ΜΙΧΑΛΗΣ ΨΥΛΟΣ «Η ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να είναι… βαρετή ,αλλά ευγενική, επίσημη, τεχνοκρατική και πάνω απ` όλα ελιτίστικη ,πρέπει να κατοχυρωθεί με …πατέντα». Με αυτό το πικρόχολο σχόλιο ,ο ανταποκριτής της γαλλικής Liberation στις Βρυξέλλες, Ζαν Κατρμέρ ξεκινά το ρεπορτάζ του για την πανηγυρική έναρξη της «Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης», την περασμένη Κυριακή, 9 Μαΐου, στο Ευρωκοινοβούλιο, στο Στρασβούργο.
Άδειο για περισσότερο από 14 μήνες λόγω της πανδημίας, το Ευρωκοινοβούλιο στην πρωτεύουσα της Αλσατίας, υποτίθεται ότι θα ζωντάνευε, καθώς εορταζόταν και η Ημέρα της Ευρώπης Φευ! Παρά την παρουσία του Γάλλου προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν, που πήγε στο Στρασβούργο αμέσως μετά την ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής στο Πόρτο , «ελάχιστοι ήταν οι θεατές που είχαν μαζοχιστικά το θάρρος να παρακολουθήσουν αυτό το ατελείωτο συμβάν» γράφει ο Ζαν Κατρμέρ και προσθέτει: «Αν ο στόχος αυτής της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης ήταν να δώσουμε επιτέλους το λόγο σε πολίτες που δεν έχουν εμπλακεί ποτέ άμεσα στην οικοδόμηση της κοινότητας και να ανοίξουν τις πόρτες σε μια Ένωση που θεωρείται αδιαφανής, ήταν ακριβώς η αντίθετη εικόνα που στάλθηκε στην εναρκτήρια εκδήλωση, για αυτή την πανευρωπαϊκή διαδικασία διαβούλευσης που αναβλήθηκε πέρυσι λόγω της πανδημίας».
Η Ιταλίδα οικονομολόγος και πρώην Ευρωβουλευτίνα των Πρασίνων, Μόνικα Φρασόνι τονίζει ότι η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης, «αντί για μια ευρεία και φιλόδοξη διαβούλευση με τους πολίτες, αλλά και τους κατοίκους, τους Ευρωπαίους σύμφωνα με καινοτόμες μεθόδους που θα μπορούσαν να οργανωθούν σε εθνικό και πάνω απ ‘όλα ευρωπαϊκό επίπεδο, εξελίχθηκε σε μια μάζωξη της τελευταίας στιγμής».
Η Διάσκεψη αναμένεται βέβαια να καταλήξει σε συμπεράσματα έως την άνοιξη του 2022. Αλλά και οι πιο αισιόδοξοι Ευρωπαίοι διαβλέπουν τον κίνδυνο να εκφυλιστεί σε μια ατέρμονα συζήτηση ,χωρίς ουσιαστικές αποφάσεις. «Ο στόχος είναι να ακουστούν οι πολίτες, τα συνδικάτα και τα κοινωνικά κινήματα, αλλά το μόνο πράγμα που καταφέραμε να συμφωνήσουμε μέχρι στιγμής ήταν η ημερομηνία έναρξης» τόνισε ο Γερμανός ευρωβουλευτής της Αριστεράς, Μάρτιν Σίρντεβαν. «Όλα τα άλλα μοιάζουν περισσότερο με τραγωδία», πρόσθεσε.
Πολιτικό παιγνίδι του Μακρόν;
Η γαλλική εφημερίδα La Croix αφήνει μάλιστα υπονοούμενα ότι ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν ,που είναι και ο ιθύνων νους της Διάσκεψης, ενδεχομένως να θέλει να εκμεταλλευτεί για δικούς του ,προεκλογικούς λόγους ,τη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης. Και αυτό γιατί τα συμπεράσματά της αναμένεται να ανακοινωθούν προς το τέλος της προεκλογικής εκστρατείας για τις Προεδρικές εκλογές στη Γαλλία. «Ο Μακρόν επιχειρεί να ταυτίσει το πολιτικό του μέλλον με εκείνο της Ευρώπης», γράφει η La Croix.
Tα άσχημα νέα είναι όμως ότι το μέλλον προδιαγράφεται δυσοίωνο τόσο για τον Γάλλο Πρόεδρο, που βλέπει την ακροδεξιά Μαρίν Λε Πεν να βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ στο Μέγαρο των Ηλυσίων, όσο και για την Ευρώπη: Ισως για τον ίδιο λόγο: Την τραγική αντιμετώπιση της πανδημίας.
«Στα λόγια, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Γαλλία είναι ασυναγώνιστες» γράφει η γαλλική L`Humanite. «Το πρόβλημα είναι ότι, πίσω από τις ρητορικές παρεμβάσεις, ο Γάλλος πρόεδρος και οι ομόλογοι του στη Γηραιά ήπειρο έχουν κάνει λίγα για να επιτύχουν αυτή τη μεγάλη και όμορφη φιλοδοξία. Οι Βρυξέλλες, όπως το Παρίσι, για παράδειγμα, μποϊκοτάρησαν καθαρά και απλά το «Covid-19 Technology Access Pool» (C-Tap), τον εθελοντικό μηχανισμό συγκέντρωσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, τεχνολογιών και τεχνογνωσίας που τέθηκε σε ισχύ από τον Μάιο του 2020, στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας», τονίζει η εφημερίδα του Γαλλικού Κομμουνιστικού κόμματος. Να μην ξεχάσουμε άλλωστε και τη μεγάλη «κολοτούμπα» του Μακρόν αναφορικά με την πρόταση του Αμερικανού Προέδρου Μπάιντεν για τις πατέντες των εμβολίων. Ενώ αρχικά στήριξε την πρόταση να αρθούν οι πατέντες, στη συνέχεια σύρθηκε πίσω από την Γερμανίδα καγκελάριο Μέρκελ , που βάζει πάνω από όλα τα κέρδη της γερμανικής φαρμακοβιομηχανίας και ειδικά της BioNTech.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν, που οι Γάλλοι πολίτες να αποστασιοποιούνται όλο και περισσότερο από τον Μακρόν ενόψει των προεδρικών εκλογών που θα διεξαχθούν σε ένα χρόνο. Και για πρώτη φορά στα 63 χρόνια της Πέμπτης Γαλλικής δημοκρατίας, να εμφανίζεται ρεαλιστική η προοπτική κατάληψης του Μεγάρου των Ηλυσίων από την άκρα δεξιά.
Αδιαφορία, ανισότητες , εντάσεις
Οσο για τους υπόλοιπους Ευρωπαίους; Στην πλειοψηφία τους βλέπουν την ΕΕ ως ένα αργοκίνητο ,γραφειοκρατικό μηχανισμό ,που δεν μπόρεσε να προστατεύσει τον πληθυσμό της Γηραιάς ηπείρου στην δυσκολότερη ώρα μετά τον Β` Παγκόσμιο πόλεμο. Όπως γράφει η ευρωπαϊκή ιστοσελίδα Le Taurillon, «η κρίση Covid-19 από τις αρχές του 2020 επιβεβαίωσε απλά ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι στην ιστορία της, μια στιγμή πραγματικής κρίσης». Η ιστοσελίδα χρησιμοποιεί μάλιστα στα ελληνικά τη λέξη «κρίση», αναλύοντας την ετυμολογία της: «Κρίση στα αρχαία ελληνικά σημαίνει η στιγμή κατά την οποία κρίνουμε μια απόφαση που θα έχει αποφασιστικές συνέπειες για το μέλλον».
Τι να βλέπει άραγε ,κοιτάζοντας από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, ο Γάλλος αστροναύτης Τομά Πεσκιέ ,που είχε μετάσχει με μήνυμά του στον εορτασμό για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση; Μια Ευρώπη βαθιά διχασμένη, με τον πληθυσμό της να αδιαφορεί για όσα γίνονται στις Βρυξέλλες, τις κοινωνικές ανισότητες να αυξάνονται , την ουσιαστική άρνηση της ΕΕ να αντιμετωπίσει σθεναρά τις τουρκικές προκλήσεις ενάντια σε δύο κράτη -μέλη της, την Ελλάδα και την Κύπρο. Στο όνομα των εγωϊστικών οικονομικών και γεωπολιτικών συμφερόντων των ισχυρών του Βορρά, πρωτίστως της Γερμανίας. Το περιγράφει με λίγα λόγια η ιστοσελίδα Le Taurillon: Το όνειρο των ιδρυτών της ενωμένης Ευρώπης έχει εξελιχθεί σε μια ουτοπία, ένας μακρινός ορίζοντας που έχει γίνει αντικατοπτρισμός. Η Ευρώπη δεν εμπνέει πλέον όνειρα, χάνεται σε μια ένωση που είναι κυρίως οικονομική και όχι πολιτική, έτοιμη να παραιτηθεί από τις αξίες της και να γυρίσει την πλάτη της σε αντάλλαγμα για οικονομικά κέρδη». Ένα πρόσφατο παράδειγμα; Η άτυπη ευρωπαϊκή σύνοδος κορυφής στο Πόρτο: Όχι μόνο απορρίφθηκε ουσιαστικά η πρόταση Μπάιντεν να αρθούν οι πατέντες των εμβολίων ,αλλά και στο θέμα των εργασιακών δικαιωμάτων και της απασχόλησης -που ήταν και το κεντρικό-οι 27 περιορίστηκαν σε ευχολόγια. Η τελική δήλωση του Πόρτο, για παράδειγμα, δεν αναφέρει ονομαστικά σχέδιο οδηγίας σχετικά με τους «επαρκείς κατώτατους μισθούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση». Μόνο υποσχέσεις ακούστηκαν από την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής , Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. « Είμαστε αποφασισμένοι να μειώσουμε τις ανισότητες, να υπερασπιστούμε τους δίκαιους μισθούς», διαβάζουμε σε αυτό το κείμενο. Αλλά και με έναν αόριστο τρόπο, παραπέμπεται ,όπως και η δημιουργία θέσεων εργασίας ,στο «νομοθετικό έργο σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών». Πιάσε το αυγό και κούρευτο, δηλαδή. Όπως γράφει η γαλλική Liberation, «η Ευρώπη θα είναι κοινωνική όταν επιταχύνει για παράδειγμα την σύγκλιση προς τα πάνω των ελάχιστων μισθών στα κράτη μέλη της. Αλλιώς, σύντομα δεν θα υπάρχει πια, λόγω της οργής των πολιτών» .
Αγκάθι οι γερμανικές συντηρητικές αξίες
Ο Βρετανός ιστορικός Ανταμ Τουζ, που διδάσκει στο πανεπιστήμιο Κολούμπια ,στη Νέα Υόρκη ,προειδοποιεί ότι «αν η Ευρώπη επιστρέψει στον δημοσιονομικό συντηρητισμό τώρα, θα ξέρουμε τι θα συμβεί: μια εξαιρετικά αργή ανάκαμψη». Ο βρετανός καθηγητής ,που σύντομα θα κυκλοφορήσει το νέο του βιβλίο: «Ο κόσμος σε καραντίνα – Η παγκόσμια κρίση και οι συνέπειές της», εκτιμά -σε συνέντευξή του στη γερμανική Die Zeit- ότι «υπάρχουν αρκετοί αξιωματούχοι στη Γερμανία – στη Bundesbank, στο Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο, στο κοινοβούλιο, στα μέσα ενημέρωσης – που αντιδρούν στο σχέδιο μιας ολοένα και βαθύτερης Ευρωπαϊκής ένωσης. Στην πραγματικότητα, υποστηρίζουν ένα κυρίαρχο έθνος-κράτος. Ή προτιμούν μια «κεντρική Ευρώπη» που να ορκίζεται σε συντηρητικές γερμανικές αξίες. Δεν το λένε δυνατά, αλλά όταν τα πράγματα δυσκολεύουν ,κάνουν ό, τι χρειάζεται για να υπερασπιστούν τη θέση τους”.
Από οικονομική άποψη, σημειώνει ο Ανταμ Τουζ, η απάντηση είναι σαφής: πρέπει να αλλάξει το Γερμανικό παράδειγμα, για να υπάρξει μια ισχυρή ανοδική πορεία. Αυτό μπορεί να τρομάξει τα γεράκια μεταξύ των πολιτικών. Αλλά πρέπει να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα. Η Ευρώπη έχει υποστεί ένα τεράστιο σοκ από το 2020 – πολύ χειρότερο από το 2008 ή την κρίση του ευρώ».
Υπέρμαχος της ενωμένης Ευρώπης, η Ιταλίδα οικονομολόγος Μόνικα Φρασόνι το λέει ορθά κοφτά: «Η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να είναι ικανοποιημένη με την μετριότητά της. Οταν η πανδημία εξακολουθεί να χτυπά σκληρά, ο πόλεμος παραμένει στα σύνορά μας, η πραγματική δημοκρατία υποχωρεί,δεν μπορούμε να βασιστούμε σε μεγάλους ηγέτες. Ούτε σε πολλά φιλικά ή κοινωνικά μέσα μολυσμένα από τον δεξιό λαϊκισμό και τις υπερ-απλουστεύσεις. Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η ΕΕ θυμίζει μερικές φορές την αποτυχημένη Κοινωνία των Εθνών ,την γενναιόδωρη αυτή προσπάθεια που αποδείχτηκε όμως ανίσχυρη να σταματήσει τον Β` Παγκόσμιο -τον σκληρότερο πόλεμο του 20ού αιώνα»
Πρώτη δημοσίευση: δημοκρατία