ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Το σχέδιο Ζ για το πώς θα αντιμετωπιζόταν από την Ευρωζώνη η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ, άρχισε να καταρτίζεται από τον Ιανουάριο του 2012, σύμφωνα με όσα αποκαλύπτει ο Peter Spiegel των FT.
Όπως περιγράφει το protothema.gr, το σχέδιο ήταν τόσο μυστικό που ποτέ δεν γράφτηκε επίσημο έγγραφο και δεν εστάλη email σχετικά με αυτό. Ήταν υπό την ευθύνη 4 ανδρών, των Jorg Asmussen της ΕΚΤ, του Marco Buti της Κομισιόν, του Thomas Wieser του Euroworking Group και του Paul Thomsen του ΔΝΤ.
Χαρακτηριστικό είναι ότι όταν σε επίσημο γεύμα δύο εβδομάδες πριν τις ελληνικές εκλογές του 2012, η κ. Merkel ρώτησε τον κ. Barroso εάν υπήρχε σχέδιο για το τι θα συνέβαινε εάν η Ελλάδα απέρριπτε τους όρους διάσωσης και συνέβαινε το Grexit. Όταν ο Barroso διαβεβαίωσε ότι υπήρχε σχέδιο και προσφέρθηκε να της το δείξει το εκείνη αρνήθηκε διότι εάν το έπαιρνε στα χέρια της θα ήταν υποχρεωμένη να το δώσει στη γερμανική Βουλή, εφόσον το ζητούσε.
Σύμφωνα με τους FT, το σχέδιο είχε λεπτομερώς τις κινήσεις για το πώς θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα νέο οικονομικό σύστημα από το μηδέν.
Στην Ουάσινγκτον, αξιωματούχοι του ΔΝΤ συνέταξαν ένα 20-σέλιδο σχέδιο δράσης. Με βάση την εμπειρία τους σε τραπεζικές και νομισματικές κρίσεις, το πρόγραμμα του ΔΝΤ περιελάμβανε τόσο δραστικά μέτρα όπως το κλείσιμο όλων των ΑΤΜ αλλά και την επαναφορά των συνοριακών ελέγχων για την πρόληψη της μαζικής φυγής κεφαλαίων.
Στην ΕΚΤ, αξιωματούχοι μελέτησαν το παράδειγμα της Αργεντινής με την έκδοση σημειωμάτων οφειλής (IOUs) κατά τη διάρκεια του 2001, δεδομένου ότι τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα ευρώ που κυκλοφορούν στην Ελλάδα δεν θα ήταν πλέον νόμιμα.
Μεταξύ των επιλογών ήταν η έκδοση ελληνικών IOUs που θα είχαν περίπου τη μισή αξία του ευρώ.
Η Ελλάδα, όπως και όλες οι άλλες χώρες της ευρωζώνης, είναι συνδεδεμένη με ένα δίκτυο που ονομάζεται Target 2, ένα γιγαντιαίο ιδιόκτητο υπολογιστικό σύστημα που διαχειρίζεται η ΕΚΤ και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες. Μόλις η Ελλάδα έβγαινε από το Target 2, δεν θα υπήρχε τρόπος να εκκαθαριστούν οι συναλλαγές. Το όλο σύστημα θα πρέπει να ανακατασκευαστεί.
Παρόμοιες διαβουλεύσεις γίνονταν και στις Βρυξέλλες. Πολλές είχαν να κάνουν με τη νομοθεσία της ΕΕ: πώς θα μπορούσε μία τέτοια οικονομία να παραμένει μέλος της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ, που απαιτεί μια ελεύθερη ροή των αγαθών; Ποιες θα ήταν οι νομικές αρχές που θα έλεγχαν την κίνηση κεφαλαίων;
Το μεγαλύτερο μέρος όσων εργάστηκαν για το σχέδιο Ζ, ήθελε να αποδείξει σε εκείνους που στήριζαν το Grexit ότι η δουλειά ήταν Τιτάνια, και δεν θα μπορούσε θεωρητικά να εφαρμοστεί όταν διαπιστωνόταν πόσο δύσκολη ήταν. Όμως, το καλοκαίρι του 2012, οι Έλληνες ψηφοφόροι παραλίγο να προκαλέσουν την εφαρμογή του.
Πώς σώθηκε το ευρώ
Κάθε μέρα από την αρχή της κρίσης που χτύπησε την Ελλάδα, ο Γιώργος Προβόπουλος, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ελλάδας, συγκαλούσε μια μικρή “ομάδα έκτακτης ανάγκης» στο γραφείο του, στις 6μμ να επανεξετάσει την υγεία των κρατικώντραπεζών . Αυτό που άκουσε στις 15 Ιουνίου του 2012 ήταν αρκετό για να κάνει τον κεντρικό τραπεζίτη να χλωμιάσει.
Ήταν η Παρασκευή πριν τις κοινοβουλευτικές εκλογές – η δεύτερη εθνική ψηφοφορία – και η χώρα διακατέχονταν από πανικό. Την ημέρα εκείνη, οι Έλληνες απέσυραν περισσότερα από € 3 δισ. από τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους, ή περίπου το 1,5% του συνόλου της οικονομικής παραγωγής της χώρας.
Η Τράπεζα της Ελλάδος παρακολουθούσε τα τελευταία 3 χρόνια τον κόσμο να μεταφέρει χρήματα από τους τραπεζικούς λογαριασμούς στα στρώματά τους, αλλά ποτέ σε τόσο μεγάλο βαθμό.
“Μέσα σε λίγες ημέρες, θα μπορούσε να είχε ξεσπάσει μία πλήρως ανεπτυγμένη τραπεζική κρίση,” είπε ο κ. Προβόπουλος σε συνέντευξή του. Με τέτοιο ρυθμό, η Ελλάδα θα ξέμενε από χαρτονομίσματα σε μια ημέρα ή δύο.
Εν αγνοία όμως του ελληνικού πολιτικού κατεστημένου, μια μικρή ομάδα αξιωματούχων από την ΕΕ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εργάζονταν κρυφά επι μήνες για την προετοιμασία για την κατάρρευση των τραπεζών στην Ελλάδα. Μυστικό σχέδιο τους, που είναι γνωστή ως «Σχέδιο Ζ», ήταν ένα λεπτομερές σενάριο για το πώς να ανακατασκευάσει οικονομικής και χρηματοπιστωτικής υποδομής στην Ελλάδα αν ήταν να φύγει από το ευρώ.