Newsroom Team Ο Ερντογάν “δικτάτορας”; Η διατύπωση του ιταλού πρωθυπουργού Μάριο Ντράγκι είναι αρκετά ασυνήθιστη: “Γιατί στη Δύση, και ειδικά στην Ευρώπη, μπορεί ο Τούρκος Πρόεδρος να αναφέρεται συχνά ως δικτάτορας στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αλλά οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων σπάνια χρησιμοποιούν τέτοιες εκφράσεις.Τηρούν συνήθως το διπλωματικό πρωτόκολλο και καταφεύγοντας σε πιο αβλαβείς περιγραφές και πιο λεπτές κριτικές” γράφει η ιταλική ιστοσελίδα il Post.
του Μιχάλη Ψύλου
Πρώην τραπεζίτης ο Ντράγκι ,δεν νοιάζεται όμως για το πολιτικό κόστος, ούτε για την διπλωματική γλώσσα :«Δεν συμμερίζομαι σε καμία περίπτωση τις θέσεις του προέδρου Ερντογάν. Πιστεύω ότι δεν ήταν η κατάλληλη συμπεριφορά και με στεναχώρησε πάρα πολύ η ταπείνωση που αναγκάστηκε να υποστεί η πρόεδρος της Κομισιόν Φον ντερ Λάιεν. Πρέπει να πούμε για αυτούς τους δικτάτορες -ας τους ονομάσουμε όπως πρέπει- αν και υπάρχει η ανάγκη να συνεργαστούμε μαζί τους»! Αυτή ήταν η απάντηση που έδωσε ο Ντράγκι για το διαβόητο πλέον σκάνδαλο «sofagate» και την απαξιωτική στάση του Ερντογάν απέναντι στην Πρόεδρο της Κομισιόν, στη διάρκεια της συνάντησής τους στην Αγκυρα.
Στρουθοκάμηλος η ΕΕ
«Ερντογάν δικτάτορας- Η στάση του Ντράγκι ενθαρρύνει την ΕΕ να σηκώσει το κεφάλι της που το έχει κρυμμένο στην άμμο» ,σαν τη στρουθοκάμηλο, γράφει η ιταλική Fatto Quotidiano. «Ο πρωθυπουργός είπε μια σαφή και ξεκάθαρη λέξη. Ο Τούρκος αρχηγός κράτους είναι δικτάτορας ακόμα κι αν μεταμφιέζεται ως εκλεγμένος πρόεδρος. Και οι δημοκρατίες πρέπει σίγουρα να συνεργάζονται για να προστατεύσουν τα δικά τους συμφέροντα, αλλά όχι και να συνεργαστούν με εκείνους που παραβιάζουν τις αρχές της ελευθερίας στις οποίες βασίζεται η ζωή της Δύσης» σημειώνει η ιταλική εφημερίδα, εκφράζοντας σίγουρα τα συναισθήματα εκατομμυρίων Ευρωπαίων πολιτών . «Ελπίζουμε ότι μετά τα λόγια του Ντράγκι ,η Ευρώπη που συχνά καλύπτει την ντροπή της με ποτάμια υποκριτικών δακρύων και ταπεινώθηκε από τον Ερντογάν , θα βγάλει το συχνά κρυμμένο κεφάλι της από την άμμο» αναφέρει η Fatto Quoditiano.
Αλλωστε , όποια φτηνή δικαιολογία και αν επικαλέστηκε η Κομισιόν και ο ανεκδιήγητος Πρόεδρος του Ευρωπαικού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, για να καλύψουν την ταπείνωση που υπέστη η ΕΕ από τον Ερντογάν, το συμπέρασμα είναι σαφές: «Η επίσκεψη των δύο ανώτατων αξιωματούχων στην Αγκυρα ήταν «ένας θρίαμβος για τον Ερντογάν και μια καταστροφή για την ΕΕ», όπως γράφει ορθά κοφτά η γερμανική Tagesschau.
Εντονη αντίδραση στην Αγκυρα
Η δήλωση Ντράγκι πόνεσε την Αγκυρα. Δεν πέρασε ούτε μία ώρα από τη συνέντευξη Ντράγκι και ο Ιταλός πρεσβευτής στην Αγκυρα , Μάσιμο Γκαγιάνι κλήθηκε στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών για να ακούσει τις διαμαρτυρίες του καθεστώτος Ερντογάν. Ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου κατηγόρησε τον Ιταλό πρωθυπουργό για “απαράδεκτη λαϊκίστικη ρητορική”. Ο Ερντογάν διά του εκπροσώπου του, Ιμπραήμ Καλίν, καταδίκασε τις δηλώσεις Ντράγκι και ζήτησε «άμεση επανόρθωση» .
Ο Πρόεδρος της Τουρκικής βουλής, Μουσταφά Σεντόπ έκανε λόγο για «εξωφρενική δήλωση» και χαρακτήρισε τον Ντράγκι «άπειρο και αδίστακτο πολιτικό ,που αποτελεί ένα ατυχές βάρος στην πλάτη της χώρας του». Ο επικεφαλής Τύπου του Ερντογάν , Φαχρετίν Αλτούν κάλεσε τον Ντράγκι «να ρίξει μια ματιά στην ιστορία της Ιταλίας και να μην αναζητά δικτάτορες αλλού». Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Τούρκος υπουργός Δικαιοσύνης, Αμπντουλχαμίτ Γκιούλ, ο εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ, Ομέρ Τσελίκ αλλά και ο αντιπρόεδρος του κόμματος, Ακνουμάν Κουρτουλμούς ,που δήλωσε ότι «αν θέλει ο Ιταλός πρωθυπουργός να δει έναν δικτάτορα, να κοιτάξει στην ιστορία της χώρας του , να κοιτάξει τον Μουσολίνι»!
Μένει να δούμε βέβαια πώς θα αντιδράσει περαιτέρω το καθεστώς της Αγκυρας κατά της Ιταλίας και του Ντράγκι. Κανονικά , αν αναλογιστούμε προηγούμενες δηλώσεις Ερντογάν για «ψυχοπαθή» Μακρόν και «ναζί» Μέρκελ, θα πρέπει να περιμένουμε ανάλογο …στόλισμα και για τον Ιταλό πρωθυπουργό. Μόνο που αυτή τη φορά τα πράγματα έχουν αλλάξει δραματικά για τον Τούρκο Πρόεδρο, καθώς καθίσταται πλέον όλο και πιο αδύναμος στο εσωτερικό της χώρας του.
Είναι δικτάτορας;
«Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η Τουρκία είναι πλέον μια πλήρης δικτατορία, ενώ άλλοι επισημαίνουν ότι, παρά τον αυξανόμενο αυταρχισμό, η χώρα διατηρεί ακόμα διάφορα, τυπικά χαρακτηριστικά μιας δημοκρατίας” γράφει η il Post. Σύμφωνα πάντως με την κατάταξη του Freedom House, η Τουρκία θεωρείται «μη ελεύθερη» χώρα, συγκεντρώνοντας μόλις 32 μονάδες , κάτω από το όριο των «μερικώς ελεύθερων» κρατών, που έχουν πάνω από 35 μονάδες. Το πρόβλημα για την Τουρκία είναι ότι υπό τον Ερντογάν ,τα πράγματα χειροτερεύουν: το 2017 ,η Τουρκία συγκέντρωνε 38 μονάδες στην κλίμακα αξιολόγησης του Freedom House.
“Χάρη στην τελευταία συνταγματική μεταρρύθμιση, ο Ερντογάν έχει τεράστια προσωπική εξουσία, η οποία έχει εξαπλωθεί σε σχεδόν όλους τους τομείς του κράτους: έχει εκτεταμένο έλεγχο στην οικονομία (με συχνά καταστροφικά αποτελέσματα ), το δικαστικό σώμα, τον στρατό , ακόμη και η κεντρική εκλογική επιτροπή διορίζεται από την κυβέρνηση. Αρκετοί πολιτικοί αντίπαλοι του Ερντογάν έχουν φυλακιστεί με ψευδείς κατηγορίες,το δικαστικό σώμα έχει τεθεί υπό πλήρη έλεγχο με την απόλυση χιλιάδων δικαστών που θεωρούνταν εχθρικοί και πολλά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα έχουν κλείσει ή εκκαθαριστεί από τους πιο επικριτικούς ακαδημαϊκούς. Η Τουρκία είναι επίσης από τις πρώτες χώρες στον κόσμο σε διώξεις δημοσιογράφων ,ενώ μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 , χάρη στις εξουσίες που εγγυάται η κατάσταση έκτακτης ανάγκης, έκλεισαν πάνω από 150 εφημερίδες και ειδησεογραφικοί ιστότοποι.
Σήμερα, οι τηλεοπτικές ειδήσεις είναι σχεδόν στο σύνολό τους υπέρ της κυβέρνησης και η ιδιοκτησία των κύριων τηλεοπτικών καναλιών βρίσκεται στα χέρια φιλο-κυβερνητικών επιχειρηματιών» σημειώνει η ιταλική ιστοσελίδα.
Γραμμή Μπάιντεν από τον Ντράγκι
Πρώην τραπεζίτης της Goldman Sacks ο Ιταλός πρωθυπουργός και απόφοιτος του περίφημου ΜΙΤ της Μασαχουσέτης άλλωστε, δεν κρύβει ότι στις γεωπολιτικές του επιλογές κοιτάζει προσεκτικά και στην άλλη ακτή του Ατλαντικού . Βλέπει τις κινήσεις της νέας διοίκησης Μπάιντεν έναντι του καθεστώτος Ερντογάν και φυσικά τις προσμετρά στη διαμόρφωση της πολιτικής του. Σε μια περίοδο μάλιστα που αρχίζει να αμφισβητείται στην Ευρώπη ο ηγεμονικός ρόλος του Βερολίνου , ο Ντράγκι προσπαθεί να συγκροτήσει «δίδυμο» με τον Γάλλο Πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν και δεν διστάζει να αποστασιοποιείται από την επίσημη Γερμανική πολιτική άκρατης στήριξης του καθεστώτος Ερντογάν . Όπως σημειώνει μάλιστα σε ανάλυσή του ο πρώην αξιωματούχος του Στέητ Ντηπάρτμεντ Μαξ Μπέργκμαν, ανώτερος συνεργάτης του Center for American Progress , η πρωθυπουργοποίηση Ντράγκι « είναι μια ευκαιρία για τις Ηνωμένες Πολιτείες να ακολουθήσουν μια πιο εξελιγμένη διπλωματική στρατηγική. Ο Ντράγκι θα μπορούσε να αποδειχθεί κεντρικό πρόσωπο στην προώθηση μιας τέτοιας πολιτικής. Για πρώτη φορά άλλωστε μετά από πολλά χρόνια, ένας Ιταλός πρωθυπουργός έχει την πολιτική δύναμη στην πατρίδα του και το ιστορικό στην Ευρώπη για να είναι ισότιμος των Γερμανών και Γάλλων συναδέλφων του» .Σύμφωνα με την ανάλυση του αμερικανικού ινστιτούτου « η έλευση Ντράγκι είναι μια τεράστια ευκαιρία για τον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν να προωθήσει την ατζέντα του και στον οικονομικό τομέα. Η αποχώρηση της Μέρκελ από την ηγεσία του Βερολίνου δημιουργεί μια ευκαιρία για τον Ντράγκι να απομακρυνθεί από τη γερμανική πολιτική της λιτότητας στην Ευρώπη, καθώς και να ενισχύσει την αποφασιστικότητά του έναντι της Ρωσίας και της Κίνας». Στέλεχος του Στέητ Ντηπάρτμεντ στα χρόνια της προεδρίας Ομπάμα ,ο Μαξ Μπέργκμαν εξηγεί μάλιστα και τους οικονομικούς λόγους που η νέα διοίκηση Μπάιντεν έχει επενδύσει στον Ιταλό πρωθυπουργό: «Ο Ντράγκι θέλει να υιοθετήσει η Ευρώπη μια νέα πορεία , ενάντια τους νεοφιλελεύθερους ιδεολόγους που επιδιώκουν την επιστροφή της ΕΕ στους αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες που την οδήγησαν στην οικονομική καταστροφή. Και αυτό δεν αφορά μια αυστηρά ευρωπαϊκή συζήτηση. Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας στις Ηνωμένες Πολιτείες και ο δεύτερος μεγαλύτερος εισαγωγέας αμερικανικών προϊόντων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΕ αντιπροσωπεύουν το ήμισυ της οικονομικής παραγωγής στον κόσμο, και μια ισχυρή ευρωπαϊκή οικονομία σημαίνει μεγαλύτερη αγορά αμερικανικών προϊόντων. Οπως λοιπόν ο Πρόεδρος Μπάιντεν πιέζει για τολμηρά μέτρα και μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών, πρέπει να ενθαρρύνει την Ευρώπη να κάνει το ίδιο ,με στόχο τη διαμόρφωση ενός διατλαντικού σχεδίου οικονομικής ανάκαμψης» τονίζεται στην ανάλυση του Center for American Progress .
Ιταλο-τουρκική κόντρα στη Μεσόγειο
Να μην ξεχνάμε άλλωστε ότι «η Άγκυρα προσπαθεί να επεκταθεί στη Μεσόγειο για να ανακτήσει τα συντρίμμια της χαμένης Οθωμανικής δύναμής της ,πυροδοτώντας ένα γεωπολιτικό τσουνάμι που δεν μπορεί να αφήσει την Ιταλία αδιάφορη» τονίζει ο Ιταλός αναλυτής για θέματα Τουρκίας, Ντανιέλε Σαντόρο ,που διδάσκει στο πανεπιστήμιο Minho της Πορτογαλίας και στο Luiss Business School της Ρώμης. «Στην πραγματικότητα, η Άγκυρα στοχεύει να προβάλει κυρίαρχη επιρροή στην παραδοσιακή ιταλική σφαίρα επιρροής, από τα Βαλκάνια έως το Κέρας της Αφρικής, από το στενό της Σικελίας έως την ανατολική Μεσόγειο» γράφει ο καθηγητής Σαντόρο στο περιοδικό Limes. «Ταυτόχρονα, η Αγκυρα πιέζει τη Ρώμη και προσπαθεί να θέσει την ιταλική ηγεσία απέναντι σε κρίσιμο γεωπολιτικό δίλημμα: να αντισταθεί η Ρώμη στην τουρκική επεκτατικότητα ή να την υποστηρίξει οργανικά;»
Την απάντηση στο δίλημμα αυτό φαίνεται ότι την έδωσε ο Ντράγκι με μια λέξη: «δικτάτορας». Η Ιταλία και η ΕΕ έχει να κάνει με έναν δικτάτορα, με τον οποίο αναγκαστικά βέβαια, πρέπει να υπάρξει συνεργασία στο προσφυγικό ζήτημα. Οσο παραμένει στην εξουσία δηλαδή…
Η Ρώμη δεν βλέπει με καλό μάτι την παρουσία της Τουρκίας στην Λιβύη . Η πρώην ιταλική αποικία είναι η καρδιά της μεγάλης στρατηγικής της Τουρκίας. Η Λιβύη είναι στο κέντρο της Μεσογείου, είναι δίοδος γηια την υπόλοιπη Αφρική και ως εκ τούτου είναι το υπομόχλιο των αυτοκρατορικών φιλοδοξιών της Άγκυρας.
«Πολλά θα εξαρτηθούν από το τι θα κάνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, το οποίο πρόσφατα έδειξε ανανεωμένο ενδιαφέρον για την Ανατολική Μεσόγειο, κυρίως λόγω της αυξανόμενης στρατιωτικής παρουσίας της Ρωσίας στη Λιβύη» σημειώνει ο καθηγητής Σαντόρο. Η γεωπολιτική εξάρτηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το χάσμα μεταξύ φιλοδοξιών και πόρων , καθορίζουν όμως τα στενά όρια της τουρκικής νέο-αποικιακής στρατηγικής του Ερντογάν.
Το κακό είναι βέβαια ότι οι θαλάσσιες φιλοδοξίες της Τουρκίας με το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» δεν θα εξαφανιστούν με τον Ερντογάν και την αναμενόμενη ήττα του κόμματός του στις εκλογές. Οι νέο-αποικιακές βλέψεις της Αγκυρας «υπερβαίνουν τις πολιτικές διαιρέσεις και ικανοποιούν τις αυτοκρατορικές ορέξεις που αυξάνονται με την μακροχρόνια εθνικιστική διαπαιδαγώγηση και τις γεωπολιτικές ,Οθωμανικές εικόνες των Τούρκων» προειδοποιεί ο Ιταλός καθηγητής και προσθέτει: « Η κυρίαρχη αντίληψη που διαμορφώνεται και πάλι στην Τουρκία είναι μπορεί να εμφυτεύσει τη δική της κρατική παράδοση στους τόπους επέκτασης , γεγονός που θα επιτρέψει τελικά στην Αγκυρα να καταλάβει τη θέση την οποία είχε στην ιεραρχία των εθνών».