Newsroom Team Δεν έχει τόση σημασία ποιά ή ποιες τράπεζες βρίσκονται πίσω από την “ιδέα” ότι τα αποθηκευμένα βιβλία δεν αποτελούν …αξία (έναντι χρέους). Εκείνο που συγκλονίζει είναι πως ένας πολύ μεγάλος αριθμός βιβλίων οδηγήθηκε σε πολτοποίηση ως άχρηστα για κάποια στελέχη της συγκεκριμένης τράπεζας. Ας πολτοποιηθεί ο Τσέχωφ, ο Φιλιπ Ροθ, ο Λιβανελί, ο Νερούντα, ο Σολζενίτσιν. Δεν είναι χρήσιμοι…
Σύμφωνα με όσα ανέφεραν συγγραφείς σε αναρτήσεις τους στα κοινωνικά δίκτυα, βιβλία που βρισκόταν στις αποθήκες των εκδόσεων Γαβριηλίδη, πολτοποιήθηκαν έπειτα από τον θάνατο του εκδότη και την κατάσχεσή τους από τις πιστώτριες τράπεζες. Σύμφωνα με τις ίδιες καταγγελίες όσα βιβλία βρισκόταν εκεί, από τον θάνατο του Σάμη Γαβριηλίδη, πολτοποιήθηκαν χωρίς να ενημερωθούν οι συγγραφείς, προκειμένου να διασώσουν κάποια από τα αντίτυπα των βιβλίων τους.
“Πόσα χρήματα άξιζαν οι λέξεις; Πώς να μετρήσουμε σε χρήματα την ποίηση; Αδύνατον. Ενώ ο πολτός έχει συγκεκριμένη τιμή στην αγορά. Και οι τράπεζες δεν ενδιαφέρονται για το ανεκτίμητο αλλά για το τιμολόγιο” ανέφερε από την πλευρά του ο Αλέξανδρος Σχισμένος που αναφέρεται στο γεγονός, σχολιάζοντας ακόμα για την απόφαση αυτή των τραπεζών πως “Απέδειξαν έτσι ότι δεν είναι χαρτί και κόλλα το βιβλίο, αλλά λέξεις. Το χαρτί και η κόλλα παρέμειναν. Οι λέξεις χάθηκαν, πάνε, τις έφαγαν οι μηχανές. Αν αφαιρέσεις την ποίηση μένει ο πολτός”, ανέφερε στο facebook ο συγγραφέας Αλέξανδρος Σχισμένος.
Μέχρις ώρας δεν έχει υπάρξει αντίδραση της υπουργού Πολιτισμού ( Οι Εκδόσεις Γαβριηλίδη ήταν ένας ιστορικός εκδοτικός οίκος), ή από τον -αρμόδιο και για τις τράπεζες- υπουργό Ανάπτυξης Άδωνι Γεωργιάδη -έστω για να τις ψέξει-, ή της υπουργού Παιδείας Νίκης Κεραμέως- για να διεκδικήσει βιβλία για τις σχολικές βιβλιοθήκες των παραμεθόριων περιοχών από όσα έχουν απομείνει.
Ποιος ήταν ο Σάμης Γαβριηλίδης
Ο Σάμης Γαβριηλίδης, όπως έγραφε η “Καθημερινή“, μετά τον θάνατό του, ήταν εκδότης με κύρος και βαρύτητα, με ιδιαίτερο στίγμα στον χώρο του βιβλίου, λάτρης της ποίησης, του δοκιμίου και των κλασικών έργων, αλλά και με σπάνια αγάπη για την ευγενή τέχνη της τυπογραφίας, ο Σάμης Γαβριηλίδης πέθανε σε ηλικία 66 ετών, έπειτα από πολύχρονη μάχη με τον καρκίνο.
Η εκδοτική του πορεία ξεκινά από τη μεταπολίτευση, όταν τον Νοέμβριο του 1975, δύο χρόνια μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου στα οποία συμμετείχε ως φοιτητής της σχολής Ναυπηγών, έγινε συνεταίρος του Λουκά Ρηνόπουλου και της Μάρως Στογιαννίδου στο βιβλιοπωλείο «Πλέθρον». Σύντομα συνέβαλε στην εξέλιξή του σε εκδοτικό οίκο, με πρώτη έκδοση τη «Ρεμπέτικη Ανθολογία» του Τάσου Σχορέλη, που έφερε τον Γαβριηλίδη σε επαφή με τον λόγιο τυπογράφο και εκδότη Αιμίλιο Καλιακάτσο και τον κριτικό λογοτεχνίας Αλέξη Ζήρα: «Με έμαθαν ο μεν πρώτος τυπογραφία, ο δε δεύτερος να διαβάζω», θα έλεγε σε συνεντεύξεις του. Τελικά, συνδιηύθυνε το «Πλέθρον» μέχρι το 1986, ενώ το 1988 προέκυψαν οι Εκδόσεις Γαβριηλίδης.
Με βασικό άξονα τους Ελληνες κυρίως δημιουργούς, δίνοντας έμφαση στην ποίηση, στο δοκίμιο, αλλά και στην πεζογραφία, στεγάζοντας εκδοτικά συγγραφείς όπως ο Θοδωρής Καλλιφατίδης και ο Πέτρος Μάρκαρης (του οποίου ήταν επιστήθιος φίλος), ο Σάμης Γαβριηλίδης υπηρετούσε το βιβλίο και την καλαισθησία του, γνωρίζοντας ότι η τεχνολογία προσφέρει δυνατότητες, κρύβει όμως και κινδύνους: το 2011 οι εκδόσεις του εγκαταστάθηκαν σε ένα σύγχρονο πολυχώρο και ταυτόχρονα φιλόξενο τόπο συνάντησης στο Μοναστηράκι, ονόματι «Poems and Crimes Art Bar», όπου εκτός από θεατρικές, εικαστικές, μουσικές και άλλες εκδηλώσεις υπό τη φροντίδα της συντρόφου του Βάσως Κυριαζάκου, ο Σάμης Γαβριηλίδης συνδύαζε τη σύγχρονη ψηφιακή εκτύπωση, με την παραδοσιακή, ραφτή βιβλιοδεσία.
Αν ως εκδότης έδινε έμφαση σε κάποια ζητήματα, τότε ένα από αυτά ήταν η μνήμη. Οχι χωρίς λόγο: η μητέρα του, Καρολίνα Ναχμούλη-Γαβριηλίδου, ήταν επιζήσασα των στρατοπέδων συγκέντρωσης του Αουσβιτς, του Νταχάου, του Μπέργκεν Μπέλσεν. Οπως θα διηγιόταν αργότερα, ο Σάμης Γαβριηλίδης έμαθε την ιστορία της ρωτώντας γι’ «αυτόν τον αριθμό στο χέρι της», χωρίς ωστόσο ο ίδιος ή ο αδελφός του να ενσωματώσουν κάποια αίσθηση αγωνίας ή τιμωρίας για όσα είχαν συμβεί. Η μαρτυρία της έγινε βιβλίο με τίτλο «Block 25» και κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις το 2016. Εδώ και έξι χρόνια, το «Poems and Crimes» διοργανώνει κάθε Ιανουάριο τον «μήνα Ολοκαυτώματος», με το σλόγκαν «θυμόμαστε, δεν χρησιμοποιούμε».
Η αντίδραση της Σίας Αναγνωστοπούλου
Η βουλευτίνα του ΣΥΡΙΖΑ δεν παραβλέπει τα δυσβάσταχτα χρέη μετά το θάνατο του Σάμη Γαβριηλίδη, ωστόσο υπογραμμίζει ότι «τα βιβλία, που αποτελούν την ιστορία και τη διαδρομή ενός ιστορικού εκδοτικού οίκου, δεν κρίνονται αξιοποιήσιμα.
Δεν γίνεται η επιλογή να πλειστηριαστούν και αυτά, ή ακόμη —γιατί όχι;¬— να χαριστούν σε βιβλιοθήκες, δημόσιες ή σχολικές, σε φυλακές, νοσοκομεία, προνοιακά ιδρύματα».
«Δεν ενημερώνονται καν οι συγγραφείς των βιβλίων ώστε να τους δοθεί η δυνατότητα να αγοράσουν αντίτυπα των βιβλίων τους» είπε η Σία Αναγνωστοπούλου, θυμίζοντας μάλιστα ότι πριν από έντεκα χρόνια, το κλείσιμο του εκδοτικού οίκου «Ελληνικά γράμματα» από τον όμιλο ΔΟΛ το 2010 σημαδεύτηκε από την πολτοποίηση.
Τότε ο εκδοτικός και δημοσιογραφικός όμιλος αρνήθηκε να διασώσει τα βιβλία, παρόλο που αυτό υπήρξε αίτημα των εργαζομένων στον εκδοτικό οίκο, υπενθυμίζει η κ. Αναγνωστοπούλου.
Και καταλήγει ότι «ο συμβολισμός είναι ανατριχιαστικά δυσοίωνος. Το βιβλίο καταλήγει στην πολτοποίηση, «ως κάτι άχρηστο, μη ανταποδοτικό, μη εκποιήσιμο».
Ολόκληρη η δήλωση της Τομεάρχη Πολιτισμού της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία Σίας Αναγνωστοπούλου
«Η πολτοποίηση από τις πιστώτριες τράπεζες των βιβλίων που βρέθηκαν στην αποθήκη των εκδόσεων Γαβριηλίδη προκαλεί σοκ στους ανθρώπους του βιβλίου και του πολιτισμού. Μετά το θάνατο του Σάμη Γαβριηλίδη, ο οποίος άφησε πίσω δυσβάσταχτα χρέη, οι τράπεζες εισβάλλουν στον εκδοτικό οίκο. Κατάσχονται μηχανήματα, ακίνητα πρόκειται να βγουν σε πλειστηριασμό, αλλά τα βιβλία, που αποτελούν την ιστορία και τη διαδρομή ενός ιστορικού εκδοτικού οίκου, δεν κρίνονται αξιοποιήσιμα.
Δεν γίνεται η επιλογή να πλειστηριαστούν και αυτά, ή ακόμη —γιατί όχι;— να χαριστούν σε βιβλιοθήκες, δημόσιες ή σχολικές, σε φυλακές, νοσοκομεία, προνοιακά ιδρύματα. Δεν ενημερώνονται καν οι συγγραφείς των βιβλίων ώστε να τους δοθεί η δυνατότητα να αγοράσουν αντίτυπα των βιβλίων τους.
Η ιστορία μας θυμίζει μια ανάλογη πριν από έντεκα χρόνια. Το κλείσιμο του εκδοτικού οίκου «Ελληνικά γράμματα» από τον όμιλο ΔΟΛ το 2010 σημαδεύτηκε από τις φωτογραφίες βιβλίων σημαδεμένων με κόκκινη μπογιά καθ’ οδόν προς την πολτοποίηση. Ο εκδοτικός και δημοσιογραφικός όμιλος αρνήθηκε να διασώσει τα βιβλία, παρόλο που αυτό υπήρξε αίτημα των εργαζομένων στον εκδοτικό οίκο.
Ο συμβολισμός είναι ανατριχιαστικά δυσοίωνος. Το βιβλίο, κιβωτός της γνώσης και της δημιουργίας, δεν αξιολογείται από το κράτος και τα πιστωτικά ιδρύματα ως κάτι που πρέπει να διασωθεί, να διαφυλαχθεί, να διανεμηθεί, δωρεάν ή με χαμηλή τιμή, σε ανθρώπους που διψούν γι’ αυτό. Καταλήγει στην πολτοποίηση ως κάτι άχρηστο, μη ανταποδοτικό, μη εκποιήσιμο, χωρίς αξία. Ενδεικτικό τόσο των αξιών ενός οικονομικού συστήματος, όσο και της ανυπαρξίας πολιτικής για το βιβλίο και τις βιβλιοθήκες στη χώρα μας».