ΜΑΡΙΑ ΔΕΔΟΥΣΗ Υπάρχει μια σειρά στο Νέτφλιξ, το Maid, η οποία είναι βασισμένη σε πραγματική ιστορία και η οποία ξεχωρίζει απ’ όλες του είδους βασικά για ένα λόγο: Είναι, όπως η ταινία εκείνη του Μπενίνι για το Ολοκαύτωμα, γεμάτη βία, χωρίς ποτέ να βλέπουμε καμία σκηνή βίας.
Ή, τουλάχιστον, έτσι όπως έχουμε μάθει να καταλαβαίνουμε τη βία.
Η βία, όμως, δεν είναι μόνο αυτό που έχουμε μάθει να καταλαβαίνουμε και, ευτυχώς, αυτό γίνεται πλέον όλο και πιο φανερό, όλο και πιο ξεκάθαρο.
Ήθελα πολύ να γράψω γι αυτήν τη σειρά όταν την είδα, κυρίως δε για τον απίστευτο αυτό χαρακτήρα που ερμηνεύει εξαιρετικά η Άντι ΜακΝτάουελ, της γυναίκας που πλέον έχει χαθεί στο λαβύρυνθο της διαρκούς κακοποίησης και του διπολισμού της και της ανυπαρξίας δομών ουσιαστικής βοήθειας, αλλά το είχα αφήσει.
Στο μεταξύ, αποφάσισα να κάνω μια έρευνα για το θέμα.
Νομίζω σήμερα είναι μια κατάλληλη μέρα για να σας πω αυτά που βρήκα.
Είναι μια μέρα που άλλος ένας τύπος σκότωσε τη γυναίκα του επειδή «τη ζήλευε»· στην πραγματικότητα τη σκότωσε επειδη εκείνη άρχισε να φεύγει από τον έλεγχό του.
—————
Είναι ποινικό αδίκημα ο έλεγχος;
Ναι.
Δυστυχώς, όμως, όχι στην Ελλάδα. Διότι η δομή της κοινωνίας, της οικογένειας, της εργασίας, τα πάντα στην Ελλάδα βασίζονται στον έλεγχο.
Τα πάντα στην Ελλάδα βασίζονται στον έλεγχο που ασκεί ο «δυνατότερος» στον πιο αδύναμο, είμαστε η επιτομή της φεουδαρχικής πλευράς του καπιταλισμού. Στον κανονικό δυτικό κόσμο, όμως, υπάρχει η τεράστια κουβέντα για τον «καταπιεστικό έλεγχο» ως μορφή ενδοοικογενειακής βίας και μερικές χώρες έχουν ήδη νομοθετήσει.
Το πρώτο μέρος που νομοθέτησε και ποινικοποίησε την άσκηση ελέγχου ήταν, οφ ολ πλέισες, η Τασμανία, το 2004.
Ακολούθησε το 2012 η πολιτεία του Κουίνσλαντ στην ηπειρωτική Αυστραλία, μετά ήρθε η πολιτεία της Καλιφόρνια, η Χαβάη και τέλος η σημαντικότερη νομοθετική ρύθμιση ως τώρα στον πλανήτη έγινε το 2018 στη Μεγάλη Βρετανία, την Ιρλανδία και τη Σκωτία.
Τι λένε αυτοί οι νόμοι;
Απλά πράγματα:
Προσπαθείς να με ελέγξεις με κάθε είδους ψυχολογική πίεση;
Θα σου κάνω μήνυση.
Μου στερείς την πρόσβαση σε οικονομικούς πόρους;
Θα σου κάνω μήνυση.
Με απειλείς, με εκφοβίζεις, με απομονώνεις από φίλους και οικογένεια;
Θα σου κάνω μήνυση.
Παρακολουθείς το τηλέφωνό μου, άνοιξες το κομπιούτερ μου, κρατάς προσωπικές μου φωτογραφίες;
Θα σου κάνω μήνυση.
Με κατηγορείς διαρκώς ότι σε απατάω, ότι λεω ψέμματα, ότι είμαι τσούλα, πόρνη, έτσι, ή γιουβέτσι;
Θα σου κάνω μήνυση.
Το πιο σημαντικό:
Είσαι απαξιωτικός μαζί μου, με μειώνεις, κάνεις εις βάρος μου σχόλια που με υποτιμούν;
Θα σου κάνω μήνυση.
Και το ακόμη πιο σημαντικό:
Θα μου επιβάλεις τους κανόνες σου; Να ζούμε και να έχουμε σχέση όπως θες εσύ, επειδή αλλιώς θα μου πάρεις τα παιδιά, τα λεφτά, τα σκυλιά, τα γατιά, την αξιοπρέπεια;
Ω, ναι, θα σου κάνω μήνυση.
Και πιθανώς θα κερδίσω. Και θα πάς μέχρι και πέντε χρόνια μέσα. Για να κάνεις τσαμπουκάδες και να ασκείς ψυχολογική βία και έλεγχο εκεί που ΔΕΝ σε παίρνει.
Τα στατιστικά λένε ότι δεν είναι ακόμη πολλές οι γυναικες που καταφεύγουν στη δικαιοσύνη για άσκηση ψυχολογικής βίας, πιθανώς πιστεύοντας ότι δεν έχουν αρκετά στοιχεία για να υποστηρίξουν την υπόθεσή τους.
Το σύστημα ακόμη δεν είναι τέλειο. Ξέρουμε πολύ καλά ότι οι θύτες έχουν με το μέρος τους δύο πολύ σημαντικά πράγματα:
Ένα, την κοινωνία κατά κανόνα (δείτε τα δημοσιεύματα τύπου «τη σκότωσε από υπερβολική αγάπη» και πώς διαμορφώνουν την κοινή γνώμη).
Δύο, τις τακτικές της απέναντι πλευράς: Η άσκηση ψυχολογικής βίας επί μακρόν διαλύει ψυχολογικά το θύμα και το κάνει συχνά να αντιδρά, με συνέπεια οι θύτης να το κατηγορεί στο τέλος ότι αυτό ήταν που άσκησε βία.
Όμως, τα πράγματα βελτιώνονται.
Ο νόμος έχει πλέον στην υπηρεσία του πολλά όπλα, τη συμπεριφορική ψυχολογία, την εμπειρία, τη γνώση και κυρίως τα νούμερα:
Ένα εντυπωσιακό 22% των ζευγαριών στις ΗΠΑ έχουν δηλώσει ότι έχει υπάρξει κάποιου είδους βία ανάμεσά τους, με τη συντριπτική πλειοψηφία των θυμάτων να είναι γυναίκες.
Οι νεότερες έρευνες δείχνουν ότι οι περισσότερες περιπτώσεις σωματικής βίας ήταν η συνέπεια μακράς περιόδου ψυχολογικής βίας και ελέγχου.
Στην Ελλάδα οι καταγγελίες για ενδοοικογενειακή βία ήταν στο πρώτο εξαμηνο του 2021 περισσότερες απ’ ότι ήταν το 2020 και το 2019. Μαζί.
Είναι αλήθεια ότι η άσκηση ελέγχου είναι τόσο εμπεδωμένη από τους άντρες -είναι ο μηχανισμός τους, πώς να το κάνουμε;- που είναι πάρα πολύ δύσκολο να ξεφύγεις από αυτήν.
Διότι εξίσου εμπεδωμένο είναι και σε μας να δεχόμαστε τον έλεγχο.
Γιατί είναι και ο συναισθηματικός έλεγχος: «Μ’ αυτά που λες, δεν θα σε θέλει κανείς»…
Δεν πειράζει. Ας μην με θέλει. Θα το δούμε, εξάλλου.
Μέχρι να το δούμε, όμως, ΕΣΥ, αν προσπαθήσεις να με ελέγξεις, να με χειραγωγήσεις, να με μειώσεις, να με απειλήσεις, ή να με ακουμπήσεις όπως δεν θέλω, αν προσπαθήσεις να μου επιβάλεις τους κανόνες σου, θα πας εκεί που πρέπει.
Μακάρι να νομοθετήσουμε κι εδώ κάποια μέρα για την ψυχολογική και συναισθηματική βία.
Δεν γίνεται αλλιώς.
Μέχρι τότε, πόσες φορές να το πω πια;
Στείλτε τον στη μανούλα του μόλις κάνει το μάγκα, να χαρείτε δλδ.