Newsroom Team Η αμφισβήτηση στις ενθαρρυντικές ανακοινώσεις, δημιουργεί προσκόμματα στην διαδικασία ταχείας ανάπτυξης εμβολίων για τον κοροναϊό. Το λάθος στη δοσολογία, η κριτική και η απάντηση της εταιρείας.
Ένα εκτενές ρεπορτάζ των New York Times καταγράφει με λεπτομέρεια τα όσα περίεργα έχουν συμβεί αυτή την εβδομάδα με το εμβόλιο και τις εντυπωσιακές ανακοινώσεις της AstraZeneca να βρίσκονται στο επίκεντρο.
Γράφει η αμερικανική εφημερίδα:
Οι ανακοινώσεις αυτής της εβδομάδας για ένα φθηνό και εύκολο να κατασκευαστεί εμβόλιο για τον κοροναϊό το οποίο είναι 90% αποτελεσματικό προκάλεσαν ενθουσιασμό.
Όμως μετά την αποκάλυψη των προκαταρκτικών αποτελεσμάτων η AstraZeneca παραδέχθηκε ότι έχει κάνει ένα σημαντικό λάθος στην δοσολογία που έλαβαν ορισμένοι συμμετέχοντες στις κλινικές μελέτες, δημιουργώντας ερωτήματα για το εάν η εντυπωσιακή αποτελεσματικότητα του εμβολίου θα επαληθευτεί σε επιπρόσθετες δοκιμές.
Επιστήμονες και ειδικοί του φαρμακευτικού κλάδου αναφέρουν ότι το λάθος και μία σειρά από άλλες παρατυπίες και παραβλέψεις στον τρόπο με τον οποίο παρουσίασε τα δεδομένα η εταιρεία έχουν κλονίσει την εμπιστοσύνη στην αξιοπιστία των αποτελεσμάτων.
Αξιωματούχοι στις ΗΠΑ σημειώνουν ότι τα αποτελέσματα δεν είναι ξεκάθαρα. Ο επικεφαλής της ομοσπονδιακής επιτροπής εμβολιασμού και όχι η εταιρεία ήταν εκείνος που πρώτος αποκάλυψε ότι τα αποτελέσματα του εμβολίου δεν συμφωνούσαν με τα δεδομένα για ηλικιωμένους.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι μειώνονται, πλέον, οι πιθανότητες για να δώσουν άδεια για άμεση χρήση του εμβολίου οι ρυθμιστικές αρχές των ΗΠΑ και άλλων κρατών, κάτι που αποτελεί σημαντικό πισωγύρισμα στην παγκόσμια καμπάνια για αντιμετώπιση της πανδημίας.
«Νομίζω ότι έκαναν σημαντική ζημιά στην εμπιστοσύνη προς το πρόγραμμά τους» επισημαίνει ο Τζέφρι Πόρτζ, αναλυτής της επενδυτικής τράπεζας SVB Leerink.
Τι απαντά η εταιρεία
Η Μισέλ Μέιξελ, εκπρόσωπος της AstraZeneca δηλώνει ότι οι δοκιμές «έγιναν με τα πιο υψηλά στάνταρ».
Σε συνέντευξή του την Τετάρτη, ο Μενέλας Πάνγκαλος, επικεφαλής της AstraZeneca για το πρόγραμμα έρευνας και ανάπτυξης, υπεραμύνθηκε των χειρισμών της εταιρείας στα τεστ και τις δημόσιες ανακοινώσεις. Είπε ότι το λάθος στη δοσολογία έγινε από έναν συνεργάτη και πως μόλις ανακαλύφθηκε, οι ρυθμιστικές αρχές ενημερώθηκαν άμεσα και συμφώνησαν στη συνέχιση των δοκιμών του εμβολίου με διαφορετική δοσολογία.
Σε ερώτηση γιατί η AstraZeneca διαμοίρασε ορισμένες λεπτομέρειες σε αναλυτές της Wall Street, αξιωματούχους, ειδικούς και όχι στο κοινό, ο κ. Πάνγκαλος απάντησε «νομίζω ότι ο καλύτερος τρόπος για να καταγραφούν τα αποτελέσματα είναι μέσω επιστημονικών δημοσιεύσεων και όχι μέσω εφημερίδων».
Η AstraZeneca ήταν η τρίτη εταιρεία αυτόν τον μήνα που ανακοίνωσε ενθαρρυντικά προκαταρκτικά αποτελέσματα για το υποψήφιο εμβόλιο. Με μια πρώτη ματιά έδειχναν πολλά υποσχόμενα με το εμβόλιο να εμφανίζεται αποτελεσματικό σε ποσοστό έως και 90% ανάλογα με τη δοσολογία. Η μέση αποτελεσματικότητά του ήταν περίπου στο 70%, όμως αμέσως υπήρξαν αμφιβολίες για τα δεδομένα.
Το λάθος στη δοσολογία
Η αγωγή που εμφανίστηκε να έχει 90% αποτελεσματικότητα ήταν βασισμένη στο ότι οι συμμετέχοντες λάμβαναν μισή δόση του εμβολίου και μετά από έναν μήνα μια ολόκληρη δόση. Η λιγότερο αποτελεσματική αγωγή περιλάμβανε δύο ολόκληρες δόσεις. Η AstraZeneca είχε ανακοινώσει ότι λιγότεροι από 2.800 συμμετέχοντες έλαβαν την αγωγή με τις μικρότερες δόσεις, ενώ την δεύτερη αγωγή έλαβαν 8.900 συμμετέχοντες.
Τα μεγαλύτερα ερωτήματα ήταν γιατί υπήρχε τόσο μεγάλη διαφορά στην αποτελεσματικότητα και γιατί μια μικρότερη δόση εμφανίζεται να έχει καλύτερα αποτελέσματα. Τόσο η AstraZeneca όσο και οι ερευνητές της Οξφόρδης δεν είχαν απάντηση.
Έλειπαν, ακόμη, κρίσιμες πληροφορίες. Η εταιρεία είπε ότι οι αρχικές αναλύσεις βασίστηκαν σε 131 περιστατικά με συμπτώματα που εμφανίστηκαν στους συμμετέχοντες. Όμως δεν εξήγησαν πόσα από αυτά τα περιστατικά βρέθηκαν στην ομάδα που έλαβε την αγωγή και πόσα στην ομάδα που έλαβε το placebo.
«Το δελτίο Τύπου δημιουργούσε περισσότερα ερωτήματα από ότι απαντήσεις» δήλωσε ο Τζον Μουρ, καθηγητής μικροβιολογίας και ανοσολογίας στο Πανεπιστήμιο Weill Cornell Medical.
Περισσότερη σύγχυση έφερε το γεγονός ότι η AstraZeneca συγκέντρωσε αποτελέσματα από δύο διαφορετικά σχεδιασμένες κλινικές δοκιμές, σε Βρετανία και Βραζιλία, κάτι που δεν είναι συνηθισμένη πρακτική για δοκιμές εμβολίων και φαρμάκων.
«Δεν μπορώ να καταλάβω από πού προήλθαν όλες οι πληροφορίες και πώς συνδυάζονται» τονίζει η Νάταλι Ντιν, βιοστατιστικολόγος και ειδικός σε δοκιμές εμβολίων στο πανεπιστήμιο της Φλόριντα. Έγραψε ακόμη στο Twitter ότι η AstraZeneca και η Οξφόρδη «παίρνουν χαμηλό βαθμό για διαφάνεια και αυστηρότητα αναφορικά με τις δοκιμές εμβολίων που ανακοίνωσαν».
Με τις μετοχές της εταιρείας να πέφτουν τη Δευτέρα, στελέχη της εταιρείας είχαν αρκετές ιδιωτικές βιντεοκλήσεις με αναλυτές του κλάδου όπου αποκάλυψαν λεπτομέρειες που δεν προορίζονταν για δημοσιοποίηση. Σε αυτές συμπεριλαμβανόταν και το πώς τα περιστατικά Covid-19 διαμοιράζονταν σε διαφορετικές ομάδες. Τέτοιες αποκαλύψεις σε αναλυτές δεν είναι ασυνήθιστες για τον κλάδο, όμως συχνά προκαλούν κριτική γιατί δεν ανακοινώνονται δημόσια.
Σύντομα εμφανίστηκαν μεγαλύτερα προβλήματα
Ο κ. Πάνγκαλος είπε στο Reuters τη Δευτέρα ότι η εταιρεία δεν σκόπευσε κάποιοι από τους συμμετέχοντες να λάβουν την μισή δόση, αλλά αυτό έγινε κατά λάθος. Περιέγραψε το λάθος ως ευτυχή συγκυρία, που επέτρεψε στους ερευνητές να εντοπίσουν μια ακόμη πιο υποσχόμενη δοσολογία.
Για πολλούς ειδικούς αυτό μείωσε την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων, καθώς η αρχική ανακοίνωση της εταιρείας δεν ανέφερε το τυχαίο της ανακάλυψης.
«Στην πραγματικότητα θα μπορούσε να γίνει ένα χρήσιμο λάθος. Δεν έθεσε κανέναν σε κίνδυνο. Ήταν λάθος δοσολογίας, όλοι κινούμασταν τόσο γρήγορα. Διορθώσαμε το λάθος και συνεχίσαμε την μελέτη χωρίς αλλαγές και συμφωνήσαμε με τις ρυθμιστικές αρχές να συμπεριλάβουμε αυτούς τους ασθενείς στην ανάλυση των δεδομένων» δήλωσε την Τετάρτη ο κ. Πάνγκαλος.
«Τι άλλο να αποκαλύψουμε; Στην πραγματικότητα δεν έχει σημασία εάν έγινε κατά λάθος ή όχι» πρόσθεσε.
Σε δήλωση που αποδίδεται στην Οξφόρδη, η εκπρόσωπος της AstraZeneca είπε ότι το λάθος προέκυψε από ένα θέμα που από τότε έχει επιδιορθωθεί.
Την Τρίτη, πάντως ο Μόνσεφ Σλαουί, επικεφαλής της αμερικανικής πρωτοβουλίας για γρήγορη ανάπτυξη εμβολίων, κατέγραψε ακόμη έναν περιορισμό στα δεδομένα της AstraZeneca. Σε μια βιντεοκλήση με δημοσιογράφους εκτίμησε ότι οι συμμετέχοντες που έλαβαν την μισή δόση ήταν ηλικίας 55 ετών και νεότεροι.
Ο κ. Πάνγκαλος το επιβεβαίωσε την Τετάρτη, λέγοντας ότι οι συμμετέχοντες έλαβαν την μισή δόση μερικές εβδομάδες πριν ανακαλυφθεί το λάθος.
Τι θα συμβεί στη συμφωνία με την Ε.Ε.;
Υπενθυμίζεται ότι η AstraZeneca είναι μια από τις έξι εταιρείες με τις οποίες έχει υπογράψει συμφωνία η Ευρωπαϊκή Ένωση για την προμήθεια εμβολίων.
Οι Βρυξέλλες έχουν συμφωνήσει με τον φαρμακευτικό κολοσσό για τουλάχιστον 300 εκατομμύρια δόσεις, ενώ έχει ήδη δώσει προκαταβολή 336 εκατομμυρίων ευρώ.
Η συμφωνία καλύπτει την ανάπτυξη, την ασφάλεια και άλλα κόστη που αντιμετωπίζει η κατασκευάστρια του εμβολίου.
Το συνολικό κόστος της αγοράς από την Ε.Ε. εκτιμάται ότι θα φτάσει τα 750 εκατομμύρια ευρώ.
Μία διαφορά στις διαδικασίες παραγωγής οδήγησε σε δοκιμές με μισή δόση. «Οι μέθοδοι για τη μέτρηση της συγκέντρωσης έχουν πλέον καθιερωθεί και διασφαλίζεται ότι όλες οι παρτίδες είναι πλέον ισοδύναμες», ανακοίνωσε το πανεπιστήμιο.
Όπως θυμίζει δημοσίευμα του Bloomberg, ενώ μια ανακοίνωση νωρίτερα αυτή την εβδομάδα από την AstraZeneca και την Οξφόρδη έδειξε ότι το εμβόλιό τους ήταν κατά μέσο όρο 70% αποτελεσματικό σε μελέτη τελικού σταδίου, οι λιγοστές λεπτομέρειες που κυκλοφόρησαν προκάλεσαν ανησυχίες, με ορισμένους να εκφράζουν αμφιβολίες.
«Η πιο πιθανή εξήγηση για τη διαφορετική αποτελεσματικότητα στην ενδιάμεση ανάλυσή της είναι είτε τυχαία είτε τα δημογραφικά στοιχεία ασθενών», σημειώνει ο Sam Fazeli, αναλυτής του Bloomberg Intelligence. «Σε κάθε περίπτωση, η έγκριση με βάση τα τρέχοντα δεδομένα σημαίνει ότι οι άνθρωποι θα εμβολιαστούν με ένα εμβόλιο που η πραγματική του αποτελεσματικότητα είναι άγνωστη».
Πηγή: ΕΦΣΥΝ, Euro2day