ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΚΟΛΙΑΣ Η παρακάτω αφήγηση της μάχης της Γραβιάς είναι αυτούσια κομμάτια που εχω αλιεύσει απ τον Δημήτρη Φωτιάδη.
………………………………………..
ΚΑΝΕΝΑΣ, απολύτως ΚΑΝΕΝΑΣ, δεν μπορεί να σε βάλει στο κλίμα και στο πνεύμα της εποχής, καλύτερα απ τον Δημήτρη Φωτιάδη και την εκπληκτική του αφήγηση….
………………………………………..
μετά το παλούκωμα του Θανάση Διάκου οι δύο πασάδες
Κιοσέ Μεχμέτ και Ομέρ Βρυώνης
αποφασίζουν να διαβούν ανάμεσα από Παρνασσό και Γκιώνα να φτάσουν στα Σάλωνα,
να σκλαβώσουν το Γαλαξίδι και να περάσουν από αυτό στο Μοριά
………………………………………..
έτρεχαν να προλάβουν να μην πέσει η Τριπολιτσά στους επαναστάτες
………………………………………..
ο Ομέρ Βρυώνης γνώριμος του Ανδρούτσου από το σεράι του Αλή Πασά στοχάζεται πώς είναι ακόμα οι παλιοί καιροί και πώς θα μπορέσει να του γυρίσει τα μυαλά
………………………………………..
του στέλνει μία γραφή που αφού του έταζε να τον κάνει δερβέναγα όλης της ανατολικής Ελλάδας.
του έλεγε πώς τραβάει για το χάνι της Γραβιάς όπου να ρθει και αυτός εκεί να κάτσουνε να κουβεντιάσουνε και να τα ταιριάξουν όλα
………………………………………..
πραγματικά ο Ανδρούτσος μόλις πήρε τη γραφή παίρνει τα παλικάρια του και τρέχει με τον Πανουργιά και το Δυοβουνιώτη στη συνάντηση που του έδωσε ο πασάς
………………………………………..
τούτο το χάνι που δοξάστηκε για πάντα την ιστορία του τόπου μας ήταν χτισμένο από πλιθιά.
λάσπη ανακατεμένη με άχυρο και πάνω σε Ίσωμα.
………………………………………..
μητε το παλιόπραμα που γέμιζε το μάτι μήτε η θέση δυνατή
………………………………………..
σαν έφτασαν εκεί οι Έλληνες ο Ανδρούτσος τους λέει να μπουν σε αυτό και να αντιβγούν στο ασκέρι των πασάδων
………………………………………..
του αποκρίνονται οι καπεταναίοι ότι μεγαλύτερη κακοκεφαλιά δεν θα μπορούσαν να κάνουν.
θα ήταν σαν να κλείνονται μέσα σε φάκα
………………………………………..
σα δε θέτε εσεις να μπείτε θα μπω εγώ τους λέει και
τραβάει τον κεφαλόδεσμο του
τον ανεμίζει με το αριστερό του χέρι βαζει το δεξί στη μέση και φωνάζει:
λεβέντες όποιος θέλει να με ακολουθήσει ας πιαστεί στο χορό
………………………………………..
πρώτος έτρεξε και πιάστηκε ο Γκούρας.
………………………………………..
και αρχίζει ο Ανδρούτσος:
ΚΑΤΩ ΣΤΟΥ ΒΑΛΤΟΥ ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΞΗΡΟΜΕΡΟ ΚΑΙ ΑΓΡΑΦΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΠΕΝΤΕ ΒΙΛΑΕΤΙΑ ΒΑΛΤΕ ΜΠΡΕ ΝΑ ΠΙΟΥΜΕ ΑΔΕΡΦΙΑ
………………………………………..
πιάνονται στο τραγούδι και το χορό ένας-ένας
ο Παπανδρέας
ο Τράκας
ο Μάρος
ο Βουτουνης
………………………………………..
ΕΚΕΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΚΛΕΦΤΕΣ ΟΙ ΠΟΛΛΟΙ ΟΥΛΟΙ ΝΤΥΜΕΝΟΙ ΣΤΟ ΦΛΟΥΡΙ ΚΑΘΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΤΡΩΝ ΚΑΙ ΠΙΝΟΥΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΡΤΑ ΦΟΒΕΡΙΖΟΥΝ
………………………………………..
βρόνταγαν τα άρματα πάνω τους και σφύριζαν κλέφτικα
………………………………………..
η λεβεντιά παράσερνε τη λεβεντιά
………………………………………..
χορεύανε τώρα μαζί με τους άλλους οι Καπογιωργαιοι
από το Ξηρόμερο
ο Γοβγίνας από την Εύβοια
ο Ζαφείρης από τα Επτάνησα
Ο Κύρκος με κάμποσους Γαλαξιδιώτες
ο Καπλάνης….
………………………………………..
ΠΙΑΝΟΥΝ ΚΑΙ ΓΡΑΦΟΥΝ ΜΙΑ ΓΡΑΦΗ ΧΕΖΟΥΝ ΤΑ ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗ ΓΡΑΦΟΥΝΕ ΚΑΙ ΣΤΟ ΚΟΜΠΟΤΙ ΠΡΟΣΚΥΝΟΥΝΕ ΤΟ ΔΕΣΠΟΤΗ
………………………………………..
τέλος 117 ήρωες σέρνουν το χορό
………………………………………..
τραγουδώντας και χορεύοντας μπαίνουν γλεντοκοπώντας στο χάνι
………………………………………..
ΜΠΡΕ ΤΟΥΡΚΟΙ ΚΑΝΕΤΕ ΚΑΛΑ ΓΙΑΤΙ ΣΑΣ ΚΑΙΜΕ ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΔΩΣΤΕ ΜΑΣ ΑΡΜΑΤΟΛΙΚΙ ΓΙΑΤΙ ΕΡΧΟΜΑΣΤΕ ΣΑ ΛΥΚΟΙ
………………………………………..
παύει το τραγούδι.
άκουγες πέτρες να κυλάνε και ξύλα να σπάνε
να τα σωριάζουν πίσω απ’ τις πόρτες να τις δυναμώσουν.
………………………………………..
με τα μαχαίρια τους ανοίγουν ολούθε μασγαλια (πολεμίστρες)
………………………………………..
φτάσανε και οι εχθροί.
μπροστά τράβαγε Καβάλα σε άλογο ένας ντερβίσης
περιστοιχισμένος από Ντελήδες
………………………………………..
πού πας ωρε Τούρκε του φωναζει ο Ανδρούτσος
να κόψω και να σκλαβώσω γκιαούρηδες
του αποκρίνεται εκείνος.
………………………………………..
δεν πρόφτασε να σώσει το λόγο και ένα βόλι σωριάζει νεκρό κάτω από το άλογο τον Δερβίση
………………………………………..
οι Τούρκοι λυσσάζουν από το κακό τους
………………………………………..
βαρουνε τα τουμπελέκια τούς,
ανεμίζουν τα μπαϊράκια τούς,
γυμνώνουν τα γιαταγάνια τους,
και κλείνοντας το ένα μάτι με το χέρι τους για να μην βλέπουν το χάρο που τους βίγλιζε,
χύνονται να πατήσουν το παλιοχανι
………………………………………..
και ήσαν τόσοι πολλοί που έλεγες πως θα το ξήλωναν με τα χέρια τους
………………………………………..
μα τι φωτιά ήταν εκείνη που ξέρναγε το παλιόπραμα
………………………………………..
στρώνεται η γης κουφάρια
………………………………………..
μπροστά σε τόσο ακαρτερευτο όλεθρο τους κόβεται η ορμή και σταματούν το γιουρούσι.
………………………………………..
σαστίζουν πασάδες
δεν το χωράει ο νους τους πως εκείνο εκεί το χάνι
μια κλωτσιάς πράγματα ήταν άπαρτο κάστρο μπροστά στα σχέδιά τους
………………………………………..
αφού ανάσανε λίγο το τούρκικο ασκέρι και κολάτσισε λίγο να στυλωθεί,
προστάζουν οι πασάδες να ετοιμαστούν για καινούργιο ρεσάλτο
………………………………………..
οι δερβίσηδες φανατίζουν το ασκέρι,
κάνουν ντουαδες στον Αλλάχ,
τάζουν πιλάφια άλογα και χαρέμια,
σε όποιον σκοτωθεί πολεμώντας το άπιστο γένος των γκιαούρηδων
………………………………………..
μπαίνουν μπροστά οι μπαϊραχτάρηδες, έχοντας γύρω τους
τους πιο γκαρδιωμένους.
φωνάζει Ομέρ Βρυώνης
“όποιοι από εσάς πατήσετε πρώτοι το χάνι
τάζω να δώσω πέντε πουγκιά στον καθένα”
………………………………………..
χύνονται σαν ένας άνθρωπος μπροστά
οι δικοι μας σημαδεύουν τους μπαϊραχτάρηδες που σωριάζομαι τσακισμένα κοντάρια
………………………………………..
ένας μονάχα καταφέρνει να φτάσει σε μία από τις γωνίες και να μπήξει το μπαϊράκι του αλλά βρίσκει το θάνατο αμέσως
………………………………………..
οι άλλοι γυρεύουν να σπάσουν πόρτες και παράθυρα
και να εξαρθρώσουν τα πλιθιά με τα νύχια τους και τις χατζάρες τους
………………………………………..
το χάνι το έζωσε ο θάνατος
………………………………………..
καρδιά παιδιά και τους φάγαμε φωνάζουν ο ένας τον άλλον μέσα στο χάνι
………………………………………..
άναψαν τα καριοφίλια τους και μην έχοντας νερό κατούραγαν τις κάννες
………………………………………..
“Εβγάτε όξω ωρε γκιαούρηδες αν είστε παλικάρια”
“Εμπάτε μέσα ωρε μεμέτηδες αν σας βαστάει ο κώλος”
………………………………………..
ρεσάλτο πανω στο ρεσάλτο κάνανε οι Τούρκοι αλλά όλο και περισσότεροι συναντούσαν τον θάνατο
………………………………………..
και εκείνοι που ορμούσαν έπρεπε να πατήσουν πάνω σε κουφάρια και λαβωμένους να περάσουν
………………………………………..
δε νταγιαντούνε πια
στ’ ανάθεμα και το ουρι στον παράδεισο του Μωάμεθ και τα πιλάφια και τα άλογα, αποτραβιούνται…
………………………………………..
ίσα με 300 Τούρκοι σκοτώθηκαν και 600 πληγώθηκαν.
από το χάνι χάθηκαν 6 όλοι όλοι.
………………………………………..
οι πασάδες προστάζουν το ασκέρι να περικυκλώσει το χάνι
και στέλνουν στη Λαμία να φέρουν κανόνια να το χαλάσουν με χοντρή φωτιά την άλλη μέρα.
………………………………………..
ο Ανδρούτσος όμως κατάλαβε το σχέδιο του Ομέρ Βρυώνη και λίγο πριν τα χαράματα
όρμησε έξω από το χάνι με τα παλικάρια του με τα σπαθιά στα χέρια
σκίζουν το τουρκικό ορδι, περνούν και σώζονται όλοι.
………………………………………..
δεν ήταν μόνο το θάρρος που έδωσαν εκείνη τη στιγμή σε όλους τους Έλληνες
αλλά έκανε και τους Τούρκους να μουδιάσουν
………………………………………..
ΔΕΝ πέρασε ο Ομέρ Βρυώνης στο Μοριά, να πνίξει τον σηκωμό που ήταν ακόμα στα σπάργανα του.
………………………………………..
ΔΕΝ ενόχλησε κανένας τους Έλληνες που πολιορκούσαν έξι μήνες στην Τριπολιτσά μέχρι που έπεσε…
………………………………………..
Το Χάνι της Γραβιάς και σαν ουσία για κείνη τη δύσκολη στιγμή της επανάστασης, (σχεδόν 1000 άντρες απ το ασκέρι των πασάδων νεκροί και τραυματίες και εκτός δύναμης ουσιαστικά)
αλλά
και σαν σύμβολο παλικαριάς και θάρρους άλλαξε την ψυχολογία
(που μετά το σούβλισμα του Θανάση Διάκου είχε καταρρεύσει η ψυχολογία όλων των επαναστατών)
είναι μέχρι και σήμερα μια από τις καλύτερες σελίδες της ελληνικής ιστορίας.