ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Οποιος ζει στην Ελλάδα δεν χρειάζεται την έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας για να συνειδητοποιήσει πόσο διαβρωμένοι από τη διαφθορά είναι οι δημόσιοι οργανισμοί, αλλά όπως και να το κάνουμε τα αποτελέσματα της μεγάλης έρευνας κοινής γνώμης του οργανισμού σοκάρουν.
Αποτυπώνουν όσα εμπειρικά γνωρίζουμε, τα μετατρέπουν σε αριθμούς κι άρα τους δίνουν μεγαλύτερη δύναμη.
Το Παγκόσμιο Βαρόμετρο Διαφθοράς 2013 δίνει στην Ελλάδα το χρυσό μετάλλιο. Ναι, είμαστε οι πιο διεφθαρμένοι στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Το 22%, δηλαδή ένας στους πέντε λάδωσε τους τελευταίους 12 μήνες κάποια δημόσια υπηρεσία.
Τα πρωτεία στα φακελάκια έχει ο κλάδος της Υγείας. Συγκεκριμένα το 23% των ερωτηθέντων δήλωσε πως κατά την επαφή του με κάποια ιατρική υπηρεσία χρειάστηκε να λαδώσει. Το 41% αυτών έπειτα από σχετική ερώτηση τόνισε πως δωροδόκησε τους γιατρούς επειδή αυτός ήταν ο μοναδικός τρόπος να διεκπεραιώσουν την υπόθεσή τους. Το πρόβλημα στην υγεία γίνεται ακόμα μεγαλύτερο αν αναλογιστεί κανείς πως άλλο 25% επεσήμανε πως του ζητήθηκε να δώσει φακελάκι, αλλά αρνήθηκε να συμβιβαστεί. Με λίγα λόγια στον χώρο της υγείας 1 στους 2 γιατρούς ζητά φακελάκι, ενώ το 70% των ερωτηθέντων θεωρεί πως η διαφθορά στο δημόσιο τομέα είναι ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα.
Σύμφωνα με την Εθνική Έρευνα για τη Διαφθορά στην Ελλάδα 2012, το ποσό κατά μέσο όρο που προσφέρεται για τη διεκπεραίωση μιας υπόθεσης σε μια δημόσια υπηρεσία εκτιμάται σε €1.228. Το εύρος της δωροδοκία για την επίσπευση των διαδικασιών σε ένα δημόσιο νοσοκομείο είναι από €50 μέχρι €20.000.
Τα πολιτικά κόμματα στην κορυφή της λίστας
Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της έρευνας πάντως, αφορά την άποψη της κοινής γνώμης για τα πολιτικά κόμματα. Σε μια κλίμακα από το 1 ως το 5 με το 5 να αποτελεί το ταβάνι της διαφθοράς τα ελληνικά κόμματα συγκέντρωσαν βαθμό 4,6! Επίδοση που τα κατατάσσει στην κορυφή της Ευρώπης μαζί μ’ εκείνα της Πορτογαλίας. Με απλά λόγια, λοιπόν, οι ίδιοι οι Ελληνες θεωρούν πως οι πολιτικοί μας είναι οι πλέον διεφθαρμένοι στην Ευρώπη.
Με το επίπεδο διαφθοράς να είναι σε συνεχή άνοδο σε περίοδο κρίσης, σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες της ΕΕ που έχουν καταγράψει μείωση στον συγκεκριμένο τομέα. Στη χώρα μας το 54% της κοινής γνώμης θεωρεί πως η διαφθορά έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.
Εκτός αυτού, οι Ελληνες σε ποσοστό 73% έχουν την άποψη πως οι προσπάθειες της κυβέρνησης να καταπολεμήσει τη διαφθορά είναι αναποτελεσματικές. Μάλιστα, το 46% αυτών τις βρίσκουν άκρως αναποτελεσματικές. Μόλις το 9% των ερωτηθέντων αναδεικνύουν την αποτελεσματικότητα του κυβερνητικού έργου για την πάταξη της διαφθοράς.
Οι απόψεις αυτές συνδυάζονται με την ευρύτερη απαισιόδοξη αντίληψη των ατόμων που συμμετείχαν στην έρευνα σχετικά με τον ρόλο των μεγάλων συμφερόντων στη λήψη των αποφάσεων (όπου 83% των ερωτηθέντων στην Ελλάδα θεωρούν ότι η κυβέρνηση διοικείται σε μεγάλο βαθμό ή εξ ολοκλήρου από ειδικά συμφέροντα). Η έλλειψη της εμπιστοσύνης στα κόμματα, πάντως, δεν αποτελεί μόνο ελληνικό… προνόμιο, αφού στις 51 από τις 107 χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα, τα κόμματα πήραν την πρώτη θέση. Εντύπωση προκαλεί η πρωτιά της Δανίας όπου πιο διεφθαρμένοι θεωρούνται οι άνθρωποι της Εκκλησίας.
Ακολουθεί ο Τύπος
Στη δεύτερη θέση της λίστας με τους πιο διεφθαρμένους κλάδους είναι τα ΜΜΕ με βαθμολογία 4,4 με άριστα το 5 κι ακολουθεί το Κοινοβούλιο και οι Νομοθετικές Υπηρεσίες.
«Οι πολιτικοί οφείλουν να σταθούν με τόλμη μπροστά στον καθρέφτη, να αναλογιστούν τις ευθύνες τους και να πείσουν με πράξεις τους πολίτες ότι έχουν αλλάξει νοοτροπία. Ένα πρώτο απλό βήμα είναι να αναρτούν τα πόθεν έσχες τους νόμιμα στον ιστότοπο της Βουλής», υπογραμμίζει ο Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας-Ελλάδος, Κώστας Μπακούρης.
Το ουσιαστικότερο μήνυμα που δίνει το φετινό Βαρόμετρο προέρχεται από τη στάση των πολιτών. Ολοένα και περισσότεροι πολίτες -το 84% όσων ρωτήθηκαν στην Ελλάδα-, δηλώνουν διατεθειμένοι να αντιδράσουν στη διαφθορά καταγγέλλοντας περιστατικά. «Η Πολιτεία οφείλει να τους προστατεύσει. Δεν υπάρχει καλύτερη συγκυρία για την υιοθέτηση και εφαρμογή ενός νομοθετικού πλαισίου προστασίας των ατόμων που αποκαλύπτουν περιστατικά διαφθοράς (whistleblowers)» τονίζει ο Κ. Μπακούρης.
Το Βαρόμετρο επίσης κατέδειξε την έλλειψη εμπιστοσύνης του κόσμου σε θεσμούς που έχουν αναλάβει την καταπολέμηση του εγκλήματος. Συγκεκριμένα, μερικά από τα πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα της Έκθεσης αποκαλύπτουν ότι:
- Σε 36 χώρες η Αστυνομία εκλαμβάνεται ως ο πιο διεφθαρμένος οργανισμός -όπου σχεδόν στο 53% των ατόμων ζητήθηκε να καταβάλλουν φακελάκι στην αστυνομία.
- Σε 20 χώρες ο Δικαστικός κλάδος θεωρείται ο πιο διεφθαρμένος -όπου το 30%, κατά μέσο όρο των ατόμων που ήρθαν σε επαφή με αυτόν δήλωσαν ότι τους ζητήθηκε φακελάκι.
- Σε 51 χώρες παγκοσμίως, τα πολιτικά κόμματα θεωρούνται ως ο πιο διεφθαρμένος θεσμός.
- Το 55% των όσων ρωτήθηκαν παγκοσμίως, πιστεύουν ότι οι κυβερνήσεις υποκινούνται από ειδικά συμφέροντα.
«Οι κυβερνήσεις οφείλουν να ανταποκριθούν σε αυτή την κραυγή των πολιτών για πάταξη της διαφθοράς, με συγκεκριμένο πλάνο και δράσεις που θα εδραιώνουν τη διαφάνεια και τη λογοδοσία», υπογραμμίζει η Χουγουέτ Λαμπέλ, πρόεδρος της Διεθνούς Αμνησίας και συμπληρώνει: «Απαιτείται ισχυρή ηγεσία, ιδίως από τις χώρες που απαρτίζουν την G20. Στις 17 από αυτές, το 59% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι οι κυβερνήσεις τους δεν είναι αποτελεσματικές στην καταπολέμηση της διαφθοράς».
Οι πολιτικοί πρέπει να διανύσουν μακρύ δρόμο για να ξανακερδίσουν την εμπιστοσύνη των κοινωνιών και των πολιτών. Η έρευνα δείχνει ότι υπάρχει κρίση εμπιστοσύνης απέναντι στο πολιτικό σύστημα και πραγματική ανησυχία για την ικανότητα των οργάνων που είναι υπεύθυνα να καταπολεμούν το έγκλημα.
Σε όλο τον κόσμο, η αντίληψη των πολιτών σχετικά με τις προσπάθειες των ηγετών να πατάξουν τη διαφθορά έχει χειροτερέψει από το 2008 που ξέσπασε η κρίση μέχρι σήμερα. Χαρακτηριστικά, το 2008 το 31% των ερωτηθέντων δήλωνε ότι θεωρεί αποτελεσματικό το έργο της κυβέρνησης, ενώ το 2013 το Βαρόμετρο καταγράφει πτώση στο 22%.