ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΛΕΙΟΣ Έζησα από κοντά και για ένα εξάμηνο τα γεγονότα στο Κίεβο (και για λίγες μέρες στο Λβίβ ή Λβόφ όπως το λένε οι ρώσοι) το 2014 και συγκέντρωσα πλήθος τεκμηρίων, μερικά από τα οποία τα έχω δείξει εδώ κι εκεί. Από τότε παρακολουθούσα, όχι πολύ στενά είναι η αλήθεια, τις εξελίξεις στο Ουκρανικό. Με αυτά τα εφόδια, και όχι εκείνα του ειδικού στις διεθνείς σχέσεις ή στην πολιτική, θα ήθελα να μοιραστώ κάποιες πρώτες και σκόρπιες σκέψεις.
Αυτό που άρχισε σήμερα το πρωί στην Ουκρανία δεν ξεκίνησε σήμερα. Ξεκίνησε από τότε που η ουκρανική ελίτ σε συνεννόηση με τις ΗΠΑ έβαλε στόχο να εντάξει τη χώρα στο ΝΑΤΟ, να τοποθετήσει οπλισμό του στη χώρα και να μπήξει μια γερή σφήνα στο νότο της Ρωσίας και στην πλάτη της Κίνας. Ξεκίνησε ακόμα πιο πριν, από τότε που ο ουκρανικός στρατός, παραβιάζοντας τη συμφωνία του Μινσκ, διεξήγαγε πόλεμο απέναντι αποσχισθείσες δημοκρατίες του Ντονμπάς.
Ξεκίνησε ακόμα πιο πριν όταν αυτές αποσχίστηκαν για να ξεφύγουν από αντιρωσικό – αντικομμουνιστικό ντελίριο της εξουσίας που ανέδειξε το πραξικόπημα από τα κάτω το 2014. Και πιο πριν ξεκίνησε από τα γεγονότα στη Μαϊντάν που με μαεστρία ενίσχυσαν και οργάνωσαν οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και κάποιες άλλες χώρες. Κι ακόμα πιο πριν άρχισε από τη ληστρική πολιτική της κυβέρνησης του φιλορώσου Γιανουκόβιτς, η οποία έσπρωξε τους Ουκρανούς κοινωνικά στη φτώχεια και τη μετανάστευση, και ιδεολογικά στον αντιρωσικό – αντικομουνιστικό στρατόπεδο, το Svoboda, τον Δεξιό Τομέα και τις μνήμες του υπερεθνικιστή και αντικομουνιστή Στεπάν Μπαντέρα, και έτσι λίγο αργότερα στην Μαϊντάν και την οδό Χρεστιάτικ. Κι όμως η κλωστή πάει ακόμα πιο πίσω, πάει στη διάλυση της ΕΣΣΔ από τον Γκορμπατσώφ για να δώσει την ευκαιρία στην νομενκλατούρα να γίνουν ολιγάρχες. Κι ακόμα πιο πριν ξεκίνησε με τον μεγάλο λιμό, ή για την ακρίβεια με τις αφηγήσεις γι’ αυτόν που επικράτησαν στην Ουκρανία.
Αλλά η Ουκρανία, μια μεγάλη χώρα με επίσης μεγάλες δυνατότητες, είναι απλά ένα πιόνι στη στρατηγική των ΗΠΑ εναντίον της Ρωσίας και της Κίνας, πάνω στη σκακιέρα της ενέργειας στην πρώτη περίπτωση και του εμπορικού ανταγωνισμού στη δεύτερη.
Δεκάρα δεν δίνουν οι ΗΠΑ για τη Δημοκρατία ή για τους πολίτες στην Ουκρανία ή έστω σε άλλη χώρα του πρώην δεύτερου ή τρίτου κόσμου, αλλά και σε πολλές του πρώτου.
Ασχέτως αν πολλοί από τους δεύτερους (συμπεριλαμβανομένων και πολλών στην Ελλάδα) βλέπουν τις ΗΠΑ ως τη μεγάλη δύναμη που θα τους προστατεύσει και ευνοήσει στα συμφέροντά τους. Χωρίς τις τοπικές φιλοαμερικανικές εξουσίες και χωρίς την ιδεολογική κατίσχυση του καπιταλισμού αυτό θα ήταν δύσκολο.
Καλή η ιστορική αναδρομή, αλλά το ζέον ερώτημα είναι τι γίνεται σήμερα. Καλή επίσης η εναντίωση τόσο στις ΗΠΑ όσο και στη Ρωσία, αλλά πόσο μπορεί να δώσει ρεαλιστικά πολιτικά αποτελέσματα αυτή η θέση αν όχι ευχή; Οι ΗΠΑ ήξεραν και ξέρουν καλά ότι δεν πρόκειται να επιτρέψει η Ρωσία να μπει η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ ούτε και να εγκατασταθούν εκεί ή σε άλλη γειτονική της χώρα όπλα που είναι σε θέση να την απειλήσουν. Ξέρουν καλά ότι από την εποχή του Μ. Πέτρου ένας φόβος διατρέχει την εξωτερική πολιτική της Ρωσίας ασχέτως πολιτεύματος. Κι αυτό είναι ο φόβος της επίθεσης από τη Δύση. Άλλωστε το έχουν υποστεί δυο φορές. Γι΄αυτό και ο Στάλιν ήθελε γύρω από την ΕΣΣΔ ένα μαξιλάρι ασφαλείας, χώρες φιλικές και συμμαχικές, κι όχι απαραίτητα χώρες στις οποίες το κομμουνιστικό κίνημα είναι ισχυρό. Γιατί προχώρησαν όμως οι ΗΠΑ;
Για τον ίδιο λόγο που κάνουν ανάλογες κινήσεις και σε άλλες περιπτώσεις. Είναι στη “φύση” του (αμερικανικού, του ρωσικού κ.λπ.) ιμπεριαλισμού η επιθετικότητα και η επέκταση της πολιτικής επιρροής (βλ. Ιράκ, Συρία, Ιράν) και της οικονομικής εκμετάλλευσης άλλων περιοχών ή της επιδίωξης της ασφάλειας της απέναντι σε χώρες που μπορεί να βρίσκονται και χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, όπως λ.χ. στο Ιράκ ή στην Κορέα. Άλλωστε δεν θα πλήρωναν ούτε θα πληρώσουν οι Αμερικανοί το μάρμαρο. Πρώτο διότι θέλουν 6 μήνες προετοιμασία για να εκστρατεύσουν και δεύτερον διότι η Ρωσία δεν είναι Σερβία αλλά πυρηνική δύναμη.
Και το ερώτημα είναι τι γίνεται τώρα; Η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ούτε ήταν ούτε είναι λύση, ούτε και αποδεκτή όχι μόνο για την Ουκρανία αλλά και για άλλες χώρες. Η ίδια η ύπαρξή του ΝΑΤΟ δεν είναι λύση. Κι επειδή το ΝΑΤΟ δεν πρόκειται να αυτοδιαλυθεί, μόνο η αποχώρηση χωρών από αυτό μπορεί να το οδηγήσει στο ιστορικό του τέλος. Η υποστήριξη της ρωσικής επέμβασης επίσης δεν είναι λύση ούτε και αποδεκτή. Από την άλλη αν επικρατούσε η στρατηγική των ΗΠΑ και εντασσόταν η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, μπορούμε να φανταστούμε τι επικίνδυνο σενάριο θα ήταν αυτό για την παγκόσμια ειρήνη; Η απόρριψη και των δυο είναι λύση; Ναι θα ήταν ρεαλιστική πολιτική λύση αν υπήρχε κάποιος να την επιβάλει. Όμως δεν υπάρχει Γι’ αυτό οι εκκλήσεις για ειρήνη, η καταδίκη και των δυο στρατηγικών είναι μια ωραία θέση αλλά μάλλον ανεδαφική με πολιτικούς όρους στη σημερινή πραγματικότητα. Δυστυχώς όπως έχει διαμορφωθεί το διεθνές σύστημα, η συνεχής διεύρυνση του ΝΑΤΟ και η αμερικανική επιθετικότητα, η ενδυνάμωση του ληστρικού καπιταλιστικού πνεύματος σε πλειάδα σημαντικών χωρών, η επιστροφή του εθνικισμού δεν επιτρέπουν να φαίνεται κάτι τέτοιο εφικτό. Άλλωστε η επιθετικότητα στο εξωτερικό είναι εκδήλωση της επιθετικότητας των βαρόνων και των ολιγαρχών στο εσωτερικό των χωρών. Σχεδόν παντού.
Δυστυχώς ή ευτυχώς ίσως η μόνη οδός που απομένει είναι προσπάθεια για εσωτερική αλλαγή σε όσες χώρες έχουν νιώσει την ανάσα του πολέμου και της πείνας. Κοινώς το ξήλωμα του πουλόβερ.