ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Η Διάσκεψη του Βερολίνου αποτελεί, σύμφωνα με πολλές αναλύσεις, μια προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ανακτήσει το χαμένο έδαφος από την αβελτηρία της να αντιμετωπίσει εγκαίρως την λιβυκή κρίση.
Όπως εξήγησε ο πρόεδρος του ΕΚ Josep Borrell σε συνέντευξή του σε γερμανικά μέσα, “τους τελευταίους έξι μήνες η Ρωσία και η Τουρκία απέκτησαν τεράστια επιρροή στη Λιβύη και τώρα την χρησιμοποιούν”. Για να σπεύσει να επισημάνει πως η ΕΕ πρέπει να παρέμβει στην επιχείρηση κατάπαυση του πυρός στην χώρα αυτή με την παρουσία δικών της δυνάμεων.
Δεν απέχει, φυσικά, αυτό από τις δηλώσεις του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών μετά τη συνάντηση με τον Χαλίφα Χαφτάρ στην Αθήνα. Ο Νίκος Δένδιας έκανε λόγο για την πιθανότητα αποστολής “ελληνικών δυνάμεων” για να προκαλέσει εύλογα ερωτήματα και θύελλα αντιδράσεων. Κάτι που υποχρέωσε το υπουργείο Εξωτερικών, αρκετά αργότερα, σε μια διευκρινιστική δήλωση ότι “ο υπουργός εννοούσε αποστολή παρατηρητών και όχι στρατιωτικών δυνάμεων”.
Συκεκριμένα:
Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας αναφέρθηκε ακόμη στην σύσταση Επιτροπής Παρακολούθησης των συμφωνηθέντων, η οποία, όπως είπε, θα διασφαλίσει την υλοποίηση των σημερινών αποφάσεων και θα συνοδεύει τις περαιτέρω εργασίες του ειδικού απεσταλμένου του ΓΓ του ΟΗΕ Γασάν Σαλαμέ και της Αποστολής των Ηνωμένων Εθνών για την Στήριξη της Λιβύης (UNSMIL).
«Η Επιτροπή θα καθοδηγείται από τα Ηνωμένα Έθνη, θα ξεκινήσει τις εργασίες της ήδη στις αρχές Φεβρουαρίου και χώρες οι οποίες δεν εκπροσωπούνταν εδώ θα προσκληθούν να συμμετάσχουν σε αυτή την διαδικασία και στις τέσσερις ομάδες εργασίας που σχεδιάζονται – για ζητήματα ασφάλειας και στρατιωτικά, για οικονομικά, για πολιτικά και για ανθρωπιστικά».
Η σύσταση των Επιτροπών θα γίνει στην Γερμανία και η Γερμανία θα είναι ο οικοδεσπότης και συμπρόεδρος και στην συνέχεια όλοι οι διεθνείς εταίροι που ήταν σήμερα εδώ και εκείνοι οι οποίοι θα προστεθούν, θα πάρουν με την σειρά την ευθύνη στα χέρια τους, εξήγησε ο κ. Μάας.
Πέραν αυτού, τα αποτελέσματα και τα πιθανά περαιτέρω βήματα θα τεθούν σε όλα τα κατάλληλα πολυμερή σχήματα – όχι μόνο στα Ηνωμένα Έθνη, διευκρίνισε ανέφερε ενδεικτικά ότι ήδη αύριο το θέμα θα συζητηθεί στο πλαίσιο του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ.
«Η δουλειά μόλις τώρα ξεκίνησε και μπροστά μας έχουμε σίγουρα δύσκολο δρόμο εντατικής δουλειάς. Αλλά ήταν πολύ σημαντικό σήμερα σε αυτή την διάσκεψη να καταλήξουμε σε μια συμφωνία. Το πνεύμα συνεργασίας που ζήσαμε σήμερα πηγαίνει πολύ πέρα από ό,τι είδαμε σε άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν», δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών και τόνισε ότι «τώρα πρέπει να καταφέρουμε να φέρουμε μαζί τις λιβυκές αντίπαλες πλευρές ώστε μαζί τους – μια που τώρα το θέμα είναι η εκεχειρία και η κατάπαυση του πυρός – να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις και τις συνθήκες ώστε ο εμφύλιος στην Λιβύη να πάει προς πολιτική λύση και να επιτύχουμε στην Λιβύη μόνιμη ειρήνη».
Η Ελλάδα;
Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα έχει αποκλειστεί από τη Διάσκεψη του Βερολίνου και εκπροσωπείται (;) από τον στρατάρχη Χαφτάρ, τον “πολέμαρχο” της Βεγγάζης, όπως τον αποκαλούν τα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Η Αθήνα ζήτησε από τον Χαφτάρ να θέσει το θέμα του τουρκολιβυκού μνημονίου “ανθ’ ημών” και ο στρατάρχης έχει δηλώσει δημοσίως πως το μνημόνιο αυτό είναι παράνομο. Επιτέθηκε, δε, στην Τουρκία ότι προωθεί δυνάμεις του ISIS στην περιοχή και φέρνει πιο κοντά στην Ευρώπη τους ισλαμιστές τρομοκράτες. Για να εισπράξει κι εκείνος την επίθεση του Ταγίπ Ερντογάν που τον αποκάλεσε “τρομοκράτη”.
Η αλήθεια είναι πως η Αθήνα κατελήφθη εξ’ απήνης σχετικά με τη λιβυκή κρίση. Αντέδρασε σπασμωδικά όταν ανακοινώθηκε το μνημόνιο της Τουρκίας με τη Λιβύη (ενώ είχε όλες τις πληροφορίες και θα έπρεπε να το αναμένει και να έχει προετοιμαστεί σχετικά) και επέτεινε τη σύγχυση απελαύνοντας τον πρέσβη της Λιβύης, ο οποίος, όμως, δεν ανήκε στην επιρροή της κυβέρνησης Αλ Σάρατζ! Με την κίνηση αυτή βρέθηκε εκτός λιβυκού κάδρου, δεδομένου ότι η κυβέρνηση της Τρίπολης παραμένει η μοναδική αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ και τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πολιτική οντότητα στη Λιβύη.
Πόσο μπορεί να βασιστεί η Αθήνα στον Χαφτάρ; Μάλλον καθόλου, αφενός γιατί ο στρατάρχης ελέγχεται πρωτίστως από τη Ρωσία, αλλά και επειδή σε μια μεταβατική πολιτικη λύση στη Λιβύη δεν θα είναι μόνος του αλλά θα αναγκαστεί να συγκατοικήσει με τον φανατικό του εχθρό. Όσο κι αν η κατάσταση είναι ρευστή, η Ελλάδα δύσκολα θα κατορθώσει να ακυρώσει το τουρκολιβυκό μνημόνιο στο πλαίσιο οιασδήποτε ειρηνευτικής διαδικασίας, αφ’ ης στιγμής, μάλιστα, η Τουρκία δηλώνει πως θα παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα -και στρατιωτικά- ως εγγυήτρια δύναμη της όποιας λύσης.
Η Άγκελα Μέρκελ έχει υιοθετήσει πλήρως την γραμμή Ερντογάν και δεν πρόκειται να διακινδυνεύσει την ειρηνευτική διαδικασία -υπό τον εφιάλτη των μεταναστευτικών ροών- για να συμπαρασταθεί στο ελληνικό αίτημα. Οι δηλώσεις που έχουν γίνει για την “ακυρότητα” του τουρκολιβυκού μνημονίου έγιναν μεν, ωστόσο δεν πρόκειται να γίνουν εύκολα πράξη. Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους δεν φαίνεται πως θα “κοπιάσουν” προς αυτή την κατέυθυνση, ενώ παραμένει ακόμα ανενεργή η πρόθεση της Ουάσιγκτον για πρωτοβουλία αποκλιμάκωσης της τουρκικής επιθετικότητας.
Το ερώτημα που θα προκύψει πιθανώς είναι εάν η Ελλάδα θα προσπαθήσει να έχει παρουσία σε μια ειρηνευτική (;) συμφωνία στη Λιβύη και με ποιον τρόπο. Η πρόθεση του Borell για ευρωπαϊκή παρουσία, μια δύναμη “κυανόκρανων” για παράδειγμα, μπορεί να συμπεριλάβει και την Ελλάδα; Και είναι έτοιμη η κυβέρνηση να στείλει, έστω και ως παρατηρητές, Έλληνες αξιωματικούς; Τι θα συμβεί εάν της ζητηθεί να αναπτύξει και στρατιωτική δύναμη επιτήρησης της εκεχειρίας; Αλλά και τι θα σημαίνει εάν επχιειρηθεί περαιτέρω αποκλεισμός της από τη διαδικασία αυτή;
Πρόκειται για ένα περίπλοκο γεωπολιτικό παζλ που απ΄ ότι φαίνεται έχει προκαλέσει σύγχυση στο υπουργείο Εξωτερικών. Γενικότερα η εικόνα που εκπέμπει η Ελλάδα αυτή τη στιγμή είναι προβληματική. Επιθυμεί να στείλει πυραύλους patriot προς ενίσχυση της αεράμυνας της Σαουδικής Αραβίας έναντι των φιλοιρανικών δυνάμεων, άρα κινδυνεύει έμμεσα να εμπλακεί στην Μέση Ανατολή. Στο πλευρό μεν των ΗΠΑ αλλά σε αντιπαλότητα με το Ιράν που αποτελούσε μέχρι πρότινος συνομιλητή της Αθήνας και οικονομικό (πετρέλαιο και όχι μόνο) εταίρο, κάτι που θα δυσαρεστήσει και εγχώρια εφοπλιστικά και επιχειρηματικά κέντρα…