ΜΙΧΑΛΗΣ ΨΥΛΟΣ Τα πρώτα δισεκατομμύρια από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης ύψους 750 δις ευρώ θα αρχίσουν να ρέουν τον Ιούλιο προς τις χώρες μέλη. Ο αρμόδιος Επίτροπος για τον Προϋπολογισμό της ΕΕ , Γιοχάνες Χαν σχεδιάζει να λάβει αυτό το μήνα από τις χρηματαγορές μια πρώτη δόση του κοινού ευρωπαικού δανείου ,ύψους 10 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Είναι τα πρώτα χρήματα που θα μοιραστούν στα κράτη μέλη, τα οποία δικαιούνται μια προκαταβολή 13% από το σύνολο των χρημάτων που θα λάβουν από το Ταμείο. Ως το τέλος του χρόνου μάλιστα, η ΕΕ αναμένεται να δανειστεί από τις χρηματαγορές κάπου 80 δισεκατομμύρια ευρώ .Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της ΕΕ : « Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ,προκειμένου να χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα NextGenerationEU, θα λάβει δάνεια για λογαριασμό της ΕΕ από τις αγορές ,με πολύ πιο ευνοϊκά επιτόκια από ό, τι πολλά κράτη μέλη και θα αναδιανείμει τα ποσά»
Αλλά εδώ αρχίζουν τα προβλήματα: «Μόνο μια μικρή ομάδα χωρών θα πάρει προκαταβολή από το Ταμείο», υποστηρίζει η γερμανική Die Welt. Επικαλείται μάλιστα τον Λετονό αντιπρόεδρο της Κομισιόν και αρμόδιο για τα οικονομικά θέματα, Βάλντις Ντομπρόβσκις ,ο οποίος μιλώντας σε μια μικρή ομάδα δημοσιογράφων αποκάλυψε ότι «ο ακριβής αριθμός χωρών δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί επειδή δεν έχουν υποβάλει όλοι τα σχέδιά τους ,ενώ υπάρχει ακόμη μια μικρή ανάγκη βελτίωσης σε ορισμένα σχέδια». Ο Ντομπρόβσκις κατέστησε μάλιστα σαφές ότι «ο αριθμός των χωρών που θα πάρουν προκαταβολή θα εξαρτηθεί από την αξιολόγηση των σχεδίων…Αλλά ακούγεται εύλογο ότι θα δοθούν χρήματα σε 10 έως 15 χώρες».
Ο Λετονός Επίτροπος δεν θέλησε να δεσμευτεί για πολλούς λόγους, κυρίως όμως λόγω του ορατού φόβου που επικρατεί στις Βρυξέλλες για το που θα διατεθούν τα χρήματα του Ταμείου από τα κράτη μέλη. Οι κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ ορίζουν ότι το 37% των κονδυλίων του Ταμείου χρημάτων θα πρέπει να δοθούν για την προστασία του κλίματος και το 10% για την ψηφιοποίηση.
Η ιστοσελίδα Politico σημειώνει πάντως με ανησυχία ότι «μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων δεν προορίζεται για την άμεση επίλυση προβλημάτων που προκάλεσε η πανδημία. « Οι πολιτικοί συνήθως επικρίνονται ως κοντόφθαλμοι. Χρησιμοποιώντας άλλωστε το Ταμείο ως κίνητρο μετά την πανδημία ,για τη μετατροπή της οικονομίας, οι Βρυξέλλες κινδυνεύουν να θυσιάσουν το παρόν για το μέλλον – και ενδεχομένως να προκαλέσουν μεγάλη κοινωνική αντίδραση» ,υποστηρίζει η ευρωπαική ιστοσελίδα.
Βόμβα με τη μαφία
Η γερμανική Die Welt σημειώνει επίσης ότι «το πρόγραμμα ανοικοδόμησης της ΕΕ μετά την πανδημία ,θα είναι πολύ μικρότερο από ο,τι είχε αρχικά σχεδιαστεί .Το Ταμείο διαθέτει 360 δισεκατομμύρια ευρώ σε δάνεια και 390 δισεκατομμύρια σε δωρεάν επιχορηγήσεις .Ορισμένες χώρες μέλη από τον Ευρωπαικό βορρά – Γερμανία, Δανία και Φινλανδία -δεν θέλουν να υποβάλουν αίτηση για δάνεια από το Ταμείο κεντρικό ταμείο ανοικοδόμησης ,καθώς μπορούν να δανειστούν χρήματα από τις χρηματοπιστωτικές αγορές με πολύ πιο ευνοϊκούς όρους. Άλλες χώρες ,όπως η Πορτογαλία και η Πολωνία θέλουν μόνο ένα μικρό μέρος των δανείων που δικαιούνται. Ακόμη και το υπερχρεωμένο Βέλγιο δεν θέλει νέα δάνεια. Η Ιταλία και η Ελλάδα, από την άλλη πλευρά, θέλουν να πάρουν από το Ταμείο ,όλα τα δάνεια που δικαιούνται, όπως τονίζει η Γερμανική εφημερίδα.
Η Γερμανική Handelsblatt δεν διστάζει πάντως να ρίξει μια βόμβα: «Η μαφία έχει βάλει στόχο το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ», γράφει ορθά κοφτά η γερμανική οικονομική εφημερίδα. Υποστηρίζει μάλιστα ότι οι υπηρεσίες ασφαλείας προειδοποιούν ήδη για «διείσδυση» του οργανωμένου εγκλήματος στην οικονομία. «Η μαφία και οι… διώκτες της έχουν κάτι κοινό, είναι το σύνθημα: Ακολουθήστε τα χρήματα. Και φυσικά και οι δύο πλευρές ξέρουν από πού θα προέρχονται τα χρήματα σύντομα: Από τις Βρυξέλλες, κάπου 750 δισεκατομμύρια ευρώ – αυτό είναι το ποσό με το οποίο η Επιτροπή της ΕΕ θέλει να ενισχύσει την Ευρώπη μετά την πανδημία», υποστηρίζει η Handelsblatt και θέτει ξανά το ερώτημα: «Τι γίνεται όμως εάν κονδύλια του Ταμείου διαρρεύσουν σε σκοτεινά κανάλια; Τι γίνεται αν η μαφία γίνει πλούσια με τα δισεκατομμύρια;».
Πράσινοι ευρωβουλευτές καταγγέλλουν επίσης ότι εξυφαίνονται ήδη σχέδια εξαπάτησης προς το Ταμείο Ανασυγκρότησης. «Πολλά από τα έργα που προτείνονται από διάφορες κυβερνήσεις , δηλώνονται ως Πράσινα, αν και η συμβολή τους στην προστασία του κλίματος είναι αμφισβητήσιμη» , λέει ο Γερμανός ευρωβουλευτής Νταμιάν Μποσέλαγερ.
Στην Ιταλία, για παράδειγμα, η αγορά τρακτέρ που λειτουργούν με ντίζελ προτείνεται ως περιβαλλοντικό μέτρο. Και όσοι ανακαινίζουν το σπίτι τους, για παράδειγμα εγκαθιστώντας λέβητα φυσικού αερίου, μπορούν να αφαιρέσουν το 110% του κόστους από το φόρο – χωρίς να υπάρχουν μετρήσιμα κριτήρια για το φιλικό προς το κλίμα αποτέλεσμα. Η Πολωνία, επίσης ,ζητάει χρήματα από το Ταμείο για την ανάπτυξη βιομηχανικών περιοχών. Η Γερμανία ζητάει επίσης επιδοτήσεις για υβριδικά αυτοκίνητα ως μέτρο προστασίας του κλίματος, αν και η συμβολή τους στη μείωση των εκπομπών CO2 είναι αμφιλεγόμενη.
Οι Πράσινοι εξέφρασαν φόβους ό,τι μια σειρά προτεινόμενων έργων από διάφορες χώρες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αποψίλωση δασών και στην καταστροφή πολύτιμων βιοτόπων . Παρά το γεγονός ότι οι κανονισμοί της ΕΕ ορίζουν ότι τα έργα που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης δεν πρέπει να προκαλούν “καμία ζημιά” (“Αρχή του Do-No- Harm”) “).
«Η Ιταλία θέλει να βοηθήσει τους αγρότες της να αγοράσουν τρακτέρ που λειτουργούν με ντίζελ ή να επιδοτήσει λέβητες φυσικού αερίου. Τα γερμανικά σχέδια για υβριδικά οχήματα είναι επίσης αμφισβητήσιμα» ,λέει ο Πράσινος ευρωβουλευτής και προσθέτει: «Τα ευρωπαϊκά χρήματα δεν πρέπει να δαπανηθούν σε ρυπογόνες και κακές επενδύσεις».
Ευρωπαία εισαγγελέας
Το πόσο σοβαρά αντιμετωπίζεται αυτή η ανησυχία στις Βρυξέλλες αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η ΕΕ αποφάσισε να συγκροτήσει το δικό της θεσμικό όργανο για να περιορίσει την απειλή διασπάθισης του ευρωπαϊκού χρήματος: Την Ευρωπαική Εισαγγελία. Μετά από δύο δεκαετίες νομικών και πολιτικών συγκρούσεων, ξεκίνησε από την 1η Ιουνίου να λειτουργεί στο Λουξεμβούργο η εισαγγελία της ΕΕ (EPPO), που θα είναι υπεύθυνη για την αποκάλυψη και δίωξη κάθε είδους απάτης και κατάχρησης στον προϋπολογισμό της ΕΕ . Επικεφαλής τέθηκε η Ρουμάνα Λάουρα Κοβέσι, που είχε διατελέσει υπεύθυνη για την καταπολέμηση της διαφθοράς στη χώρα της . «Είμαστε το πρώτο πραγματικά αιχμηρό εργαλείο που υπερασπίζεται το κράτος δικαίου στην ΕΕ. Η επιτυχία μας είναι ζήτημα αξιοπιστίας για την ΕΕ», τόνισε η Λάουρα Κοβέσι. Η Ρουμάνα Γενική Εισαγγελέας θα έχει πάντως αναπληρωτή τον Γερμανό Αντρές Ρίτερ και θα συνεργάζονται με ένα δίκτυο 22 εθνικών εισαγγελέων και θα κρίνουν από κοινού, εάν μία καταγγελία πρέπει να οδηγήσει σε δικαστική έρευνα. Το έργο της Κοβέσι θα είναι εξαρχής δύσκολο πάντως, καθώς μόνο 22 από τις 27 χώρες μέλη της ΕΕ αποφάσισαν να ενταχθούν στην EPPO. Και μην νομίζετε ότι αρνήθηκαν οι χώρες του Νότου ,που τόσα πολλά έχουν ακούσει από τον πλούσιο Βορρά για διαφθορά. Στην Ευρωπαική Εισαγγελία αρνήθηκαν να μετάσχουν η Δανία, η Ιρλανδία, η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Σουηδία .
«Το θέμα δεν είναι μία ή δύο κακές επενδύσεις, αλλά το ίδιο το μέλλον της Ευρώπης» ,λέει ο Πράσινος ευρωβουλευτής Νταμιάν Μποσέλαγερ και προσθέτει: «Με δεδομένο ότι επενδύονται τα χρήματα των ευρωπαίων φορολογουμένων , η Ευρωπαική Επιτροπή και το Ευρωκοινοβούλιο πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στη συμμόρφωση με τους κανονισμούς».
Πρώτη δημοσίευση: δημοκρατία