον ευρωπαϊκό έλεγχο. Πιθανόν βέβαια να προκαλέσει την αντίθεση τόσο των τραπεζών όσο και των εθνικών αρχών αλλά μόνο η λαϊκή πίεση μπορεί να το κάνει να συμβεί”, καταλήγει.