Επικουρικές συντάξεις: Τι αλλάζει για σημερινούς συνταξιούχους, για παλιούς και για τους νέους έως 35 ετών

Αλλάζει εκ βάθρων το σύστημα επικουρικής ασφάλισης καθώς οι νέες επικουρικές συντάξεις θα είναι ανάλογες των εισφορών και των αποδόσεων που θα παίρνουν οι ασφαλισμένοι από την επένδυσή τους ενώ για τους παλαιότερους αναζητούνται δικλίδες ασφαλείας που θα εξουδετερώσουν κάθε ενδεχόμενο περικοπών στο μέλλον.

Το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας για τις νέες επικουρικές συντάξεις θα είναι έτοιμο μέσα στο καλοκαίρι (αυτή τη στιγμή έχει συνταχθεί ένα προσχέδιο στο οποίο προστίθενται και αφαιρούνται διατάξεις) με στόχο να ψηφιστεί έως το φθινόπωρο και να ισχύσει από το 2022.

Οριο οι 35άρηδες

Οι ρυθμίσεις που εισάγει καθιερώνουν το κεφαλαιοποιητικό σύστημα που θα ισχύσει υποχρεωτικά για τους νέους ασφαλισμένους και κατόπιν επιλογής για όσους είναι ήδη ασφαλισμένοι και έχουν ηλικία έως 35 ετών. Οι ασφαλισμένοι άνω των 35 ετών, καθώς και οι συνταξιούχοι θα μείνουν και θα συνεχίσουν στο σημερινό καθεστώς, με τη διαφορά όμως ότι θα σταματήσουν να έρχονται νέες εισφορές που μέχρι σήμερα χρηματοδοτούν τις συντάξεις. Στις προτάσεις που εξετάζονται για να μην υπάρξουν προβλήματα επάρκειας των παλαιών επικουρικών συντάξεων είναι και μια ειδική εισφορά, που θα προέρχεται από τα φορολογικά έσοδα ώστε να καλύπτει την υποχρηματοδότηση των επικουρικών συντάξεων για τα επόμενα έτη.

Το νέο επικουρικό ταμείο, σύμφωνα με τις προβλέψεις και τις εκτιμήσεις βάσει των σημερινών δεδομένων, μπορεί να δίνει έως και 30% μεγαλύτερες επικουρικές συντάξεις για τους σημερινούς 35άρηδες.

Το κλειδί των αυξήσεων, σύμφωνα με τους πίνακες που συνοδεύουν το προσχέδιο νόμου, είναι στο ποσό των εισφορών και στα έτη που θα αποταμιεύονται ή θα επενδύονται. Επένδυση μεγάλων εισφορών για πολλά χρόνια ακόμη και με μηδενικό ρίσκο φέρνει μεγαλύτερη αύξηση σε σχέση με επένδυση λιγότερων εισφορών για λιγότερα έτη. Για παράδειγμα:

• Εργαζόμενος με μισθό 1.500 ευρώ και 40 έτη εισφορών στο νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης με επένδυση χαμηλού και μεσαίου ρίσκου θα πάρει στην ηλικία των 65 ετών 522 ευρώ επικουρική σύνταξη, σε σημερινή αξία, ενώ με το σημερινό καθεστώς, στην ίδια ηλικία με τα ίδια χρόνια ασφάλισης και με τον ίδιο μισθό, θα έπαιρνε 343 ευρώ.
• Εργαζόμενος με μισθό 857 ευρώ και 30 έτη εισφορών στο νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης, που θα αποχωρήσει στην ηλικία των 62 ετών, θα πάρει 171 ευρώ επικουρική σύνταξη, ενώ με το σημερινό καθεστώς, στην ίδια ηλικία με τα ίδια χρόνια ασφάλισης και με τον ίδιο μισθό, θα έπαιρνε 125 ευρώ.

Το νέο σύστημα σηματοδοτεί το «τέλος εποχής» για τις επικουρικές συντάξεις. Πλέον, ο κάθε ασφαλισμένος θα πληρώνει για τη δική του σύνταξη. Το ισχύον σύστημα θα σταματήσει να παίρνει νέες εισφορές και οι ασφαλισμένοι που θα μείνουν θα συνεχίσουν να πληρώνουν εισφορές για τις συντάξεις της προηγούμενης γενιάς. Οι συντάξεις δε, των παλαιών ασφαλισμένων που θα συνεχίσουν στο υφιστάμενο σύστημα, θα πληρωθούν από τα αποθεματικά του Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ) και από πρόσθετους πόρους που είναι βέβαιο ότι θα προβλέπονται στο τελικό νομοσχέδιο, διαφορετικά θα υπάρξουν αναπόφευκτα μειώσεις, αν όχι για όλους, τουλάχιστον για όσους παίρνουν ακόμη υψηλές επικουρικές (π.χ. οι επικουρικές του ΛΕΠΕΤΕ).

Στο κεφαλαιοποιητικό επικουρικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης θα ασφαλίζονται οι νεοεισερχόμενοι στην εργασία και σε εθελοντική βάση όσοι είναι ήδη ασφαλισμένοι με ηλικία έως 35 ετών. Αυτό σημαίνει ότι ένας 30άρης ασφαλισμένος ήδη στο ΕΤΕΑΕΠ θα μπορεί να μεταφερθεί στο νέο επικουρικό παίρνοντας στα χέρια του την ευθύνη για την αξιοποίηση των εισφορών του και στοχεύοντας σε μια καλύτερη επικουρική σύνταξη μετά τα 62 έτη.

Στο διανεμητικό μοντέλο, οι εισφορές των ασφαλισμένων πληρώνουν τις επικουρικές συντάξεις των υφιστάμενων συνταξιούχων. Στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα οι εισφορές θα πηγαίνουν στον ατομικό κουμπαρά του κάθε ασφαλισμένου και θα προσφέρεται η δυνατότητα επένδυσής τους με μηδενικό ρίσκο, με χαμηλό, μεσαίο και υψηλότερο. Ανάλογα με το προφίλ της επένδυσης (συντηρητικό ή επιθετικό) θα διαμορφώνεται και το κεφάλαιο που θα έχει σωρεύσει στον συνταξιοδοτικό του κουμπαρά ο ασφαλισμένος. Σε τακτά διαστήματα μάλιστα και με τη βοήθεια ειδικών θα μπορεί να μεταβάλλει τη σύνθεση της επένδυσης και να επιλέγει χαμηλότερου ρίσκου και απόδοσης τοποθετήσεις.

Μειονέκτημα

Το μειονέκτημα στο νέο μοντέλο είναι ότι δεν θα τελεί υπό την εγγύηση του κράτους και η πληρωμή των συντάξεων δεν θα είναι απολύτως εξασφαλισμένη γιατί η ευθύνη για τις παροχές περνάει από το κράτος στους ίδιους τους ασφαλισμένους. Ωστόσο μελετώνται διάφορες πρακτικές ώστε σε κάθε περίπτωση (ακόμη και αρνητικών μεταβολών) οι μελλοντικές επικουρικές συντάξεις να έχουν μια εγγυημένη ελάχιστη θετική απόδοση και ένα ελάχιστο ποσό επικουρικής σύνταξης.

Η εποπτεία του νέου φορέα στο σκέλος των επενδύσεων θα ασκείται από τις αρμόδιες αρχές (Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, Τράπεζα της Ελλάδος) και η διοίκησή του θα επιλέγεται με διαγωνισμό και αυστηρά κριτήρια.

Γιατί δεν πρέπει να ανησυχούν για μειώσεις οι τωρινοί συνταξιούχοι

Οι επικουρικές συντάξεις των τωρινών συνταξιούχων δεν θα μειωθούν λένε τα αρμόδια στελέχη. Το κόστος μετάβασης από το παλιό στο νέο σύστημα, δηλαδή ποιος θα πληρώνει τις σημερινές επικουρικές καθώς θα λιγοστεύουν οι ασφαλισμένοι, το αναλαμβάνει το ΑΚΑΓΕ, το Ταμείο για την Αλληλεγγύη των Γενεών, το οποίο, όπως έχει πει ο αρμόδιος υφυπουργός Π. Τσακλόγλου, έχει αποθεματικά που υπερβαίνουν τα 10 δισ. ευρώ, και ο Τακτικός Προϋπολογισμός.

Η εμπειρία άλλων χωρών δείχνει ότι μακροπρόθεσμα σε 30-40 χρόνια τα κεφαλαιοποιητικά συστήματα εξασφαλίζουν υψηλότερες συντάξεις από το σημερινό (διανεμητικό) σύστημα επικουρικής ασφάλισης.

Η δημογραφική γήρανση είναι ένας από τους βασικούς αν όχι ο βασικότερος λόγος που αλλάζει το μοντέλο στην επικουρική ασφάλιση καθώς η Ελλάδα είναι δεύτερη μετά την Ιταλία στην εξάρτηση ηλικιωμένων από νέους εργαζόμενους και βαθμιαία όλο και λιγότεροι εργαζόμενοι θα πλήρωναν για τις συντάξεις ολοένα και περισσότερων συνταξιούχων. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα τη βαθμιαία μείωση των συντάξεων.

Το προφίλ του νέου Ταμείου

1. ΠΟΙΟΥΣ ΑΦΟΡΑ

• Τους νέους μισθωτούς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας.
• Τους νέους αυτοαπασχολούμενους μηχανικούς, δικηγόρους και άλλους επαγγελματίες με επικουρική ασφάλιση, που εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας.
• Σε εθελοντική βάση όλους τους υφιστάμενους εργαζομένους (μισθωτούς και αυτοαπασχολούμενους) ηλικίας έως 35 ετών.

2. ΠΟΙΟΥΣ ΔΕΝ ΑΦΟΡΑ

• Τους σημερινούς συνταξιούχους.
• Τους σημερινούς ασφαλισμένους άνω των 35 ετών.
• Τους σημερινούς ασφαλισμένους κάτω των 35 ετών οι οποίοι θα επιλέξουν να παραμείνουν στο υφιστάμενο σύστημα επικουρικής ασφάλισης.

3. ΥΨΟΣ ΕΙΣΦΟΡΩΝ

Οι ασφαλιστικές εισφορές παραμένουν ίδιες δηλαδή, 6% για τους μισθωτούς (3% για τον εργαζόμενο και 3% για τον εργοδότη επί των ασφαλιστέων αποδοχών), ενώ για τους αυτοαπασχολούμενους θα υπολογίζονται βάσει των ασφαλιστικών κατηγοριών που ισχύουν και σήμερα.

4. ΑΤΟΜΙΚΟΣ ΚΟΥΜΠΑΡΑΣ ΕΙΣΦΟΡΩΝ

Ο κάθε ασφαλισμένος θα μπορεί από τον πρώτο μήνα να παρακολουθεί την απόδοση των εισφορών του και εξετάζεται να έχει τη δυνατότητα ρευστοποίησης και καταβολής σύνταξης μετά την πρώτη 15ετία.

ΟΙ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΕΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Μέσος μισθός 857 ευρώ για όλα τα έτη

Ετη καταβολής εισφορών	Σύνταξη στα 62		Σύνταξη στα 65		Σύνταξη στα 67
	Παλιό σύστημα	Νέο σύστημα	Παλιό σύστημα	Νέο σύστημα	Παλιό σύστημα	Νέο σύστημα
30	124,60	170,97	137,27	188,35	147,33	202,16
35	150,47	217,28	165,78	239,37	177,93	256,92
40	178,07	270,96	196,18	298,52	210,57	320,40

Μέσος μισθός 1.500 ευρώ για όλα τα έτη

Ετη καταβολής εισφορών	Σύνταξη στα 62		Σύνταξη στα 65		Σύνταξη στα 67
	Παλιό σύστημα	Νέο σύστημα	Παλιό σύστημα	Νέο σύστημα	Παλιό σύστημα	Νέο σύστημα
30	218,05	299,19	240,22	329,62	257,83	353,78
35	263,33	380,23	290,11	418,90	311,37	449,61
40	311,63	474,18	343,32	522,41	368,49	560,70

Συντελεστές αναπλήρωσης (σταθεροί για κάθε εισόδημα)

Ετη καταβολής εισφορών	Ηλικία λήψης σύνταξης
	60		62		65		67
	Παλιό	Νέο	Παλιό	Νέο	Παλιό	Νέο	Παλιό	Νέο
25	9,46%	12,35%	10,03%	13,10%	11,05%	14,43%	11,86%	15,49%
30	11,75%	16,12%	12,46%	17,10%	13,79%	18,84%	14,73%	20,22%
35	14,19%	20,49%	15,05%	21,73%	16,58%	23,94%	17,79%	25,69%
40	16,79%	25,55%	17,81%	27,10%	19,62%	29,85%	21,06%	32,04%
45	19,57%	31,42%	20,75%	33,32%	22,86%	36,71%	24,54%	39,40%