Η πανδημία ως επιταχυντής αλλαγών στην Ελλάδα και τον Κόσμο

Η πανδημία εξαιτίας του covid αποδείχτηκε ένα μεγάλο αναπάντεχο γεγονός το οποίο επιταχύνει τις αλλαγές στον κόσμο, βαθαίνει την κοινωνική-οικονομική κρίση, ενώ επιτείνει τις μεγάλες ανισότητες ανάμεσα σε περιοχές, κράτη, κοινωνικές ομάδες. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα έντονα εντός και ως προς την Ελλάδα. Η πανδημία αποτελεί, ακόμα, πεδίο άσκησης αυταρχικών πολιτικών και ευρύτερης εμφάνισης θεωριών συνωμοσιολογίας που τείνουν να υποκαταστήσουν τμήμα του δεξιού λαϊκισμού.

Του Νίκου Κοτζιά

Η πανδημία, όλα δείχνουν, ότι αποτελεί επιταχυντικό παράγοντα της διαφαινόμενης από καιρό ιστορικής καμπής, η οποία θα προωθηθεί και θα εμπεδωθεί μέσα από μεγάλη ποικιλία αντιθέσεων, αντιπαραθέσεων, αδιέξοδων και αυταρχισμού. Η ανάγκη συσπείρωσης των δυνάμεων του ορθολογισμού και της λογικής, της προόδου και του πατριωτισμού, του δημοκρατισμού και της Αναγέννησης είναι πλέον επιτακτική.

Ξέρουμε από τις προοδευτικές θεωρίες ότι το κράτος και η πολιτική εξυπηρετούν, σε πλαίσια όπως τα σημερινά, δύο ταυτόχρονα στόχους. Αφενός να διασφαλιστεί η αναπαραγωγή και κατά κάποιο τρόπο η επιβίωση της ίδιας της κοινωνίας, των πολιτών, της νεολαίας και των εργαζομένων. Αυτό το πρώτο καθήκον δίνει τη δυνατότητα στις κυρίαρχες δυνάμεις να εμφανίζονται ως ανταποκρινόμενες στο καθήκον τους απέναντι στους πολίτες. Από την άλλη, αφετέρου, το κράτος διασφαλίζει την αναπαραγωγή του συστήματος και την διασφάλιση των στοιχειωδών αναγκών της κοινωνίας μέσα από το πρίσμα και με κριτήριο τα συμφέροντα της Ολιγαρχίας που διαφεντεύει τον τόπο. Με αυτά τα δύο κριτήρια πρέπει να «διαβάζεται» η πολιτική της ΕΕ και της ΝΔ απέναντι στην πανδημία.

1. Υποχώρηση της Δύσης και της ΕΕ

Στη διάρκεια της πανδημίας και στις μέρες της αντιμετώπισής της αποκαλύφθηκε η αποτυχία της Δύσης έναντι της Ανατολής, της ΕΕ εντός της Δύσης και της Ελλάδας, της κυβέρνησης της ΝΔ εντός της ΕΕ. Η αποτυχία και δυσλειτουργία τους εκτείνεται σε δύο επίπεδα: σε αυτά που έκαναν, ανοργάνωτα, με καθυστερήσεις και προς όφελος των λίγων, ακόμα περισσότερο σε αυτά που δεν έκαναν.

Όλα δείχνουν ότι η πορεία ενίσχυσης της Λ.Δ. της Κίνας συνεχίζει και στην περίοδο της πανδημίας. Παρά τις πολλαπλές κατηγορίες σε βάρος της Κίνας, ότι φέρει εκείνη την ευθύνη γέννησης του covid, αυτή δεν επιβεβαιώθηκε από τον ΠΟΥ. Εκείνο που δείχνουν όλες οι αναλύσεις και οι αριθμοί είναι ότι η Κίνα τα κατάφερε πολύ καλύτερα από τους ισχυρούς της Δύσης. Το γεγονός ότι, όπως και η υπόλοιπη ΝΑ Ασία -και σε αντίθεση με την Δύση-, κατόρθωσε να συνδυάσει την διασφάλιση της υγείας του πληθυσμού της με την παραπέρα μεγέθυνση της οικονομίας της, της δίνουν πλεονεκτήματα. Κάτι που το πέτυχαν και άλλες χώρες της ΝΑ Ασίας, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ και την ΕΕ, στις οποίες το υγειονομικό πρόβλημα δεν λύθηκε, ενώ η οικονομία παρουσίασε αρνητικούς ρυθμούς μεγέθυνσης.

Η ΕΕ δεν μπόρεσε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Βουτηγμένη σε μια γραφειοκρατική αντίληψη και υπό την καθοδήγηση προέδρων προερχόμενων από τη Γερμανία (τόσο της Επιτροπής, όσο και του Συμβουλίου μέχρι το τέλος του 2020), απέδειξε ότι δεν έχει μια ηγεσία με επάρκεια, ικανή να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της πανδημίας. Η έλλειψη αποτελεσματικής ηγεσίας συνδυάστηκε και είχε ως αποτέλεσμα την έλλειψη ενός αποτελεσματικού σχεδίου και στρατηγικής. Με τη θέλησή τους οι ηγεσίες Βρυξελλών και Βερολίνου «καπελώθηκαν» από τις φαρμακοβιομηχανίες. Ας μην ξεχνάμε ότι ο τομέας ιατρικής-φαρμακευτικής είναι από τους κλάδους της οικονομίας οι οποίοι προβλέπεται ότι θα έχουν μεγάλη ανάπτυξη στη διάρκεια όλου του 21^ου αιώνα και συνδέονται άμεσα με τις πιο σύγχρονες τεχνολογίες, όπως την ρομποτική και την νανοτεχνολογία.

Η Επιτροπή απέδειξε την διαχειριστική της ανεπάρκεια, ιδιαίτερα ως προς τους εμβολιασμούς. Αντιδημοκρατικά, αρνείται να δώσει στη δημοσιότητα τις συμφωνίες που έκανε με τις φαρμακοβιομηχανίες της επιλογής της, τις οποίες χρηματοδότησε εκ προοιμίου, για την έρευνα και την ανάπτυξη των εμβολίων, ενώ απαξίωσε στην πράξη σειρά από προστατευτικά φάρμακα ή άφησε να είναι πανάκριβα και να χρησιμοποιούνται μόνο από τους «πλούσιους και ισχυρούς». Δεν είναι τυχαίο ότι στο θέμα του εμβολιασμού η ΕΕ παρουσιάζει τον χειρότερο απολογισμό ανάμεσα στις ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης. Κράτη όπως το ΗΒ, οι ΗΠΑ, το Ισραήλ βρίσκονται πολύ πιο μπροστά. Πιο μπροστά βρίσκονται και ευρωπαϊκά κράτη, όπως η Σερβία, που ορθά αξιοποίησε πολλαπλές πηγές εμβολίων, από τη Δύση, τη Ρωσία, την Ινδία και την Κίνα. Εμβόλια κατά κανόνα φτηνότερα από εκείνα που χρησιμοποιεί η ΕΕ.

Στο βιβλίο «Αποικία Χρέους» είχα αναλύσει τους μηχανισμούς ισχύος που διαθέτει η Γερμανία έναντι των άλλων κρατών της ΕΕ. ΄Ενας από αυτούς, που η Μέρκελ γνώριζε να αξιοποιεί καλύτερα από όλους τους άλλους, ήταν και ο χρόνος. Με τον χρόνο εξανάγκαζε χώρες όπως η Ελλάδα να αποδεχτούν, στη διάρκεια κρίσης χρέους, τους άθλιους όρους των Βρυξελλών και του Βερολίνου. Ο χρόνος ήταν ένα όπλο στα χέρια εκείνων που είναι στην κορυφή της ευρωπαϊκής αλυσίδας ισχύος και εξουσίας. Το ίδιο προσπάθησε να κάνει η Γερμανία και η πρόεδρος της Επιτροπής και με την πανδημία, τόσο στην εν γένει αντιμετώπισή της, όσο και ως προς τα εμβόλια. Τα αποτελέσματα κάθε άλλο παρά μπορούν να θεωρηθούν ενθαρρυντικά. Ενισχύουν τον εθνικισμό, τον ευρωσκεπτικισμό και την απαισιοδοξία στην ήπειρό μας.

Οι συνεχείς καθυστερήσεις, ακόμα και στους εμβολιασμούς, έχουν ως αποτέλεσμα να χάνονται ζωές και οικονομικά μεγέθη, ατομικά και κοινωνικά. Κανονικά η Επιτροπή θα έπρεπε να είχε παραιτηθεί μετρώντας τις ζωές που χάνονται κάθε μέρα εξαιτίας των υποχωρήσεων που έκανε στις αδηφάγες φαρμακοβιομηχανίες. Πέρα από τις ζωές, που είναι το κύριο, καθώς και τις απώλειες υλικών αγαθών, πολλών απαραίτητων για την επιβίωση των ανθρώπων, μεγάλες ζημιές παθαίνει και η Ευρώπη.

Η ΕΕ δεν διαθέτει σε επάρκεια σκληρή ισχύ. Υποτίθεται, όμως, ότι διαθέτει σε επάρκεια ήπια ισχύ. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν επιβεβαιώθηκε στη διάρκεια της πανδημίας. Κάθε άλλο. Θα υποστήριζα ότι η εικόνα της ΕΕ βρίσκεται σε υποχώρηση, ιδιαίτερα στα Βαλκάνια. Αυτό θα έχει πιθανά γεωπολιτικές επιπτώσεις στην περιοχή μας.

Η ανικανότητα της Επιτροπής τροφοδότησε τον ευρωσκεπτικισμό. Μια από τις πιο ανεπτυγμένες και πλούσιες περιοχές του κόσμου, με σχετικά ισχυρό κοινωνικό κράτος, δεν μπόρεσε να καλύψει έγκαιρα τις ανάγκες του πληθυσμού της με τα απαραίτητα φάρμακα και εμβόλια. Και αυτό, παρόλο που τα τελευταία παράχθηκαν στη δική της περιοχή και με μεγάλη οικονομική χρηματοδότηση-επιδότηση εκ μέρους της. Μια αιτία είναι η γραφειοκρατικοποίηση της ΕΕ. Μια δεύτερη, εξίσου σημαντική, οφείλεται στον εγκλωβισμό των θεσμών της ΕΕ στο δόγμα για τον «ανταγωνισμό των ιδιωτών» και την υποτίμηση του ρόλου των δημόσιων δομών. Κάτι που δεν έκανε σε τέτοιο βαθμό ούτε η ηγεσία των ΗΠΑ.

Στη διάρκεια της πανδημίας αποδείχτηκε ότι δεν ζούμε σε ένα κόσμο ανοικτών αγορών και ισότιμου ανταγωνισμού και ότι χρειάζεται δημόσια διαχείριση της κρίσης της πανδημίας. Στην ανάγκη εφαρμογής του κανόνα ότι πρώτα θα χρησιμοποιηθούν τα φάρμακα και εμβόλια στην ΕΕ με τα χρήματα της οποίας παράχθηκαν και μετά θα στηριχτούν οι ιδιώτες για κερδοφορία μέσω εξαγωγών.

Το ζήτημα με τις Βρυξέλλες και τη ΝΔ δεν είναι μόνο τα λάθη που έκαναν, ο εγκλωβισμός τους σε δόγματα, αλλά και το τι δεν έκαναν και δεν κάνουν. Κύρια ότι εξακολουθούν με την πολιτική της πρώτης φάσης της πανδημίας, όπως το λοκ ντάουν, να αντιμετωπίσουν την δεύτερη φάση και πιθανά και μια τρίτη. Όμως, αν «αρκούσε» η πρώτη πολιτική, που όπως δείχνω στη συνέχεια δεν αρκούσε, για την πρώτη φάση, όταν οι γνώσεις και τα όπλα της επιστήμης ήταν περιορισμένα και έγιναν πολλά λάθη, σίγουρα είναι ελλιπής αν όχι αρνητική να ακολουθείται και τώρα και στην μελλοντική πορεία των πραγμάτων.

2. Οι στρατηγικές του κυρίαρχου συγκροτήματος εξουσίας

Τα προβλήματα στην περίοδο της πανδημίας δεν είναι μόνο αποτέλεσμα διαχειριστικής ανικανότητας των Βρυξελλών και ακόμα περισσότερο της ΝΔ όπως περιοριστικά φαίνεται να πιστεύουν τα κόμματα της δημοκρατικής αντιπολίτευσης. Είναι πριν απ’ όλα ζήτημα κοινωνικής-πολιτικής στρατηγικής.

Στην περίοδο της πανδημίας προωθούνται, ανάμεσα στις άλλες, και οι εξής στρατηγικές των κυρίαρχων δυνάμεων:

• Η διατήρηση, αν όχι και αύξηση, των κερδών του χρηματοπιστωτικού συμπλέγματος. Αυτό συνδυαζόταν με την διάσωση στη χώρα μας των προνομίων της ολιγαρχίας και των ιδιοκτητών-επικεφαλής των 4 συστημικών τραπεζικών συγκροτημάτων.
• Η διασφάλιση προνομίων και κερδών των λίγων προτάχθηκε των αναγκών της κοινωνίας ή/και καθόρισε τον προσδιορισμό των τελευταίων. Η επίτευξη αυτού του στόχου γινόταν με πολιτικές μονόπλευρες και ας βυθιζόταν η χώρα όλο και πιο βαθιά σε μία πορεία παρακμής συνολικά.
• Η κυβέρνηση εφάρμοσε την προληπτική στρατηγική της ταξικής πάλης από τα πάνω. Προετοιμάζει ένα αυταρχικό περιβάλλον καταστολής των δημοκρατικών κινητοποιήσεων που αναμένονται με το τέλος του λοκ-ντάουν και της πανδημίας.
• Κάθε επιλογή, όπως και οι πιο πάνω στρατηγικές εμφανίστηκαν και υποστηρίχτηκαν ως μονόδρομος. Στο όνομά του επιδιώχθηκε και σε ένα βαθμό επιτεύχθηκε η πειθάρχηση της αντιπολίτευσης.
• Αξιοποίηση της ανασφάλειας και του φόβου που δημιουργούσε η ίδια η κατάσταση, τα παγκοσμίως εκατομμύρια θυμάτων, η προοπτική του άγνωστου. Με αυτό τον φόβο επιδιωκόταν να παραλύσει κάθε άλλη σκέψη και αντίθεση ώστε να προωθηθεί πιο εύκολα η ταξική πάλη από τα πάνω.

Απέναντι στις πιο πάνω επιλογές της κυβέρνησης εμείς, από την πρώτη ήδη φάση της πανδημίας και σε αντίθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ, αναδείξαμε:

(α) ότι δεν υπάρχουν μονόδρομοι. Ήδη τον Μάρτιο του 2020 δείξαμε και αναλύσαμε ότι εφαρμοζόντουσαν παγκοσμίως πέντε διαφορετικά μοντέλα αντιμετώπισης της πανδημίας, όπου το πιο πετυχημένο και επιλεγόμενο ήταν αυτό της ΝΑ Ασίας που συνδύαζε την ενεργή αντιμετώπιση της πανδημίας με την οικονομική ανάπτυξη και την αποφυγή της διάλυσης της κοινωνίας. Τότε είχαμε καλέσει την κυβέρνηση να εγκαταλείψει την δογματική εφαρμογή της πολιτικής των Βρυξελλών-Βερολίνου και των δογμάτων Τσιόδρα που ήταν γεμάτα λάθη, παρά την συνεχή στήριξη που του έδινε ο επίσημος ΣΥΡΙΖΑ.

(β) Από την αρχή αποκαλύψαμε ότι τα δύο διλήμματα που στηνόντουσαν: υγεία ή οικονομική ανάπτυξη και υγεία ή δημοκρατία δεν ήταν ορθά. Έπρεπε να αποκαλυφθεί η βαθύτερη λειτουργία τους.

(γ) Μια πολιτική τότε και τώρα απαιτούσε να ληφθούν μέτρα και να υπάρξει παραγωγή και διανομή μασκών –εκείνοι έλεγαν ότι θα πεθάνουμε αν τις φορέσουμε και σήμερα φοράνε οι ίδιοι οι υποκριτές δύο μάσκες-, το ίδιο να γίνει με τα τεστ και να συγκροτηθούν παντού εργαστήρια και σειρά παραγωγής τους, να κρατηθούν αποστάσεις, οι οποίες «τσαλαπατήθηκαν» μέσα στο μετρό και στα λεωφορεία της πόλης, ενώ με σοβαρότητα να αξιοποιηθεί δυναμικά η δύναμη του παραδείγματος. Δηλαδή η συμπεριφορά της ηγεσίας της χώρας να είναι «άψογη» και να παραδειγματίζει. Τελικά οι κυβερνώντες έκαναν το ακριβώς αντίθετο.

(δ) Εξ’ αρχής προτείναμε ειδικά μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, ιδιαίτερα σε σχολεία και στον τομέα της υγείας. Ενίσχυση της υλικοτεχνικής βάσης τους και του προσωπικού τους. Γνωρίζοντας, πλέον, ότι τα σχολεία μπορούν να γίνουν κόμβοι μετάδοσης και αναμετάδοσης του ιού και για αυτό χρειάζονται ειδικά μέτρα που η κυβέρνηση δεν τα προώθησε.

Τέτοια μέτρα ήταν η διανομή ήδη από τον Μάρτιο του 2020 λαπ τοπς στους μαθητές και τις μαθήτριες. Αναβάθμιση των ταχυτήτων του ελληνικού διαδικτύου και της ικανότητάς του να αντέξει τις απαιτήσεις στην εποχή του λοκ-ντάουν. Σημαντικό είναι, βέβαια, να πέσουν οι τιμές της χρήσης του διαδικτύου. Διότι αυξάνει ο όγκος των δεδομένων που μεταφέρονται σε κάθε μαθητή. Οικογένειες, ιδιαίτερα εκείνες που έχουν πολλά παιδιά, δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στο οικονομικό κόστος του «σχολείου μέσω του δικτύου».

 Σημαντικό ζήτημα που πρέπει να θέτουμε ως ΠΡΑΤΤΩ, μαζί με τα πιο πάνω όσον αφορά τα σχολεία, είναι οι απαιτούμενες αυξήσεις σε δαπάνες για τον τομέα της εκπαίδευσης, η πρόσληψη εκπαιδευτικού προσωπικού καθώς και καθαριστριών στα σχολεία. Εξίσου σημαντικό είναι να διαμορφωθούν πρωινές και απογευματινές τάξεις ώστε να μην είναι πάνω από 15 παιδιά ανά τάξη. Οι μαθήτριες και οι μαθητές να κάθονται σε μονοθέσια θρανία και να μπουν πλαστικά-διαφανή, περλ γκλας, χωρίσματα ανάμεσα στους μαθητές ώστε να περιορίζονται οι πιθανότητες μετάδοσης του ιού.

Ξεχωριστή προσοχή απαιτείται να δώσουμε στα παιδιά της 1^ης και 2ας Δημοτικού που βρίσκονται στην πιο τρυφερή ηλικία και στην απαρχή της διαμόρφωσής τους. Ανάλογη προσοχή χρειάζεται για τις νέες και τους νέους που παρακολουθούν την τρίτη λυκείου και οι οποίοι σηκώνουν ειδικό βάρος ως προς τις πανελλήνιες εξετάσεις. Βάρος που έγινε ακόμα πιο μεγάλο μετά τον ετσιθελικό περιορισμό των εισακτέων στην τριτοβάθμια δημόσια εκπαίδευση.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι πρέπει να γίνονται τεστ για όλους τους εκπαιδευτικούς, διοικητικούς, καθαρίστριες και μαθήτριες/μαθητές στο σχολείο. Να παραχωρούνται δωρεάν μάσκες σε όλους. Όμως, η κυβέρνηση της ΝΔ δεν θέλει να επενδύσει στους τομείς της εκπαίδευσης και της υγείας, εκτός αν είναι για την ενίσχυση της αστυνόμευσης και της παρακολούθησης των εκπαιδευτών και των εκπαιδευόμενων.

3. Πανδημία και παραγωγική ανασυγκρότηση

Η κυβέρνηση και κατά τη διάρκεια της πανδημίας επιμένει να προσανατολίζεται στον μέγιστο δυνατό περιορισμό των δαπανών στον τομέα της υγείας και της εκπαίδευσης. Οι λόγοι είναι δύο. Ο συγκυριακός είναι αποτέλεσμα ότι πιστεύει ότι η υγειονομική κρίση είναι συγκυριακό φαινόμενο και κατά προέκταση οφείλει να περιορίσει τις δαπάνες του δημοσίου στο ελάχιστο δυνατό. Εξάλλου όποιος έχει διαφορετική γνώμη, καλείται να πάει στον ιδιωτικό τομέα για τεστ και άλλα.

Η δεύτερη πολιτική μας διαφορά με την κυβέρνηση αλλά και πολλούς στην αντιπολίτευση είναι ότι εμείς θεωρούμε την πανδημία μια κρίση που μπορεί να «αξιοποιηθεί» προκειμένου η Ελλάδα να αλλάξει τον τρόπο παραγωγής της.  Οι απαιτούμενοι αριθμοί σε μάσκες, τεστ, εργαστήρια, εμβόλια και φάρμακα είναι πολύ μεγάλοι. Μεγάλοι για φέτος και ως προς την Ελλάδα. Ακόμα μεγαλύτεροι αν σκεφτεί κανείς την ευρύτερη περιοχή. Αλλά και το γεγονός ότι δεν έχουμε ακόμα τελειώσει με την παρουσία του covid και ότι μπορεί να «επανέρχεται» σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Χρειάζεται να εξηγήσουμε τους λόγους που το σύμπλεγμα νεοφιλελεύθερη-αυταρχική κυβέρνηση και η ΕΕ προτιμούν μαζί με τις εταιρείες τα εμβόλια και δεν δείχνουν μεγάλη διάθεση να χρησιμοποιήσουν τα φαρμακευτικά «όπλα» που δημιούργησε η επιστήμη και τα εργαστήρια. Παρόλο που τα δεύτερα είναι πιο φθηνά και πολύ πιο εύκολα στην παραγωγή τους και σε μια πολιτική ενάντια στην πανδημία θα πρέπει να συνδυάζονται φάρμακα και εμβόλια.

Μια σοβαρή πολιτική για την Ελλάδα θα προσέβλεπε στην ανάπτυξη παραγωγής και υπηρεσιών γύρω από αυτούς τους τομείς. Με δημόσιες επιδοτήσεις. Σήμερα τα χρήματα ξοδεύονται και έμμεσα ή άμεσα γίνονται επιδοτήσεις. Αλλά γίνονται για κατανάλωση και χωρίς καμία προοπτική. Η Ελλάδα σε συνεργασία με χώρες της περιοχής όφειλε να επενδύσει στην παραγωγή αυτών των αγαθών. Να ενισχύσει την παραγωγική της βάση και να την εκσυγχρονίσει, ιδιαίτερα σε τέτοιους τομείς όπως είναι η ιατρική, τα ιατρικά εργαλεία, η ρομποτική, η βιογενετική και η νανοτεχνολογία, τα φάρμακα και η βιοχημεία που είναι κλάδοι που θα αναβάθμιζαν συνολικά την χώρα και την παραγωγική της βάση.

Σε αυτά τα πλαίσια, θεωρούμε την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για τις πατέντες των εμβολίων και την εκχώρησή τους στα κράτη-μέλη της ΕΕ και κατά προέκταση την παραγωγή των εμβολίων στην Ελλάδα ως ορθότατη, αλλά, ασφαλώς, όχι επαρκή. Και αυτό γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν την εντάσσει σε ένα σχέδιο γενικότερης ανασυγκρότησης της παραγωγικής βάσης της χώρας όπως εμείς προτείνουμε στην πρόταση για τους «6 παραγωγικούς άξονες» και παλεύουμε να υλοποιήσουμε.

Τέλος, το ΠΡΑΤΤΩ τάσσεται υπέρ της εισαγωγής και της συμπαραγωγής εμβολίων με τρίτες χώρες, εκτός της ΕΕ, εφόσον δεν εξασφαλιστεί επαρκής διάθεση εμβολίων από  την ΕΕ και η παραχώρηση της πατέντας τους. Πατέντα για την οποία είχε προπληρώσει η ΕΕ τις εταιρείες παραγωγούς.

4. Ως προς μερικά δόγματα και συμφέροντα

Σοβαρό ζήτημα είναι ο τρόπος που χρησιμοποιείται η πανδημία και το εμβόλιο ενάντια στον covid-19 στα πλαίσια της πολιτικής και ιδεολογικής αντιπαράθεσης.

Είναι φανερό ότι η θεωρία της υπεροχής και προτεραιότητας της αγοράς από τις κοινωνικές ανάγκες και το δημόσιο διαψεύστηκαν για μία ακόμα φορά. Η αγορά δεν μπορεί να ρυθμίσει από μόνη της ούτε καν την έγκαιρη διανομή ενός δημόσιου αγαθού, ούτε η μεγάλη ζήτηση να οδηγήσει στην μείωση των τιμών. Ο κλασσικός νεοφιλελευθερισμός δεν δικαιώνεται και για αυτό οι ακραίοι εκφραστές του καταφεύγουν στις θεωρίες της συνωμοσιολογίας. Οι καθυστερήσεις των ιδιωτικών πολυεθνικών στην επαρκή παραγωγή εμβολίων έχουν άμεσες αρνητικές επιπτώσεις στην πορεία της οικονομίας, ιδιαίτερα του τουρισμού.

Τα συνεχή μέτρα του λοκ ντάουν καταστρέφουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ιδιαίτερα εκείνες που δεν μπορούν να δουλέψουν με επάρκεια μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας (όπως μεγάλο μέρος της εστίασης) αλλά και που δεν διαθέτουν τις εξελιγμένες τεχνολογικές βάσεις όπως οι μεγάλες αλυσίδες και ιδιαίτερα οι πολυεθνικές.

Ο συνεχώς εκδηλωνόμενος κυβερνητικός αυταρχισμός έχει οδηγήσει στο να αντιμετωπίζει την πανδημία σαν ένα πρόβλημα αστυνομίας, λοκ-ντάουν και επικοινωνιακών τεχνασμάτων. Δημιουργεί κατά προέκταση συνθήκες για την εμφάνιση και διάχυση δύο κοινωνικών  φαινομένων που χρίζουν ειδικής πολιτικής. Το ίδιο ισχύει και για σειρά δογμάτων και επιχειρημάτων που χρησιμοποιεί το σύστημα. Αναλυτικότερα:

Πρώτον, η επιμονή στον αυταρχισμό και η έλλειψη ενός μακρόχρονου πλάνου ανασυγκρότησης της κοινωνίας, δημιουργεί έντονα ψυχολογικά προβλήματα σε ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού. Από τις εξετάσεις των λυμάτων γίνεται φανερό ότι αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός των ανθρώπων που παίρνουν ψυχοφάρμακα, αλλά και ναρκωτικά, ακόμα και σκληρά. Αυτό σημαίνει ότι μαζί με την επερχόμενη οικονομική κρίση, τα παρακμιακά φαινόμενα μέσα στην κοινωνία, εμφανίζονται όλο και περισσότερο ζητήματα που απαιτούν την ψυχική φροντίδα των συμπολιτών μας και με τα οποία δεν ασχολείται η κυβέρνηση αλλά και κανένας άλλος μεγάλος οργανισμός ή θεσμός της κοινωνίας μας. Κατά συνέπεια είναι μεγάλη ανάγκη να διατυπώσουμε αιτήματα ως προς την ψυχική υγεία του λαού μας. Για την συστηματική φροντίδα του. Αλλά εξίσου ανάγκη είναι να διατυπώσουμε πιο συστηματικά και να εκλαϊκεύουμε συνεχώς την εναλλακτική λύση, τους προγραμματικούς άξονες, το όραμα και το σχέδιό μας για την κοινωνία, ώστε να δώσουμε μια δύσκολη μάχη, όπως απαιτούν οι περιστάσεις, με αισιόδοξη προοπτική. Δεν πρέπει με τίποτα να αφήσουμε το λαό μας να σκύψει το κεφάλι ή να αποδιοργανωθεί η ίδια η προσωπικότητά του.

Γνωρίζουμε, είμαστε ρεαλιστές, ότι μεγάλα τμήματα του πληθυσμού βρίσκονται σε «κοινωνική ύπνωση». Τους λυγίζει ο φόβος μπροστά στο άγνωστο, η πείνα και η φτώχεια. Ο φόβος δε, συνδυάζεται με την εκ των μέτρων του λοκ-ντάουν απομόνωση και την ανασφάλεια μπροστά στο άγνωστο. Εδώ, όπου μπορούμε, πρέπει να οργανώσουμε κινήματα αλληλεγγύης. Υλικής και ψυχικής υποστήριξης. Επίσης, είναι απαραίτητο να υπάρξουν σειρά πολιτισμικών εκδηλώσεων, με τη λήψη όλων των απαραίτητων μέτρων προφύλαξης. Διότι σε τέτοιες δυσκολίες ζωής το καλύτερο μέσο αντιμετώπισής τους είναι ο πολιτισμός.

Δεύτερον, επιμένουμε ότι στοιχείο μιας εναλλακτικής πολιτικής είναι η στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και της μισθωτής εργασίας, ενάντια στην πολιτική που ακολουθείται σήμερα της μονόπλευρης στήριξης των μεγάλων επιχειρηματιών, φίλων της κυβέρνησης όπως δείχνουν οι επιδοτήσεις για την AegeanAirlinesκαι τους ιδιώτες του ενεργειακού τομέα.

Τρίτο, τα σχέδια να στηριχτεί η ιδιωτική υγεία και παιδεία, όχι ως συμπλήρωμα της δημόσιας υγείας και εκπαίδευσης, αλλά για την αντικατάστασή της, είναι καταδικασμένα αυτή την περίοδο σε αποτυχία. Η εμμονή, όμως, σε αυτά από τη ΝΔ αυξάνει το κόστος της αποτυχίας και αφαιρεί πόρους από τη διασφάλιση της παροχής δημόσιων αγαθών.

Τέταρτο, ούτε η εσωτερική αγορά της χώρας, ούτε η ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά της ΕΕ μπορούν να λειτουργήσουν ως η ατμομηχανή ανάκαμψη της οικονομίας μας. Θα πρέπει οι πόροι της χώρας να προστατευτούν από σπατάλες σε ημέτερους και να χρησιμοποιηθούν προς όφελος των πολιτών στην αντιμετώπιση του κοροναϊού, των μισθωτών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, μεγάλο δε μέρος τους προκειμένου να αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο της χώρας και να περάσει η Ελλάδα στην εποχή της 4^ης βιομηχανικής επανάστασης όπως το έχουμε περιγράψει από την αρχή της ίδρυσής μας.

Πέμπτο, οξύνονται τα προβλήματα δημοκρατίας και ελέγχου. Η Βουλή υπολειτουργεί. Ο αυταρχισμός εξαπλώνεται. Ιδιαίτερα καινούργιο είναι η συλλογή στοιχείων μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας που έχει να κάνει με την ταχύτητα διάδοσης μέσων ελέγχου και παρακολούθησης εκ μέρους του κυρίαρχου συγκροτήματος δυνάμεων. Εκατομμύρια προσωπικά στοιχεία περισυλλέγονται χωρίς κανείς να ελέγχει το δημόσιο και τις ιδιωτικές εταιρείες που το κάνουν. Χρειάζεται να πιέσουμε ώστε η αντιπολίτευση να διαμορφώσει ένα νομοσχέδιο προστασίας των δεδομένων από την πανδημία.

Οσο γνωρίζω, στις περισσότερες χώρες δεν υπάρχει ούτε αυτό το σύστημα με την άδεια εξόδου μέσω μηνυμάτων. Με την καταγραφή των εξόδων καταγράφεται με ακρίβεια η εξωοικιακή δραστηριότητα.

Έκτο, θεμελιώδη ζητήματα που συνδέονται με την προστασία της υγείας του λαού και την υλικοτεχνική υποδομή της χώρας δεν λύνονται. Δεν είναι μόνο τα σχολεία και τα νοσοκομεία, τα ΑΕΙ και οι ιδιωτικές κλινικές. Είναι η μη στήριξη και ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Η μη αγορά νέων λεωφορείων και η άρνηση της κυβέρνησης να πυκνώσουν τα δρομολόγια των λεωφορείων και του Μετρό στην Αττική. Μια πρόταση θα ήταν να αξιοποιηθούν παλιά στρατόπεδα και να μετατραπούν σε νοσοκομεία πρωτοβάθμιας φροντίδας.

Ανάλογα, η ανάγκη να γίνουν επενδύσεις στις υλικοτεχνικές δημόσιες δομές δεν προκύπτει μόνο από την έκταση και ένταση της σημερινής πανδημίας. Συνδέεται, ακόμα, με την εμφάνιση των μεταλλαγμένων ιών από Βρετανία, Νότια Αφρική και Ιαπωνία. Συνδέεται και με την πιθανότητα να χρειάζεται να γίνεται το εμβόλιο κάθε έτος ή και άμεσα να προγραμματιστεί και ένα τρίτο εμβόλιο. Ουδείς μπορεί να γνωρίσει την διάρκεια «ζωής» και επίδρασης των σημερινών εμβολίων.

            Έβδομο, πρέπει να υπάρξει αλλαγή στην Επιτροπή των επιστημόνων. Η συμμετοχή εκπροσώπων φυσικών επιστημών, και ακόμα περισσότερο κοινωνικών επιστημών όπως οικονομολόγων, ψυχολόγων και κοινωνιολόγων επείγει.

Όγδοο, μεγαλύτερη προσοχή απαιτείται να δώσουμε στην τεκμηρίωση της όξυνσης των ανισοτήτων. Τόσο ανάμεσα στα κράτη διεθνώς και στην ΕΕ ειδικότερα, όσο και στο εσωτερικό της χώρας μας. Οι ανισότητες αφορούν την οικονομική υποβάθμιση κρατών και κοινωνικών ομάδων στο εσωτερικό τους, περιορισμός της πρόσβασης στις δομές της παιδείας και της υγείας. Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δώσουμε στην εμφανισθείσα με μεγάλη ένταση τεχνολογική ανισότητα (σε μέσα, σε γνώση, σε προσβασιμότητα, σε οικονομικές δυνατότητες για την απόκτησή τους) καθώς και στην άνιση ένταση των ψυχολογικών προβλημάτων, ιδιαίτερα στους νέους και στους πτωχότερους.

Ένατο, η ΝΔ γνωρίζει ότι υπάρχουν προβλήματα που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν παρά με κρατικές δραστηριότητες. Κάτι εξάλλου που το απέδειξε και η πρόσφατη κρίση παροχής νερού και ηλεκτρικής ενέργειας. Η ΝΔ προσπαθεί, όμως, ακόμα και αυτή τη στιγμή των σκληρών προβλημάτων για τον λαό και την χώρα να χρησιμοποιεί το κράτος προς όφελος των μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων. Αυτή της η προσπάθεια συνοδεύεται με την επιδίωξη να καταστήσει τον μεμονωμένο πολίτη, το άτομο ως υπεύθυνο για τα δεινά της χώρας, ώστε να απαλλάξει ευθυνών τις δομές εξουσίας και κυριαρχίας. Σε αυτή την κατεύθυνση διογκώνει η ΝΔ, επικοινωνιακά, τα προβλήματα που την «ενοχλούν». Συστηματικά προσπαθεί να επιρρίψει τις ευθύνες στους άλλους, «ξεχνώντας» ότι είναι εκείνη που αποφασίζει και προωθεί τις πολιτικές αντιμετώπισης της πανδημίας, καθώς και αντίστοιχα, τις αποφάσεις των Βρυξελλών.

Δέκατο, ειδικά μέτρα προστασίας πρέπει να ληφθούν για τα μικρά νησιά. Αυτά κατά κανόνα ζουν από τον τουρισμό. Θα πρέπει να υπάρξει μηχανισμός ελέγχου στις πύλες εισόδου τους ώστε να μην εισέρχονται φορείς του covid.

5. Τα καθήκοντα μας

Κατά την παρουσία της εισήγησης για την αντιμετώπιση της πανδημίας, που μαζί με τις συμπληρώσεις των συντροφισσών και των συντρόφων έγινε αποδεκτή, αναπτύχθηκαν τα καθήκοντά μας. Στόχος μας είναι να περιορίσουμε όσο είναι δυνατό τις αρνητικές συνέπειες της πανδημίας πάνω στον λαό μας, την κοινωνία και την οικονομία μας. Πρώτιστο καθήκον η υγεία και η ζωή των ελληνίδων και των ελλήνων. Καθήκον μας είναι, ταυτόχρονα, να αποτρέψουμε στο όνομα της πανδημίας να μεγαλώσουν οι ανισότητες (οικονομικές, κοινωνικές, υγειονομικές, μορφωτικές) στην κοινωνία μας και να υποβαθμιστεί διεθνώς και άλλο η χώρα που κινείται με την κυβέρνηση της ΝΔ σε τροχιά παρακμής.

Η κυβέρνηση συνειδητά θέλει να αλλάξει μέσα στην πανδημία τους συσχετισμούς ισχύος υπέρ της ολιγαρχίας και των τραπεζών. Να περιορίσει τα δημοκρατικά δικαιώματα των πολιτών και να προωθεί την ταξική πάλη από τα πάνω. Οι σημερινές μάχες έχουν μεγάλη σημασία για τις συνθήκες μέσα στις οποίες θα εξελιχθεί μετά την πανδημία η πάλη για την Σωτηρία της Κοινωνίας και την Αναγέννηση της Πατρίδας.

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι αν δεν κάνουμε όλοι μας σωστά αυτά που οφείλουμε να κάνουμε για την Πατρίδα και την Κοινωνία, τότε θα υπάρξουν αυθόρμητα κινήματα και εξεγέρσεις που θα κτυπηθούν ανελέητα αν δεν είναι οργανωμένο από αυτούς που ετοιμάζουν την «ταξική πάλη από τα πάνω». Το ζήτημα είναι  πολύ βαθύτερο από την καλή (πράγματι αναγκαία) ή κακή (πράγματι μεγάλο πρόβλημα) διαχείριση. Το θεμελιακό πρόβλημα είναι τι Ελλάδα θέλουμε βγαίνοντας από την πανδημία; Εμείς θέλουμε μια Ελλάδα Αναγεννημένη, κυρίαρχη της 4^ης βιομηχανικής επανάστασης, φορέα(ς) κοινωνικής δικαιοσύνης, δημοκρατίας, προόδου και χειριζόμενη άμυνα και εξωτερική πολιτική με γνώση και Πατριωτισμό.

*Απόσπασμα εισήγησης του Προέδρου του ΠΣ κατά την συζήτηση για την Πανδημία στην συνεδρίαση του ΠΣ του ΠΡΑΤΤΩ στις 16.2.2021